Ergens in ons hoofd zit verborgen dat we de viervoetige beste vriend van de mens aanduiden met hond: een bepaalde klankvorm die ruwweg begint met een geruis in de keel en eindigt met een tikje van de tong tegen de corona achter de tanden. Maar hoe zit die klankvorm precies in ons hoofd opgeslagen? Daarover gaat een interessant proefschrift, dat vandaag in Nijmegen verdedigd … [Lees meer...] overDe klank van woorden in je hoofd
Artikel
Woont in Maastricht een rijkere Dagobert Duck dan in Delft?
Om het allemaal nog erger te maken hield Rob Jetten gisteren een toespraak voor het Interuniversitair Studenten Overleg. Rob Jetten, de tijdelijke leider van D66 – de partij die de verkiezingen inging als 'onderwijspartij' en in dat kader een minister van onderwijs heeft aangesteld die volgens sommige schattingen verantwoordelijk gaat worden voor het ontslag van ongeveer 2000 … [Lees meer...] overWoont in Maastricht een rijkere Dagobert Duck dan in Delft?
Gedicht: J. Presser • Nocturne
De beroemde geschiedkundige Jacques Presser (vooral bekend door zijn boek Ondergang) schreef dit gedicht onder het pseudoniem J. van Wageningen.Nocturne25 maart 1943Die weide noem: asphodelos*.Ga zéér behoedzaam, demp uw tred.Een schim glipt uit de rand van 't bosHet weivlak over naar het wed En duikt onder een horizon,Eén nevel verder dan 't verdriet,Waarin uw hart niet leven … [Lees meer...] overGedicht: J. Presser • Nocturne
Vlogboek – Veranderende gezichten. Over lezersverwachtingen in de roman Patricia van Peter Terrin
(Bekijk deze video op YouTube.) In deze video een analyse van het spel met lezersverwachtingen dat Peter Terrin in zijn roman Patricia speelt. Over veranderde gezichten, dubbelgangers en de noodzaak tot een confrontatie. Besproken boeken:Peter Terrin - PatriciaRobbert Welagen - In goede handen … [Lees meer...] overVlogboek – Veranderende gezichten. Over lezersverwachtingen in de roman Patricia van Peter Terrin
Hansworst
Door Henk Wolf Ik heb de klemtoon in het woord hansworst altijd op worst gelegd. Ik wist ook niet beter of iedereen deed dat. Tot iemand een paar jaar geleden verbaasd uitriep: "Wat zeg je nou?" Zij zei namelijk HANSworst, met de klemtoon op de eerste lettergreep. Dat vond ik weer heel erg gek. Uiteraard hebben we toen rondgevraagd en tot onze verbazing waren … [Lees meer...] overHansworst
Oud-Tessels herschapen voor de Taalpraatjes
Door Marcel Plaatsman Deze Lange Juni vier ik op Texel, waar ik de eilander geschiedenis koppel aan de taalhistorie in mijn Tesselse Taalpraatjes. De grote en kleine gebeurtenissen in Texels verleden hebben hun invloed gehad op het eilanddialect, dat is wat ik laat zien. Komende zondag vertel ik over de boeiende Texelse 18e eeuw en zal ik een brief voorlezen in 18e-eeuws … [Lees meer...] overOud-Tessels herschapen voor de Taalpraatjes
‘Pietje en zijne moeder’ (1784)
Jeugdverhalen over joden (44) Door Ewoud Sanders ‘Pietje en zijne moeder’ (1784)Auteur: waarschijnlijk Augustus Sterk (1748-1815) Herkomst en drukgeschiedenis ‘Pietje en zijne moeder’ verscheen op 11 november 1784 in het Weekblad voor Neêrlands jongelingschap. Dit tijdschrift werd samengesteld door de Lutherse predikant Augustus Sterk, toen werkzaam in Amsterdam. … [Lees meer...] over‘Pietje en zijne moeder’ (1784)
Allemaal leven we in de strooi
Er zijn maar liefst twee bundels tegelijk verschenen van de dichter Martijn Benders! Ik bespreek ze allebei door er een gedicht uit te nemen, dat ik voor de gelegenheid uit mijn hoofd heb geleerd. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overAllemaal leven we in de strooi
Gedicht: P. Geijl • Geschiedenis
Pieter Geijl was een vermaarde hoogleraar geschiedenis. Geschiedenis 'k Heb in geschiedenis mij thuis gevonden.Oorlog, verraad, moord, kerker en schavot,'t was mij volmaakt vertrouwd, en ik schreef vlotvan stumperds die hun tijd niet meer verstonden, van ballingen, die enkel mokken konden,of hópen - tot hun vijand's koele spot.Mij boeide nooit zozeer 't persoonlijk lot,als hoe … [Lees meer...] overGedicht: P. Geijl • Geschiedenis
En weer gaat het geld naar de multinationals en niet naar de samenleving
Iemand – ik weet helaas zijn naam niet – zei het heel treffend, afgelopen vrijdag tijdens de bijeenkomst van WO in Actie: de huidige plannen laten wéér zien hoe dit kabinet vooral geïnteresseerd is in multinationals en nauwelijks in de toekomst van de eigen samenleving. Iedereen begint er langzamerhand genoeg van te krijgen, de manier waarop stelselmatig zulke bedrijven … [Lees meer...] overEn weer gaat het geld naar de multinationals en niet naar de samenleving
Jonathas ende Rosafiere – Aflevering 4
Hoe het met Jonathas en Rosafiere afloopt, kan je beluisteren in de vierde en tevens laatste aflevering van dit hoorspel, gemaakt door Antwerpse studenten Nederlands. Met:Hubert Meeus als JonathasValerie Rousseau als RosafiereNina Moortgat als EglantienEric van der Ven als jongelingEric van der Ven als tuinmanCharlotte Ferket als MariaMariet Heutz als kloosterlingEmma van … [Lees meer...] overJonathas ende Rosafiere – Aflevering 4
Heb je dat ook wel dat ge geen baas zijt over uw geschrijf?
De Multatulileesursus (37) Door Marc van Oostendorp - Iedereen heeft altijd maar zijn mond vol over de cultuur, heden ten dage, maar niemand neemt ooit de moeite uit te leggen wat dat precies is. - Mensen, allemaal stil! Hier gaat iemand een definitie geven van cultuur! - Een levende cultuur lijkt mij een voortdurende conversatie met steeds nieuwe deelnemers. Het … [Lees meer...] overHeb je dat ook wel dat ge geen baas zijt over uw geschrijf?
De heldhaftige leraar Nederlands van Gerrit Kouwenaar
Door Marita Mathijsen drs van schaffelaar Hoewel de stenen marva van de generaalover zijn schouder meelas, brak hijde atjeh-oorlog af, stak hij het socialistischochtendblad op, haast in tranen, daags nahet vervalste sprookje van andersen, genaamdde kristalnacht de dood was toen nog niet vertaaldde onsterfelijkheid nog gangbaar in deze taalmaar hij vervoegde het werkwoord … [Lees meer...] overDe heldhaftige leraar Nederlands van Gerrit Kouwenaar
De geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Door Henk Wolf Wie geen streektalen kent, vindt soms andere dingen normaal dan wie er wel een spreekt. De standaardtaalspreker heeft bijvoorbeeld een veel overzichtelijker visie op aardrijkskunde dan de streektaalspreker. Een paar dagen geleden schreef ik een stukje over het gebruik van lidwoorden in aardrijkskundige namen. In het Standaardnederlands bestaan wel namen van … [Lees meer...] overDe geordende kijk op aardrijkskunde van de standaardtaalspreker
Voor kinderen doen we meer ons best op onze /t/
Door Marc van Oostendorp Dat mensen anders praten tegen kleine kinderen – ik schrijf er de laatste tijd wel vaker over, want het lijkt ineens een onderwerp te zijn geworden in de literatuur. Want wat zijn de verschillen precies en hoe verklaren we ze? Een duidelijke functie van dat anders praten is dat het in veel opzichten duidelijker is. Mensen praten zodra hun … [Lees meer...] overVoor kinderen doen we meer ons best op onze /t/
Lesmateriaal: Wilhelmus
In 2017 sprak de regering de wens uit dat alle scholieren in Nederland het Wilhelmus in zijn historische context leren kennen. De Universiteit Utrecht, Universiteit Antwerpen, het Meertens Instituut en Nationale Opera & Ballet pakten de handschoen op, en bieden nu lesmateriaal en kennis aan waarmee scholieren zich tekst en muziek van het Wilhelmus eigen kunnen maken. Voor … [Lees meer...] overLesmateriaal: Wilhelmus
Vacature: Universitätsprofessur für Nederlandistik, Wien
Als Forschungsuniversität mit hoher internationaler Sichtbarkeit und einem vielfältigen Studienangebot bekennt sich die Universität Wien zur anwendungsoffenen Grundlagenforschung und forschungsgeleiteten Lehre, zur Förderung des wissenschaftlichen Nachwuchses sowie zum Dialog mit Gesellschaft und Wirtschaft. Die Universität Wien trägt damit zur Bildung kommender Generationen … [Lees meer...] overVacature: Universitätsprofessur für Nederlandistik, Wien
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te Antwerpen zet zeldzame oude druk online : Hier beghint den droeflijcken strijt opten Berch vanden Ronceuale in Spaengien gheschiet daer Roelant ende Oliuier metten fleur van kerstenrijck verslaghen waren. Antwerpen [Jan van Ghelen] 1576.
Door Willem Kuiper Het digitale papier met daarop het nieuws van de verwerving van deze zeldzame oude druk is nog niet vergeeld of de Droeflijcken strijt opten berch vanden Roncevale in Spaengien [...] staat al te pronk op de website van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te Antwerpen: Belangstellenden kunnen de afbeeldingen één voor één in hoge resolutie bekijken, … [Lees meer...] overErfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te Antwerpen zet zeldzame oude druk online : Hier beghint den droeflijcken strijt opten Berch vanden Ronceuale in Spaengien gheschiet daer Roelant ende Oliuier metten fleur van kerstenrijck verslaghen waren. Antwerpen [Jan van Ghelen] 1576.
Gedicht: Lucienne Stassaert • Zeggen: gemis is een beproeving
Uit Intermezzo, de nieuwe bundel van dichteres en kunstenares Lucienne Stassaert. Zeggen: gemis is een beproevingis niet de volle waarheid een deel van een giftige vruchtdat je leven nog steedsniet in gevaar heeft gebracht - Zeggen: het gaat wel overis een blote leugen: … [Lees meer...] overGedicht: Lucienne Stassaert • Zeggen: gemis is een beproeving
Een mooie mengelmoes
Door Nicoline van der Sijs en Marc van Oostendorp Een mooie mengelmoes was dit jaar het nieuwjaarsgeschenk van het Meertens Instituut. Het was ook beperkt in de handel. Omdat die oplage nu is uitgeput, geven we het boekje hierbij vrij als pdf. Taal was belangrijk in de Gouden Eeuw. Schrijvers, dichters, taalgeleerden en journalisten legden zelfbewust de basis voor wat … [Lees meer...] overEen mooie mengelmoes
Nederlandsche Historien
Door Lia van Gemert P.C. Hooft (1581-1647) is vooral bekend gebleven om zijn gedichten, liedjes en toneelstukken. Maar zijn echte levenswerk waren de Nederlandsche Historien: de magistrale reconstructie van de periode 1550-1590, toen in België en Nederland de vrijheidsstrijd losbarstte. Hooft vertelt alles: de ideologie van deze opstand, de gevechten tegen de Spaanse … [Lees meer...] overNederlandsche Historien
knuist / vuist
Verwarwoordenboek Vervolg (124) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een … [Lees meer...] overknuist / vuist
Zit denken in ons hoofd of in de wereld om ons heen?
Het is natuurlijk altijd fijn als iemand dingen schrijft als 'daar hebben Marc en Chomsky natuurlijk volledig gelijk in', zoals Lucas Seuren gisteren deed. Het is dan wel een beetje jammer als dat gelijk blijkt te bestaan uit een bewering die ik niet geloof: 'taal zit in ons hoofd'. In zijn stukje beschrijft Lucas welsprekend hoe je taal kunt zien als enerzijds iets … [Lees meer...] overZit denken in ons hoofd of in de wereld om ons heen?
Gedicht: Guus Rekers • Een zomer in drietjes
Het nieuwe nummer van De Gids staat in het teken van “dat overtuigende getal drie” (n.a.v. Het zomerspektakel De drie musketiers in het Amsterdamse Bostheater). En daarom als daggedicht een aantal ‘drietjes’ (drieregelige gedichtjes) van Guus Rekers. Een zomer in drietjes de lucht geveegdalsof niet eerstis opgeruimd dit groene nadat vale toenmaakt alles uit de geur van gras … [Lees meer...] overGedicht: Guus Rekers • Een zomer in drietjes
Hoe vind je de klemtoon in een woord?
Door Henk Wolf Klemtonen zijn rare dingen. Een klemtoon maakt een lettergreep opvallender dan overige lettergrepen, maar dat kan op verschillende manieren: beklemtoonde lettergrepen kunnen bijvoorbeeld luider zijn dan hun onbeklemtoonde buren, maar ook op een hogere toon worden uitgesproken of langer worden aangehouden. Nederlandstaligen gebruiken vooral de laatste twee … [Lees meer...] overHoe vind je de klemtoon in een woord?