Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (175) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp De taalsmid De klinker en de medeklinker zijn De weke onderbuik en het korset. Dichter is hij die, schijnbaar zonder pijn, Het vormeloze in de steigers zet. Zijn woorden, corpulent of slank van … [Lees meer...] overMet taal gaat hij naar bed
Met toe-eigening begon het verderf
Door Marc van Oostendorp "Natuurlijk," schrijft Jaap Goedegebuure op de laatste bladzijde van zijn recent verschenen Couperus Cahier, "je mag een schrijver nooit vereenzelvigen met zijn personage, zoals we braaf hebben geleerd toen we onze lessen in literatuur kregen". Het is een wat curieuze zin voor een emeritus hoogleraar in de literatuurwetenschap. Hoezo hebben we dat … [Lees meer...] overMet toe-eigening begon het verderf
Mijn afgunst
Door Marc van Oostendorp Gisteren verscheen het boekje Topstukken uit de collectie van het Privaat Leesmuseum, waarin Ewoud Sanders zijn verzameling beeldjes van lezende mensen toont (die beeldjes staan op zijn privaat), en 50 schrijvers een stukje hebben geschreven over lezen. Gisteren hadden we al een voorpublicatie. Hier is mijn stukje. Geen makkelijker manier om mij … [Lees meer...] overMijn afgunst
Een dood kind verzin je niet
Door Marc van Oostendorp 'Het dode kind in de literatuur' – op het eerste gezicht is het misschien niet het aantrekkelijkste onderwerp, maar wie Van Constantijtje tot Tonio leest, het boek dat Rick Honings, Olga van Marion en Tim Vergeer over het thema samenstelden, kan alleen maar vaststellen: dit is een gouden greep geweest. Er blijken namelijk maar weinig onderwerpen te … [Lees meer...] overEen dood kind verzin je niet
Wat is waarheid in taal?
Door Marc van Oostendorp Wat bedoelen we als we zeggen dat iets waar is? Vele generaties filosofen hebben zich inmiddels over die vraag gebogen, en dat heeft zeer dikke boeken opgeleverd en/of ingewikkelde mathematische formules, maar in een nieuw artikel stelt de Duitse taalkundige Friederike Moltmann voor om eens wat nauwkeuriger te kijken naar wat we precies in alledaagse … [Lees meer...] overWat is waarheid in taal?
De toekomst van de roman is het e-boek
Door Marc van Oostendorp Ik heb nog nooit een tv-serie op literair niveau gezien. Ik kijk graag tv, maar dan wel naar Smeris, De rijdende rechter of Ik vertrek. Het soort geweldige series van hoog niveau, die je moet bingewatchen, daar heb ik geen geduld voor. En daarmee mis ik dus de toekomst of zelfs het heden van de roman. Regelmatig lees of hoor je immers dat die … [Lees meer...] overDe toekomst van de roman is het e-boek
We krijgen dus een pop rondom een gat.
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (174) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp de tombe van jan van der noot Armpjes massief, en welgemaakte schenen zijn opgestapeld in ons arsenaal. Albasten borsten, lippen van koraal, citroenen haren van de zon doorschenen waar ebben … [Lees meer...] overWe krijgen dus een pop rondom een gat.
In verband dat er een trein rijdt
Door Marc van Oostendorp Hoe taalliefhebbers het vroeger deden, vóór de tijd van de sociale media: het is een raadsel. Je moest het toen altijd doen met je eigen kleine waarnemingen en wat misschien deze of gene vriend je dan nog kwam vertellen, maar je kon niet zo makkelijk delen in wat allerlei taalgevoelige mensen elders iedere dag weer opvisten uit de zee van taal die … [Lees meer...] overIn verband dat er een trein rijdt
Die gymnastieklerares is zo slecht nog niet
Een hoogleraar komt met een uitstekend idee in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken Door Marc van Oostendorp "Mensen!" sprak Wouter, de voormalige hoogleraar Financiële letterkunde die nu adviseur was van de commissie die zijn opvolger moest regelen. Voorzitter kon hij niet worden, want je gaat natuurlijk niet over je graf regeren, zoals Wouter gevraagd en … [Lees meer...] overDie gymnastieklerares is zo slecht nog niet
Wanneer begon goden te rijmen op doden?
Door Marc van Oostendorp Ooit is het Nederlands verschil gaan maken tussen de klinker in dak en de klinker in daken: het enkelvoud heeft een korte klinker, en het meervoud de corresponderende lange. Datzelfde geldt ook voor rad-raden, hol-holen, en een groot aantal andere woorden, zij het natuurlijk niet voor allemaal: bal-ballen behoudt een korte klinker, taak-taken een … [Lees meer...] overWanneer begon goden te rijmen op doden?
Wat ik geleerd heb van tweedegraadsgate
Door Marc van Oostendorp Soms raak ik hier in dit kleine maar doorgaans o zo gezellige hoekje van het wereldwijde netwerk van computers dat wel 'Internet' wordt genoemd ineens een gevoelige snaar. Dat gebeurde nu met de kwestie rond de tweedegraadsleraren: moeten zij verplicht worden iets te weten over de literatuurgeschiedenis van voor 1880? Wat ik jammer vind: als je over … [Lees meer...] overWat ik geleerd heb van tweedegraadsgate
Tamtada in het bos
Door Marc van Oostendorp Korte beschouwing over vertalingen van de Bucolica van Piet Schrijvers vanuit de bossen bij Bilthoven. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overTamtada in het bos
Marc Verreckt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (173) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Over Vlaamse reuzen (twintigste eeuw) Fortissimi sunt Belgae Car Flanders, Frans C. Ridwit, Hendrik Prijs, Dirk Desmadryl, Irina van Goeree, Bert Verm, Karel Vertommen, Georges Adé, Maria Vlamijnck, … [Lees meer...] overMarc Verreckt
De wereld in een angstig pak vla
Door Marc van Oostendorp De poëzie – als ze je eenmaal heeft aangeraakt, als het eenmaal je leven is gaan doordringen, dan kom je er nooit meer vanaf en blijft ze ieder moment bij je, waar je ook bent. De lichte waas die er van vroeger zo precieze woorden waaiert, is voortaan ook bij je als je om vijf uur 's ochtends voor de koelkast staat. En denkt aan de titel van een … [Lees meer...] overDe wereld in een angstig pak vla
Komt de wetenschap tot stilstand?
Door Marc van Oostendorp Is de wetenschap wel zo'n beetje ten einde? Met die curieuze vraag houdt de Amerikaanse wetenschapsjournalist John Horgan zich al een tijdje bezig. Hij schreef er onlangs weer een artikel over voor het tijdschrift Scientific American, waarin hij een groot aantal bewijzen aanvoert, zoals deze grafiek: hoe meer wetenschappers er in de afgelopen decennia … [Lees meer...] overKomt de wetenschap tot stilstand?
Appelsap nippen
Hoe komt het dat mensen tijdens vraaggesprekken de hele tijd aan drankjes lijken te nippen? Wat zegt ons dat over de journalistiek? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overAppelsap nippen
Ik ben der dingen liefhebbend berover
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (172) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Ik ben der dingen liefhebbend berover En steel van hen de smet van hun vergaan, En zet hen als een kroonluchter in tover En steek de eeuwge lampen in hen aan. En zie, zij worden blinkend in mijn … [Lees meer...] overIk ben der dingen liefhebbend berover
Je zegt wel degelijk twee ‘r’-en na elkaar
Door Marc van Oostendorp Je zegt eigenlijk nooit twee keer dezelfde medeklinker achter elkaar. Probeer het maar: mokka, dat spreek je niet uit met twee keer een k. En zelfs als je pakkans met een beetje tempo uitspreekt, laat je je tong maar één keer klikken. Uit metingen blijkt: de s van huisstofmijt is niet net zo lang als die van huis opgeteld bij die van … [Lees meer...] overJe zegt wel degelijk twee ‘r’-en na elkaar
Hoe je kind talig op te voeden? Beïnvloedt het Limburgs de uitspraak van het Nederlands of niet?
Door Romy Roumans Een regionaal accent, anders dan het randstedelijk accent, wordt vaak als iets negatiefs en afwijkends beschouwd. Onderzoek van Grondelaers, van Hout en Steegs (2010) naar de attitude tegenover het Limburgse accent toont aan dat mensen uit heel Nederland het Limburgs accent beoordelen als monotoon, koud en het zien als een minderwaardig accent. Ouders in … [Lees meer...] overHoe je kind talig op te voeden? Beïnvloedt het Limburgs de uitspraak van het Nederlands of niet?
De leraar Nederlands weet niet wie Multatuli is
Door Marc van Oostendorp Nu heb ik er genoeg van. Al vijf jaar beschouw ik met verbazing het onderwijs Nederlands. Talloos zijn de problemen en er gebeurt veel te weinig om die op te lossen. Allerwegen verzekert men mij dat het van belang is constructief te blijven en met iedereen te overleggen. Te blijven zien dat iedereen het beste voor heeft en dat het vanzelf allemaal wel … [Lees meer...] overDe leraar Nederlands weet niet wie Multatuli is
Met bevende transgressie naar zijn trans
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (171) Het Nederlandse sonnet bestaat 453 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Son-net Klimmend naar 't zenit zoekt zij die haar licht in 't lichaam stort, blind van gestolde glans, met bevende transgressie naar zijn trans, doch voelt door bijstere nacht zijn blik gericht op … [Lees meer...] overMet bevende transgressie naar zijn trans
Tegen de twintig gasten op het feest
Door Marc van Oostendorp Er schijnen mensen, zelfs intelligente mensen, te zijn die niet precies willen weten hoe de zinnen die ze iedere dag uitspreken precies in elkaar zitten: Ze rijgen de hele dag woorden aan elkaar en ontrafelen de woordenstroom van anderen, maar hoe ze dat allemaal precies doen, dat laat ze koud. Dat zijn de mensen die niet ineens verwonderd stil kunnen … [Lees meer...] overTegen de twintig gasten op het feest
Het probleem van professionalisme in de wetenschap
Door Marc van Oostendorp Natuurkundigen mogen dingen die jij en ik niet mogen (tenzij jij natuurlijk natuurkundige bent, dat kan ik van hieruit niet goed zien). Ze mogen er bijvoorbeeld op wijzen dat de wetenschap een veel rommeliger bedrijf is dan veel mensen denken – ook veel wetenschappers. Dat er helemaal niet zulke vaste regels en procedures zijn om de waarheid te vinden … [Lees meer...] overHet probleem van professionalisme in de wetenschap
Taal is hoe je tong beweegt
Door Marc van Oostendorp Hoe hebben we pakweg de l, de o en de t in ons hoofd zitten? Ja, als letters die allerlei verschillende vormen kunnen hebben, maar verder? Die letters corresponderen toch ook nog met iets uit de gesproken taal? Wat is dat dan – is het geluid (een soort specificatie van hoe die klanken klinken) of is het de manier waarop je met je stembanden, tong en … [Lees meer...] overTaal is hoe je tong beweegt
Klaarkomen met Hugo Claus
Door Marc van Oostendorp Ieder jaar neemt mijn bewondering voor Paul Claes toe. Er verschijnen dan ook voortdurend boeken van hem: romans, vertalingen, essays en wat niet al. Allemaal zijn ze geschreven met een grote vaardigheid, allemaal getuigen ze van spitsvondigheid en verbluffende eruditie. Hij gaat tegen de keer in, dat maakt hem ook interessant, zelfs als je … [Lees meer...] overKlaarkomen met Hugo Claus
