Door Marc van Oostendorp Het is een minigenre, een gesprekvorm die over het algemeen al is afgelopen voor je met je ogen geknipperd hebt. Iemand zegt tegen iemand anders 'Ik voel me zo dik', of 'Geeft die broek me geen dikke kont?' en daar reageert de ander dan op ('Ben je een haartje betoeterd!'). Fat talk wordt het door de deskundigen genoemd; dikpraatjes. Het … [Lees meer...] overDikpraatjes en burgerwetenschap
Poëzie tegen de breekbare vaasjes
Door Marc van Oostendorp "Waarom ik lees en schrijf", lees ik en schrijft Piet Gerbrandy aan het begin van zijn essaybundel Grondwater, "zal voor mijzelf altijd tot op zekere hoogte een raadsel blijven." Om iets later in die eerste alinea een deel van de verklaring toch te geven: "Het zijn de handelingen zelf die me in een stemming en ritme brengen waarbij ik me blijkbaar … [Lees meer...] overPoëzie tegen de breekbare vaasjes
De soldaat zal zijn doelwit niet vermoorden [BOEM!]
. Door Marc van Oostendorp Je luistert naar een radio-documentaire en je hoort de presentator zeggen: "De soldaat zal zijn doelwit vermoorden". Terwijl hij het woord vermoorden uitspreekt klinkt het geluid van een explosie. Wat betekent dat? De natuurlijke interpretatie is natuurlijk: de manier waarop de moord plaats vindt is met een explosie. Maar nu: de presentator … [Lees meer...] overDe soldaat zal zijn doelwit niet vermoorden [BOEM!]
Leidt schoolvorming in de taalwetenschap nergens toe?
Martin Haspelmath is een van de interessantste taalwetenschappers van dit moment en bovendien een blogger, onder andere vanwege zijn volstrekte eerlijkheid en onafhankelijkheid. Hij vertelt hoe hij denkt dat de zaken in elkaar zitten, los van wat zijn gesprekspartners er eventueel van vinden. Dat is misschien wel de belangrijkste kwaliteit van een (geestes)wetenschapper. Ik … [Lees meer...] overLeidt schoolvorming in de taalwetenschap nergens toe?
Nonni, ieder lezer die zich respecteert behoort haar te kennen
De Multatulileescursus (28) Door Marc van Oostendorp - Wat gek, dat die Causerieën zo populair zijn? - Populair? - Nou ja, dat is misschien inderdaad niet het beste woord voor een werk dat nooit apart is uitgegeven. Maar ze zijn een soort Geheimtip. Stuiveling noemt ze geniaal, en op de website van het Geheugen van Nederland wordt gezegd dat ze pareltjes van … [Lees meer...] overNonni, ieder lezer die zich respecteert behoort haar te kennen
Verkleinwoorden leren
Door Marc van Oostendorp Wie geen verkleinwoordjes maakt, kan niet zeggen dat hij Nederlands spreekt. Hun betekenis is subtiel (een watertje is niet per se kleiner dan een water, als wel iets anders, namelijk gebotteld of in een glas ter beschikking gesteld), en er zijn ook vele vormen. Alleen al in de standaardtaal zijn er vijf verschillende uitgangen: je (hoopje), tje … [Lees meer...] overVerkleinwoorden leren
Arie de Jager and the Crisis in Contemporary Dutch Studies
Iemand kon wel een publicatie gebruiken, in De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Binnen!" riep Maribella, terwijl ze bladerde door een exemplaar van haar nieuwste boek. Ze hoorde enig genies, maar de deur ging niet open. "Joop!" riep ze, "kom maar binnen." Joop, de specialist in middelnederlandse voegwoorden, stak zijn hoofd om de deur. "Sorry," zei hij … [Lees meer...] overArie de Jager and the Crisis in Contemporary Dutch Studies
Ik weet gewoon niet hoe / Bij alles wat ik doe
Door Marc van Oostendorp https://www.youtube.com/watch?v=nBmhCIW7KCA Soms vragen mensen aan mij: wat vind jij nu echt slechte taal? Sinds gisteren heb ik daar een nieuw antwoord op: het lied Als het avond is van het duo Suzan & Freek: Soms voel ik me slecht, dat je niet zo vaak meer echt praten wil Dan mis ik de tijd dat ik kwaad op je kon zijn, nu is het stil Met … [Lees meer...] overIk weet gewoon niet hoe / Bij alles wat ik doe
10.000
Door Marc van Oostendorp In de tijd dat Albert Heijn met zijn website begon – ja, lieve kindertjes, er is een tijd geweest dat Albert Heijn nog geen website had – kende ik een man die het heel fijn vond dat er zoveel recepten op die site stonden. "Die kun je allemaal printen!" fantaseerde hij. "En dan heb je een kookboek!" Ik weet niet of er mensen zijn die alle … [Lees meer...] over10.000
Bourdieu meten
Door Marc van Oostendorp Wie als kind genoeg naar Mozart luistert, wordt vanzelf rijk en succesvol. Dat is één van de conclusies die je kunt trekken uit het werk van de Franse socioloog Pierre Bourdieu, al decennia lang een van de meest geciteerde denkers over cultuur. Door te investeren in culturele kennis, door 'cultureel kapitaal' te verwerven, kun je aan andere mensen met … [Lees meer...] overBourdieu meten
Knorrig omdat taalkunde belangrijk is
Door Marc van Oostendorp Vooral in de Engelstalige wereld lijkt het in de mode: als vooraanstaand taalkundige een populair-wetenschappelijk boek schrijven over je vak. De traditie is natuurlijk al wat ouder: Steven Pinker transformeerde precies vijfentwintig jaar geleden van een psycholinguïstisch onderzoeker tot een publiek intellectueel met zijn boek The Language … [Lees meer...] overKnorrig omdat taalkunde belangrijk is
415 euro
Door Marc van Oostendorp Neerlandistiek is niets. Het is een groepsblog, waarvan ik de 'hoofdredacteur' ben, wat vooral betekent dat ik af en toe beslis of iets geplaatst wordt, probeer de binnengekomen stukken een beetje te spreiden en misschien ook het actiefst ben in het werven van nieuwe stukken. Dezer dagen, dat hebben sommigen van jullie misschien gewerkt, ben ik wat … [Lees meer...] over415 euro
Je dois toujours lutter, avec les circonstances et avec moi même
De Multatulileescursus (27) Door Marc van Oostendorp - Deze week leverde voor het eerst een wel wat tegenvallende leeservaring op. Ik ben door alle stukken en brieven uit deel 12 en deel 13 van de Volledige Werken heengegaan, maar er was echt niet veel aan. - Het kwam natuurlijk ook doordat er zo weinig brieven van Multatuli zelf instaan. - Het zijn van zijn hand vooral … [Lees meer...] overJe dois toujours lutter, avec les circonstances et avec moi même
‘Laten we hem voor het gemak geloven’
Joost de Vries en de ondergang van de cultuur Door Marc van Oostendorp Dat Karel van het Reve nog eens tot een hoogtepunt van de Nederlandse beschaving zou worden verklaard, hét voorbeeld van hoe erudiet men vroeger was, dat had je toch dertig jaar geleden ook niet kunnen denken. Het is waar, de man was hoogleraar in een provinciestadje en hij heeft waarschijnlijk veel boeken … [Lees meer...] over‘Laten we hem voor het gemak geloven’
Taal en ramp
Door Marc van Oostendorp Weer een nieuw 'te weinig bestudeerd' onderwerp ontdekt in een recent artikel: ramplinguicisme. Ramp-wat? Linguicisme is een onder een bepaalde (kleine) groep taalkundige gebruikte term die taaldiscriminatie op één lijn moet plaatsen met sexisme of racisme. In Nederland gediscrimineerd worden omdat je niet goed Nederlands spreekt, is net zoiets … [Lees meer...] overTaal en ramp
Het Is Allemaal Heel Ingewikkeld
Door Marc van Oostendorp Het probleem met het essay dat de schrijver Kees 't Hart wijdde aan een tweetal recente letterkundige artikelen, laat zich aardig illustreren aan de intro die de redactie van De Gids erboven zette: Onderzoekers die romans als racistisch, antifeministisch of kapitalistisch ontmaskeren, lezen ze eendimensionaal. Ze verwarren een personage met een … [Lees meer...] overHet Is Allemaal Heel Ingewikkeld
Een knal gelijk klinkt het ruwe vloekwoord van den matroos door ’s heeren Bosscha’s welgemeubelde vertrekken
De Multatulileescursus (26) Door Marc van Oostendorp - Ik heb ontdekt dat één reden waarom ik van het werk van Multatuli houd is dat ik dol ben op commentaar. - Zoals het werk dat we deze week gelezen hebben, Een en ander over Pruisen en Nederland, commentaar is op een brochure van J. Bosscha over ... de relatie tussen Pruisen en Nederland. - Hadden jullie gezien dat … [Lees meer...] overEen knal gelijk klinkt het ruwe vloekwoord van den matroos door ’s heeren Bosscha’s welgemeubelde vertrekken
Taal is geen levend organisme
"Oh ja", smaalde een tegenstander in een debat. "Jij bent een taalkundige. Taal is een levend organisme, en zo." Ik weet nooit zo goed wat ik daarop moet zeggen. Er zijn geloof ik geen taalkundigen die echt denken dat taal een levend organisme is, al wordt de metafoor nog weleens gebruikt. Helaas. … [Lees meer...] overTaal is geen levend organisme
De Nederlandse taal kan een feest zijn
Door Karin Echten en Marc van Oostendorp Wie had gedacht dat een jaarlijkse samenkomst in een gymzaal voor zoveel maatschappelijke onrust zou zorgen? Toch is die er inmiddels over het eindexamen Nederlands. Ieder jaar in mei staan de kranten vol over de eigenaardigheden van die door iedere eindexamenkandidaat af te leggen toets: dat je vooral trucjes moet toepassen om het … [Lees meer...] overDe Nederlandse taal kan een feest zijn
Het hoger onderwijs mag niet in zijn eentje verengelsen
Door Marc van Oostendorp Door gunstige persoonlijke omstandigheden volg ik dezer dagen het taalnieuws iets minder intensief, en daardoor hoorde ik pas in de laatste aflevering van De Taalstaat dat er gelukkig ook nog mensen zijn die proberen een genuanceerde visie op de 'verengelsing' te formuleren. René Cuperus bijvoorbeeld, een cultuurhistoricus die vorige week in de … [Lees meer...] overHet hoger onderwijs mag niet in zijn eentje verengelsen
Ik voel dit aan myzelf, hoeveel trotscher, flinker ik gestemd ben wanneer ik werk, dan als ik mymerend ronddool.
De Multatulileescursus (25) Door Marc van Oostendorp - Wat mij ineens opviel: hoe aardig Multatuli ook kon zijn. Als hij niks van de mensen moest, kon hij ze buitengewoon hoffelijk bejegenen. - Zeker, de ellende begon als hij ze nodig had, dan werd hij een lastpak. - Ja, de brieven uit 1867! Het moet een naar jaar voor hem zijn geweest, hij zat daar in Duitsland in een … [Lees meer...] overIk voel dit aan myzelf, hoeveel trotscher, flinker ik gestemd ben wanneer ik werk, dan als ik mymerend ronddool.
Altijd maar weer revoluties in de wetenschap
Door Marc van Oostendorp Het is kennelijk tijd om de digitale geesteswetenschappen (digital humanities) te evalueren: de afgelopen week las ik minstens twee stukken die dat probeerden: één positief en één negatief, dus dat schiet op. Ze gaan ook allebei over een specifiek aspect: de literatuurwetenschap. De jongens en meisjes van de digital humanities zijn inmiddels ook al … [Lees meer...] overAltijd maar weer revoluties in de wetenschap
0,00025 MB informatie per dag en je hebt een moedertaal
Door Marc van Oostendorp De prijs voor de onbegrijpelijkste zin over taalkunde door een wetenschapsvoorlichter gaat dit jaar naar Berkeley News. In een artikel over een onderzoek dat zou hebben berekend hoeveel informatie een kind eigenlijk in die eerste achttien jaar moet verwerken om zijn moedertaal te kunnen leren, schrijft de voorlichter van dienst het volgende: But new … [Lees meer...] over0,00025 MB informatie per dag en je hebt een moedertaal
Daar zij het zich tot een EER rekenen in dergelijke vuile, rustverstorende blaadjes te worden gehekeld
De Multatulileescursus (24) - Nou, dit was nu eens een boek waaruit je echt helemaal niets te weten komt over Multatuli. - Maar wel het een en ander over de wereld waarin hij werkte, toch? Ik vond het wel aardig om die juristen te lezen over de rechtszaak tussen Van Lennep en Multatuli: had Van Lennep inderdaad het recht om zomaar van alles in dat boek te veranderen? Had … [Lees meer...] overDaar zij het zich tot een EER rekenen in dergelijke vuile, rustverstorende blaadjes te worden gehekeld
‘Die tafel is vies voor een tafel’
Door Marc van Oostendorp Er is iets met vage bijvoeglijke naamwoorden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. Je kunt het gemakkelijk voor jezelf zien door de volgende twee zinnen met elkaar te vergelijken: Koos was niet heel laat. Koos was niet heel groot. Een verschil tussen die twee zinnen: wie de eerste zegt, impliceert over het algemeen dat Koos wel laat was. Maar wie … [Lees meer...] over‘Die tafel is vies voor een tafel’
