De Multatulileescursus (44) - Wat een eigenaardig boekje was dit, over Multatuli als schaker! - Ja, de auteur vond het kennelijk ook een beetje mal, om ter gelegenheid van de 150e verjaardag van Multatuli (in 1970) een boekje te maken over iets dat nu toch niet echt centraal stond in het leven van de schrijver. - Ik ben daar dol op! Alles weten over één persoon, die … [Lees meer...] overMaar ’n arm mensch doet wat hy kan, en niet wat hy gaarne zou willen.
Verdediging van Japke-d.
Het is moeilijk om Nederlandse taalschrijvers te vinden die niet af en toe uithalen naar Japke-d. Bouma, de journaliste bij NRC die al enkele jaren furore maakt met haar kritiek op kantoortaal. Peter-Arno Coppen heeft eens een column tegen haar geschreven, Jan Stroop verwijst wat vermoeid naar haar in een lezing ('weer een column over taalergernissen'), Milfje sneert af en toe … [Lees meer...] overVerdediging van Japke-d.
Puntkomma
De puntkomma is een weinig populair leesteken. Hij heeft zelfs tegenstanders, mensen die vinden dat de gebruikers van de puntkomma overdreven aanstellers zijn, schrijvers die niet precies weten wat de relatie tussen twee zinnen is die ze achter elkaar zetten en daarom de lezer maar het bos in sturen met een punt boven een komma. Geef ons maar een gedachtestreepje! De … [Lees meer...] overPuntkomma
Twittertaal wordt alledaagser
Het is altijd bevredigend als een idee wordt bevestigd. Jarenlang heb ik gestreden tegen het idee dat de sociale media de taal zouden veranderen (bijvoorbeeld hier en hier), en met name dat de taal 'korter' zou worden door sms en Twitter. Mijn argument was vooral gebaseerd op de logica. Het is onwaarschijnlijk dat zoiets belangrijks voor het menselijk leven als taal, iets … [Lees meer...] overTwittertaal wordt alledaagser
Papa komen zwemmen moeten
De taal van Nene Nene is vijfeneenhalf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze woont sinds drie maanden in Nederland waar mensen geen Hongaars meer tegen haar spreken. Zelf spreekt ze normaliter inmiddels ook geen Hongaars meer, op een enkel woord na. Dat geldt ook als ze bijvoorbeeld alleen zit te spelen of iets zegt in haar slaap. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat … [Lees meer...] overPapa komen zwemmen moeten
Leestekens: een kwestie van smaak
Leestekens vormen een interessant onderwerp van potentieel onderzoek. Ze maken enerzijds onderdeel uit van de geschreven taal en geschreven taal schreeuwt altijd om standaardisering. Maar hoewel we in het Nederlands absurd gedetailleerde regels hebben over dat andere aspect dat uniek is voor de geschreven taal – de spelling – is het gebruik van leestekens niet officieel … [Lees meer...] overLeestekens: een kwestie van smaak
Uit mijn hoofd: Tonnus Oosterhoff, We organiseren een antifascistische avond
De poëzie van Tonnus Oosterhoff wordt door bijna iedereen die Nederlandse poëzie leest bejubeld, maar is daarbuiten bijna niet gekend. Oosterhoff schrijft gedichten zoals ze nooit eerder geschreven zijn – gedichten die bijvoorbeeld letterlijk bewegen, of waarin woorden zijn doorgestreept – en ik geloof dat dit betekent dat men hem moeilijk vindt. Wanneer je gedichten als … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Tonnus Oosterhoff, We organiseren een antifascistische avond
Een dikbeschaduwd vraagteeken met vraagteekens er achter
De Multatulileescursus (43) - Een van de aardige ontdekkingen in de brieven uit 1872 is het plezier dat Multatuli als vakman bleek te beleven. - Ja, hij had zich nog maar net tot beroepsschrijver uitgeroepen of hij leek het schrijverschap al zowaar leuk te vinden. - Belangrijker was misschien wel dat hij zo'n goede én aardige uitgever had gevonden, G.L. Funke. … [Lees meer...] overEen dikbeschaduwd vraagteeken met vraagteekens er achter
Hoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
In het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (hoera! er is een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde! zingen we bij mij thuis in koor als er een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde verschijnt) staat een interessante discussie tussen Ina Schermer-Vermeer en Hans Broekhuis over een vraag waarvan waarschijnlijk weinig mensen beseffen dat hij nog lang niet is opgelost: … [Lees meer...] overHoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
Seuren
De Multatulileescursus / Sprachwissenschaftliche Beihefte I Er zou een aardige studie te maken zijn van de spelling van Multatuli. Er zijn natuurlijk de in het oog springende details – de y in plaats van ij (hy lydt) en het feit dat Douwes Dekker mens schreef voor mensch als hij even de kans kreeg –, maar interessanter nog zijn de details. Omdat hij zich niet sterk richtte … [Lees meer...] overSeuren
Is de literatuur te mooi voor theorievorming?
Wat wil Rosa van Gool? Gisteren publiceerde deze 'classicus en journalist' een stukje in de Volkskrant waarvan de titel een duidelijk antwoord op die vraag lijkt te suggereren: 'Red de studie Nederlands voor de literatuurliefhebber'. Het stuk werd op Twitter bejubeld door bijvoorbeeld de schrijver Pieter Waterdrinker ('Zolang mensen als Rosa van Gool dit soort geweldige stukken … [Lees meer...] overIs de literatuur te mooi voor theorievorming?
De heer Grönloh op vakantie
De heer J.H.F. Grönloh bleef het liefst in eigen land. Desalniettemin heeft hij twee reizen gemaakt naar het buitenland waarvan hij wel genoten heeft. Eerst een keer met twee van zijn dochters, en daarna nog een keer met zijn vrouw. In beide gevallen was het reisdoel Frankrijk. Hij verstuurde brieven en ansichtkaarten terwijl hij weg was. `Tot zover is er niets aan de hand, … [Lees meer...] overDe heer Grönloh op vakantie
Het weblog als genre: vier karakteristieken
Het wordt een jubileum dat vermoedelijk niemand viert: het Nederlandse weblog viert deze zomer zijn twintigjarig bestaan. Ik schreef in 2003 op Neder-L (de voorloper van Neerlandistiek, maar indertijd nog geen blog) dat in dat jaar het blog was doorgebroken, en toen was het genre nog bijzonder hip. Vijf jaar geleden vierde ik hier het vijftienjarig bestaan en was de glans er al … [Lees meer...] overHet weblog als genre: vier karakteristieken
Bert van Raemdonck: De vrije verzen
De gedichten in de debuutbundel Hier raken we mij kwijt van Bert van Raemdonck zijn gemakkelijk uit het hoofd te leren. Ze hebben een eigen toon en een dwingend ritme. 'De vrije verzen' vind ik een goed voorbeeld. In dit gedicht zet Van Raemdonck impliciet de hoge verwachtingen die er honderd jaar geleden bestonden over het vrije vers als het begin van een nieuwe, vrijere … [Lees meer...] overBert van Raemdonck: De vrije verzen
Het medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
De Multatulileescursus (42) - Ik vind het wonderlijk dat één van de langste essays van Multatuli, Duizend en enige hoofdstukken over specialiteiten, gaat over een zo miniem onderwerp. - Miniem? - Ja, de vraag of het nodig en wenselijk is mensen in de Kamer komen vanwege specialistische kennis. Ik geloof toch echt niet dat dit een kwestie is waar we nu nog mee … [Lees meer...] overHet medelyden met den gevallen adelaar sluit geen eerbied uit, maar ’n struikelende schildpad is bespottelyk
Zinnen als contracten
Het beste taalkundige artikel dat ik dit jaar gelezen heb is Communication as commitment sharing: speech acts, implicatures, common ground van de Nijmeegse taalfilosoof Bart Geurts. Het verscheen onlangs in het tijdschrift Theoretical Linguistics, met commentaar van allerlei vakgenoten. Geurts' ambities zijn groots. In zijn artikel wil hij een nieuw antwoord formuleren op … [Lees meer...] overZinnen als contracten
Alles voor een geschikte kandidaat
De Nederlandse taalkunde heeft een smet op haar blazoen. Gisteren verscheen op de internationaal goed gelezen website Times Higher Education een vernietigend artikel over de manier waarop collega's aan een van onze onderzoeksscholen te werk zijn gegaan toen ze een hoogleraar (Engelse) taalkunde zochten: een lid van de commissie benaderde achter de rug van een kandidaat om … [Lees meer...] overAlles voor een geschikte kandidaat
En ikke
Nene is vijf jaar, ze is geboren in Hongarije, en ze is in Nederland komen wonen waar mensen geen Hongaars meer tegen haar spreken. Er is maar weinig onderzoek gedaan naar hoe dit soort taalverwerving werkt, onder andere doordat het nu ook weer niet zoveel voorkomt. Vorig jaar zijn in Nederland zo'n 150 kinderen via internationale adoptie aangekomen. Wereldwijd zijn het er de … [Lees meer...] overEn ikke
Ricotta is lekker maar ik vind ricotta niet lekker
Wat is het verschil tussen 'ricotta is lekker' en 'ik vind ricotta lekker'? De taalkundigen Inés Crespo en Frank Veltman behandelen het in hun onlangs in Linguistics and Philosophy verschenen artikel Tasting and testing. In de eerste plaats geef je met het werkwoord vinden natuurlijk aan dat er een subjectief oordeel volgt. Je kunt in die constructie dan ook alleen … [Lees meer...] overRicotta is lekker maar ik vind ricotta niet lekker
Het tevredenheidscontract
Iemand kan haar onderzoek weer oppakken, in ons managementfeuilleton De verleden tijd van lijken - "Ladies and gentlemen", zei de rector van de technische universiteit, Howard Ringbaum. "I am very pleased to have you all here on our campus." (De alwetende focalisator moet dit verslag even onderbreken om te melden dat de hele vergadering in het Engels verliep, maar dat … [Lees meer...] overHet tevredenheidscontract
Uit mijn hoofd: Frank Koenegracht, voor Harmke
Frank Koenegracht is een zondagsdichter. In het dagelijks leven is hij psychiater en in de loop van bijna vijf decennia heeft hij daarnaast een betrekkelijk klein oeuvre opgebouwd. De zeer fraai vormgegeven bundel met Alle gedichten die De Bezige Bij onlangs uitgaf, telt 254 bladzijden, inclusief onder anderen een nawoord van Rudy Kousbroek. Er zijn in Nederland maar weinig … [Lees meer...] overUit mijn hoofd: Frank Koenegracht, voor Harmke
Wie den Javaan dom noemt, heeft slechts gelyk in zoverre als zekere gebreken in het denkvermogen allen mensen aankleven
De Multatulileescursus (41) - Misschien had Multatuli dít boekje beter Divagatiën over zeker soort van liberalismus kunnen noemen en niet Nog eens: Vrye Arbeid in Nederlandsch Indië. - Je bedoelt dat dit boekje veel meer over het liberalisme gaat dan het vorige? Maar dan toch alleen over de politieke variant? - Die wordt hier dan ook zeer zorgvuldig ontleed. … [Lees meer...] overWie den Javaan dom noemt, heeft slechts gelyk in zoverre als zekere gebreken in het denkvermogen allen mensen aankleven
In memoriam Riet van der Laan (1949-2019)
Van de illustere gezelschappen waartoe ik behoor is het illusterste wel dat van de (Oud-)medewerkers van Onze Taal: de mensen die ooit op het kantoor van dat genootschap hebben gewerkt, of die dat nog doen. Door omstandigheden kon ik in juni niet bij het jaarlijkse etentje in Den Haag zijn dat de voornaamste activiteit van dit gezelschap is. Maar binnen een paar uur wist ik … [Lees meer...] overIn memoriam Riet van der Laan (1949-2019)
Driedimensionale tekeningetjes
Interessante uitdrukking, in Ilja Leonard Pfeijffers zomercolumn in NRC van gisteren: Toen ik een tijdje geleden in Florence was, kreeg ik van de receptionist aan de balie van mijn hotel op de Piazza del Duomo bij het inchecken een plattegrondje van het stadscentrum uitgereikt, waarop de voornaamste toeristische attracties van de stad – het museum van de Uffizi, de Academia … [Lees meer...] overDriedimensionale tekeningetjes
Van jouw ras, ras, ras
Waarom staan er in zoveel Nederlandse kinderliedjes regels die beginnen met "van je"? Dat is de fascinerende vraag van een artikel dat Norbert Corver bijdroeg aan de feestbundel voor de eminente Gentse taalkundige Liliane Haegeman die deze week online verscheen. Het zijn er inderdaad heel veel. Corver geeft onder andere de volgende voorbeelden: Van je ras ras ras rijdt … [Lees meer...] overVan jouw ras, ras, ras
