Weinig Nederlandse schrijvers zijn zo precies over ruimtes als Vonne van der Meer. Zelfs in haar kortste verhalen beschrijft ze over het algemeen waar de personages precies zijn, en speelt die plek een rol in het verhaal, als was het nog een personage. Het kan een schuur zijn waar iemand zit te werken, een loge in een Praags theater, een pashokje van een lingerieafdeling – Van … [Lees meer...] over‘Door de gelige tint van het glas had de ruimte iets van een kapel’
Artikel
Ik, neerlandicus
Als fatsoenlijk neerlandicus maak ik mij in tijden van geopolitieke aardverschuivingen en opflakkerend militarisme druk om titels, slechte titels, onrechtvaardige titels. Ik heb namelijk speciale kennis van taal en van allemaal impliciete woordbetekenissen die de hardwerkende neerlanditaler niet doorheeft, maar die wel stiekem zijn denkbeelden binnensluipen en hem onbewust … [Lees meer...] overIk, neerlandicus
Hoe het Nederduits naar Friesland kwam
Toevallig heb ik kort achter elkaar twee boeken over de geschiedenis van Friesland gelezen. Het eerste daarvan, Sandra Langereis’ recente biografie Machineman. De tijden van Eise Eisinga (2024) staat hier niet ter recensie maar riep wel een taalvraag bij mij op die in het tweede boek centraal staat. Eisinga (1744-1828) groeide op in Dronrijp en woonde daarna in Franeker, de … [Lees meer...] overHoe het Nederduits naar Friesland kwam
Een leven van Duitse klanken
Het nieuwe boek German Phonology van mijn collega Caroline Féry stemde me melancholisch. Het is een soort levenswerk van Féry, een Brusselse taalkundige die haar heel loopbaan in Duitsland heeft gewerkt, inmiddels geëmeriteerd is, maar nog altijd bij Frankfurt woont. Het is ook een indrukwekkend werk, dat de inzichten van vele decennia onderzoek naar de klank van het Duits … [Lees meer...] overEen leven van Duitse klanken
Maurits de Bruijn
In het hét? Ik ben veel moediger als schrijver dan als zoon. Als schrijver ben je alleen, de wereld om mij heen verdwijnt en de pen tikt automatisch letter na letter regels, vult het scherm, tweedimensionaal. Pas als de deurkier in mijn binnenbrein dichtvalt begint hét weer, hét omwolkt mij met onzichtbare grijparmen, knellend, vlucht ik waarheen? Nergens een vluchtheuvel, geen … [Lees meer...] overMaurits de Bruijn
Literatuur als levensgids
Wanneer we van literatuur verwachten dat zij de verbetering van mens en maatschappij ter hand neemt dan zadelen we haar op met een verantwoordelijkheid die zij niet dragen kan maar waarop zij wel zal worden afgerekend. Literatuur verrijkt je leven, maar je wordt er niet zomaar en vanzelfsprekend een betere burger van. Dat was zo ongeveer de strekking van een veelbesproken … [Lees meer...] overLiteratuur als levensgids
Etymologica: Weten gaan!
Ter aanzetting van zichzelf en de zijnen kon men vroeger uit de voeten met het woord weten ‘laten we’, zoals in weten gaan ‘laten we gaan’. Dit is niet het ons bekende weten ‘kennis hebben’ maar een geheel ander erfstuk uit het Germaans. Een aansporing In de overlevering van onze taal komen we tot het einde der middeleeuwen dit eigenaardige weten tegen in … [Lees meer...] overEtymologica: Weten gaan!
Marək
Familieuitje. Een taalverandering aan den lijve ondervonden. Mijn vader zei bij het afscheid iets tegen mij, sprak me aan bij mijn naam, en mijn dochter proestte het uit. De hele middag heeft ze het herhaald, mijn naam, zoals uitgesproken door mijn vader: Marək, met de ə-klank van modə. En met een tongpunt-r. Ik ben oud genoeg om zelf een belangrijk deel van mijn leven Marək … [Lees meer...] overMarək
‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [71]-[75]
Die wonderlike, vreemde ende schone historie van Melusinen zoals gedrukt door Gheraert Leeu te Antwerpen in 1491. Kritische editie met reproductie van het unieke exemplaarKBR Brussel Inc B 1369,in combinatie met de proza-versie van Je(h)an d’Arras, bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve. Amsterdam 2025 Bibliotheek van Middelnederlandse … [Lees meer...] over‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [71]-[75]
Geen snobisme, opvoeding
Literatuur lezen heeft niet als enige doel empathie, maar dat levert het wel op. Literatuur lezen heeft niet het doel dat mensen minder vooroordelen hebben, maar dat levert het wel op.We verwachten te veel van literatuur, schrijft Alban Mik in de Volkskrant. Ik verwacht blijkbaar te veel van de krant, namelijk niet elk weekend weer een stropop over leesbevordering en … [Lees meer...] overGeen snobisme, opvoeding
Op woordniveau
Maartmaand Alicemaand Welke vertaalproblemen komen we tegen in Lewis Carrolls Alice-saga? horendol Als de drie tuiniers die de witte rozen rood verven worden gesnapt, storten ze plat ter aarde. De Hartenkoningin laat ze opstaan, waarop ze alle drie voor de hele stoet buigingen beginnen te maken. “Leave off that!” screamed the Queen. “You make me giddy.” (The … [Lees meer...] overOp woordniveau
Eppo’s emmertje
Bijna ieder gesprek dat ik de laatste tijd voer met mensen die ik een tijd niet heb gezien, gaat zo. Een van de twee zegt 'hoe gaat het?', en dan zegt de ander 'nou, de wereld staat in brand'. Meestal volgt dan iets als: 'Maar persoonlijk gaat het wel goed.' De wereld staat natuurlijk al lange tijd op verschillende plekken in brand, maar de vlammen slaan nu zo hevig uit dat ze … [Lees meer...] overEppo’s emmertje
Coosje Huet, geboren Busken, “De Winter” 1810
"De Winter" van Coosje Huet, geboren Busken, 1810, voorgelezen. Misschien is 'De Winter' van Coosje Huet, geboren Busken (1759-1841), niet het meest representatieve stuk om tot het mysterie van de schrijfster door te dringen, maar het is het enige gepubliceerde schrijfsel van deze Zeeuwse dame. Want wat was het bijzondere aan deze vrouw, die in haar jeugd een wonderkind … [Lees meer...] overCoosje Huet, geboren Busken, “De Winter” 1810
Le néerlandais is niet meer
Kelderende inschrijvingscijfers. Bezuinigingen. Je zou kunnen stellen dat het toch wel al een tijdje in de sterren geschreven stond… Vanaf volgend academiejaar (2025-2026) zal de Brusselse campus van de UCLouvain (het vroegere Université Saint-Louis – Bruxelles) niet langer de opleiding Nederlandse taal- en letterkunde aanbieden. De ontknoping van een tragedie met een wel erg … [Lees meer...] overLe néerlandais is niet meer
Tussenwerpsels in het volle zonlicht
Voor wie er geen genoeg van kan krijgen na het boekenweekessay van Paulien Cornelisse (hèhè!) en de podcast Over taal gesproken met Mark Dingemanse (hè?), kijk eens in de e-ANS! Daarin staat namelijk een overzicht van de 90 meest voorkomende tussenwerpsels in Nederland en België. Tjongejonge! Het overzicht is op allerlei manieren te sorteren. Je kunt bijvoorbeeld … [Lees meer...] overTussenwerpsels in het volle zonlicht
Guido van Heulendonk
Een pessimist is een optimist met levenservaring, een positief-negativist. Fictieve werkelijkheid vertelt meer dan de werkelijke werkelijkheid die wij niet kennen. Je moet het wel zien te slijten aan een uitgeverij! Wie zong: ik weet niet waar ik heen ga als ik niet weet waar ik vandaan kom. Een schrijver weet niet waar hij mee bezig is dan met het onbekende ‘dat’ , het “dat” … [Lees meer...] overGuido van Heulendonk
Angry Young Performers
of hoe Tom Lanoye en Johan Joos in de bundel Maximaal belandden Tom Lanoye bestormde begin jaren tachtig in Gent het podium als dichter en performer. Hij stond destijds nog midden in het studentenleven, maar had al een ambitieus plan voor ogen: voor zijn dertigste een dichtbundel, een verhalenbundel, een roman én een soloshow. En hij maakte het waar. Het was het begin van … [Lees meer...] overAngry Young Performers
Dat vroeg ik niet – Dit is mijn antwoord
Confuc (9) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Het krokusreces gebruikt om na te denken over schijntransparantie. Wat heeft een analyse van een persconferentie … [Lees meer...] overDat vroeg ik niet – Dit is mijn antwoord
‘Teine tieve toete teeeekeltje’
Brieven vol vaderliefde Het boekje Dag mijn zoete krekeltje is een massage voor iedereen die houdt van taal. Guus Luijters geeft in dit boekje, zijn laatste, de overgebleven brieven uit die Johan Andreas dèr Mouw schreef aan zijn pleegdochter Hetty (1900-1997). Dat zijn opmerkelijke briefjes. Als Hetty 17 is, eindigt haar vader bijvoorbeeld zo: Dag mijn teine … [Lees meer...] over‘Teine tieve toete teeeekeltje’
Joost de Vries
Joost de Vries is een boekenschrijver en bureelhartstochtelijk redactiemedewerker met wisselvallige gelaten: opgetuigd én afgetuigd. Niet één uitdrukking op zijn gezicht blijft gedurende de morgen, middag, avond hetzelfde. Biologisch, fysiek past hij zich aan, aan de -politieke- omgeving. Met strakke fiselemieën komt hij erbovenuit -zoals een merel boven de geluiden van de stad … [Lees meer...] overJoost de Vries
‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
‘Liefdevolle aandacht voor tragische schrijvers is zó veel belangrijker dan literatuurwetenschap en zó veel boeiender om te lezen dan de meeste recensies,’ schrijft dichter, schrijver en essayist Jan Kostwinder (1960-2001) in een van de gebundelde brieven in Ben ik duidelijk? Hebben wij nog contact? (Uitgeverij Fragment). Zelf schreef hij zijn beste proza over tragische levens … [Lees meer...] over‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
Vrijheden: vertaalproblemen in Alice
Vertaalproblemen in Alice: Dingen toevoegen in de tekst Het mag natuurlijk niet, eigenkokertjes toevoegen aan de tekst, en meestal hoeft het ook niet, maar in elk boek dat ik vertaal heb ik minstens één keer een heel leuke en heel passende grap die je alleen in het Nederlands kan maken en die daarom de auteur nooit bedacht kan hebben, en ja, die smokkel ik er dan … [Lees meer...] overVrijheden: vertaalproblemen in Alice
Belletje
Ik dacht dinsdag eerst dat het aan het Jeugdjournaal lag. Ik stoorde me er zelfs een beetje aan. Goed één keer, in de intro, spreken van het 'belletje' tussen Trump en Poetin, dat kan nog. Maar het telefoongesprek werd vervolgens door de verslaggever van diens herhaaldelijk zo aangeduid. Goed, hij had het ook een enkele keer over een 'telefoontje', maar steeds kwam dat … [Lees meer...] overBelletje
Goh
Blijk ik afgelopen weekend van De Standaard der Letteren toch op mijn falie te hebben gekregen! Steven van Ammel gispt er in zijn column Van De Boekhandel Geen Nieuws een ‘auteur’ die de beste-boeken-van-de-eeuwenquête ‘op Neerlandistiek’ had ‘gereduceerd’ tot ‘vulgaire bluf’ en die daarmee het zoveelste ‘zurig’ artikel had geschreven. Die auteur was ik … [Lees meer...] overGoh
En soms gebeurt het
Het was een gure dag in Amsterdam, op 13 maart 1975, vorige week vijftig jaar geleden, maar binnen in café De Engelbewaarder aan de Kloveniersburgwal was het warm en druk. Drie jaar eerder, in 1971, waren de latere uitgever en uitbater Bas Lubberhuizen en Jan in ‘t Hout daar Het Amsterdamsch Litterair Café De Engelbewaarder begonnen, vernoemd naar de roman van Willem Frederik … [Lees meer...] overEn soms gebeurt het
