De vertaling van Saïdjah en Adinda in het Esperanto (1927) Lejzer Ludwik Zamenhof (1859-1917) publiceerde zijn eerste boekje over de door hem ontworpen taal Esperanto in de zomer van 1887, enkele maanden na de dood van Eduard Douwes Dekker. Er zijn verschillende redenen waarom dit jammer is. We weten nu bijvoorbeeld niet wat Douwes Dekker van dit plan zou hebben gevonden, … [Lees meer...] overLa patro de Saidjah havis bubalon
Artikel
Reeth, van Lull tot Anus
Laat ik beginnen met een actieve herinnering. Toen ik achttien was, vertrok ik op wat toen een wereldreis heette. Die reis eindigde in Zuid-Amerika, maar begon in België. Daar passeerde ik samen met een vriend een dorp genaamd Beffe. Daar moesten wij om lachen. Sterker: we stapten uit en poseerden bij het plaatsnaambord. Om de beurt, breed glimlachend. Inmiddels weet ik dat … [Lees meer...] overReeth, van Lull tot Anus
Responsiecollege
Ik studeerde Nederlands in Utrecht, begin jaren zestig van de vorige eeuw. Eens in de week ging ik het Academiegebouw binnen, naar een lange, smalle zaal waar het responsiecollege plaatsvond van Prof. dr. C. B. van Haeringen. De professor stond op een spreekgestoelte en keek uit over studenten die gekomen waren om zeventiende eeuwse teksten te leren vertalen. Of … [Lees meer...] overResponsiecollege
Waarom krijg jij dit boekje nu?
De brochure die alle Nederlandse burgers in de bus krijgen (Bereid je voor op een noodsituatie), markeert op allerlei manieren de overgang naar een nieuwe tijd. Maar dat geldt ook voor het voornaamwoord. Hoewel alle Nederlanders worden aangesproken, dus ook de fabrieksdirecteuren, de deftige dames, de keurige bejaarden, is er in de hele brochure geen u of uw te vinden. Dat … [Lees meer...] overWaarom krijg jij dit boekje nu?
Groslijst: Arnon Grunberg, Het aanwezige been
Grunberg mét mededogen Arnon Grunbergs nieuwste bundel Het aanwezige been biedt een nieuwe blik op 24 verhalen geschreven tussen 2013 en 2025; ze zijn eerder in druk verschenen of als voordracht, en herzien en bewerkt voor deze uitgave. De verhalen zijn allemaal op te hangen aan een … [Lees meer...] overGroslijst: Arnon Grunberg, Het aanwezige been
Fadar Unsa: Het Oudnederlandse Onze Vader herzien
Op 4 november 2025 verscheen een artikel waarin ik mijn Oudnederlandse reconstructie van het Onze Vader presenteerde. Op basis van de Latijnse tekst, Oudhoogduitse en Oudengelse voorbeelden, de taal van de Wachtendonckse Psalmen, en met behulp van het Oudnederlands Woordenboek (ONW), beoogde ik een plausibele vertaling te verkrijgen van het Pater Noster die een tiende-eeuws … [Lees meer...] overFadar Unsa: Het Oudnederlandse Onze Vader herzien
Simon Vinkenoog: van Vijftiger naar voordrachtskunstenaar
Oktober 1957: dichter Simon Vinkenoog ontmoet een aantal Amerikaanse Beatdichters in de Amsterdamse jazzclub Bohemia. Vooral met Allen Ginsberg heeft hij een klik; ze worden vrienden en krijgen veel invloed op elkaars werk (Van der Bent 2000: 201). Ook Adriaan Morriën, vanaf 1959 redacteur van de grammofoonplatenserie Stemmen van schrijvers, is bij deze ontmoeting aanwezig (Van … [Lees meer...] overSimon Vinkenoog: van Vijftiger naar voordrachtskunstenaar
Computer beoordeelt wetenschap
De komst van chatbots betekent misschien wel dat het wetenschappelijk bedrijf geautomatiseerd wordt. Zetten chatbots binnenkort zelf het onderzoek op, voeren ze de experimenten uit, analyseren ze de resultaten en sturen ze ze op naar wetenschappelijke tijdschriften? Er wordt hard aan gewerkt. In een artikel in het tijdschrift Scientometrics zet de Chinese onderzoeker Zhuanlan … [Lees meer...] overComputer beoordeelt wetenschap
Wat we danken aan Peter van Zonneveld
Ergens in 1973 of 1974 zei een vriend me: je moet eens gaan praten met Peter van Zonneveld, die is net als jij geobsedeerd door de negentiende eeuw. Ik weet niet meer of het Ton Anbeek of Adriaan van Dis was die me dit zei, en ik kan het niet meer navragen bij Peter met zijn formidabele geheugen. Ik kende Peter wel, zoals je toen eigenlijk wel iedere student Nederlands ten … [Lees meer...] overWat we danken aan Peter van Zonneveld
Een cadeau voor de lezer
Hoe toepasselijk: een journalist die de biografie schrijft over een journalist die romancier werd. Trouw-redacteur Iris Pronk werkte vijf jaar aan Altijd te paard, de biografie van Renate Dorrestein (1954-2018). Ze groef zich als een molrat door de berg informatie over Dorrestein, inclusief de brieven, mails en appjes, sprak vrijwel iedereen die ze opvoert en paste - voor zover … [Lees meer...] overEen cadeau voor de lezer
‘Ene kinkenduut springt’
Over een Tilburgs woordenboek Sinds kort weet ik wat vermicelli in het Tilburgs is: fèrmesjèl. Ik heb namelijk het een imposant, vierhonderd pagina's dik diksjenèèr op mijn bureau liggen van een van de best bestudeerde stadsdialecten van Nederland, die om een aantal redenen ook tot mijn favorieten behoort: Goedvertòld. Behalve zijn omvang kent dat woordenboek nog meer … [Lees meer...] over‘Ene kinkenduut springt’
Groslijst: Josha Zwaan, Wilgenkind
Wilgenkind, het zevende boek van Josha Zwaan, is een autobiografische roman over rouw, verlies, verzwegen familiegeheimen en de zorg voor een ouder. Het boek begint met een begrafenis waarbij verschillende zinspelingen worden gemaakt op relaties en gebeurtenissen binnen de familie. Dit wekte mijn nieuwsgierigheid en zoog mij direct het verhaal in. Toen ik het boek uit had, heb … [Lees meer...] overGroslijst: Josha Zwaan, Wilgenkind
In memoriam Peter van Zonneveld (1948-2025)
Op donderdag 20 november hebben we afscheid moeten nemen van een bijzonder, kleurrijk en beminnelijk mens: Peter van Zonneveld. Hij overleed na een ziekbed van enkele weken in een hospice in Ouderkerk, vlak bij zijn geliefde Amstel, waarlangs hij zo graag wandelde en fietste, en waarvan hij elke bocht kende. Peter van Zonneveld werd op 3 september 1948 geboren in Leiden. … [Lees meer...] overIn memoriam Peter van Zonneveld (1948-2025)
Etymologica: Een Latijnse brief in het Germaans
Voor het maken van de infographic die je hierboven ziet, dook ik onlangs in de etymologie van het woord brief. Hoe Nederlands dat woord er ook uitziet, het is ontleend aan het Latijnse breve, dat ‘kort’ betekent. Die ontlening heeft al heel lang geleden plaatsgevonden, maar de bronnen die ik raadpleegde, bleken van mening te verschillen over de vraag hóé lang geleden dat … [Lees meer...] overEtymologica: Een Latijnse brief in het Germaans
Medelijden en grammatica
Een interessant nieuw artikeltje, van de Italiaanse grammaticus Guglielmo Cinque, over de uitdrukking van gevoelens in de grammatica. Mensen kunnen in taal hun gevoel uitdrukken – of het je altijd lukt om haat, liefde, walging, rouw, verontwaardiging of gêne over te dragen, daarover valt te discussiëren, maar er zijn in ieder geval woorden voor te vinden. Om te beginnen … [Lees meer...] overMedelijden en grammatica
Historie van Malegijs : Capittels [25]-[28]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [25]-[28]
Weg van het spervuur
Naar een literatuur van verlossing Economie bepaalt alles. Economie bepaalt ons willen, kunnen, mogen en doen. Veel is toegestaan, als het maar rendeert - producten die renderen, mensen die renderen, ideeën die renderen. Om dit te garanderen komt er de hele dag een spervuur aan trivialiteiten op ons af, oproepen tot kopen, volgen en liken, onontkoombaar, thuis, op het … [Lees meer...] overWeg van het spervuur
Cruciale inzichten over hoe poëzie functioneert
Heel vaak wordt hij niet gelezen, de bijsluiter: te kleine lettertjes, te lang, te veel onheilstijdingen voor de doorsnee hypochonder, en al te moeilijk weer op te vouwen en opnieuw in het doosje te krijgen. En toch bevat zo’n bijsluiter cruciale info, over de aanwending met name. Het is de soms onontbeerlijke uitleg bij wat je inneemt. In die zin moeten ook de Bijsluiters … [Lees meer...] overCruciale inzichten over hoe poëzie functioneert
Bij de dood van een boekhandelaar
Een redelijke samenvatting van mijn leven – tot nu toe! – is dat ik altijd in de schoolkrant heb geschreven, want wat is Neerlandistiek anders dan een uit de hand gelopen schoolkrant? En zo schreef ik veertig jaar geleden in het St. Janskruid, het officieel orgaan van het St. Janslyceum in Den Bosch, en maakte de oudervereniging boos. Hoe het precies zat, wie zal het weten, … [Lees meer...] overBij de dood van een boekhandelaar
Groslijst: Christien Brinkgreve, Beladen huis
Een eerlijk verhaal Het boek rust op mijn schoot. Onaangetast, smachtend om opengeslagen te worden. Ik zal onbekend terrein betreden: een memoir heb ik nog niet eerder gelezen. Zonder dat ik precies weet wat ik moet verwachten, sla ik het boek open en begin. In Beladen huis schrijft Christien Brinkgreve over haar overleden man, Arend Jan Heerma van … [Lees meer...] overGroslijst: Christien Brinkgreve, Beladen huis
Hier blijven de vrouwen
Lezing uitgesproken op 12 november 2025, ter verluistering van de presentatie van Wêr bliuwe de froulju door Janneke Spoelstra. Waar blijven de vrouwen, zo luidt in Nederlandse vertaling het boek dat hier vandaag zo feestelijk gepresenteerd wordt. Op die titel sla ik direct aan, want dat is precies wat ik ook altijd zeg: waar blijven ze? Waarom worden vrouwelijke economen … [Lees meer...] overHier blijven de vrouwen
Taalkundige bronnen in grammaticaonderwijs
Het stimuleren van reflectief denken over taal Een van de doelen van taalonderwijs op scholen is dat we leerlingen leren foutloos het Nederlands te gebruiken. Zo leren leerlingen hoe de werkwoordspelling voor het Nederlands in elkaar zit en dat in een zin als ‘ik denk dat het niet gebeurt’ het werkwoord ‘gebeuren’ een -t als uitgang krijgt en geen -d. In hogere klassen van … [Lees meer...] overTaalkundige bronnen in grammaticaonderwijs
Waarom niet gewoon meertaligheid omarmen?
Het valse dilemma: Nederlands óf thuistalen Net als Marc van Oostendorp (in Neerlandistiek van gisteren), heb ook ik heel veel aan te merken op het artikel van Iris Breetvelt bij Didactiek Nederlands, waarin ze het meertalig onderwijs aanvalt. Ik licht er drie uit.Ten eerste, het valse dilemma dat Breetvelt crëeert tussen aandacht voor het Nederlands en andere talen. We … [Lees meer...] overWaarom niet gewoon meertaligheid omarmen?
Over de ruggen van eenzaam overleden personen
Een weerwoord Wiljan van den Akker heeft iets geschreven wat voor opiniestuk moet doorgaan over de eenzame uitvaart. Een warrig stuk, zeker voor een oud-hoogleraar letterkunde, dat vooral lijkt te stoeien met zijn eigen calvinistische aard, maar laat ik hier niet te veel psychologiseren. Het stuk wemelt van de onjuistheden en zelfs flagrante leugens, dat met name … [Lees meer...] overOver de ruggen van eenzaam overleden personen
Sotte amoureusheit
Het is het bijzonderste stel in het werk van Anthonis de Roovere: Pantken en Pampoeseken, de twee geliefden die centraal staan in de Sotte amoureusheit, een gedicht waarin de zotheid en de liefde samengaan. Die 'genre-aanduiding' kende De Roovere vermoedelijk uit Franse voorbeelden. Zo is er een 'sotte amoureuse' uit Amiens, te vinden in een Art de … [Lees meer...] overSotte amoureusheit
