It is belangryk dat klassikers út de berneliteratuer oerset wurde nei talen lykas it Frysk. Dat fine oersetter Rymke Zijlstra en berneliteratuer-ekspert Jant van der Weg-Laverman. It berneboek De bruorren Liuwehert ferskynde 50 jier lyn en is twa kear oerset nei it Frysk. It Sweedske berneboek Bröderna Lejonhjärta fan de ferneamde skriuwer … [Lees meer...] overAventoeren fan Astrid Lindgren
Artikel
The Fourth of July
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (2.4) Denken we samen even aan 3 oktober. Misschien roept die datum een eerste natte herfstdag op, een huwelijk in de familie of een andere dag die vanuit een persoonlijk perspectief belangrijk is. Het is minder waarschijnlijk dat spontaan in het geheugen komt dat onze Duitse buren die dag hun eenheidsdag vieren, de Tag der … [Lees meer...] overThe Fourth of July
Het belang van sibbe
Ons verwantschapswoord sibbe, de evenknie van Engels sib in sibling, was ooit verbonden met gedachten over vrede en verzoening en kon oorspronkelijk wel eens naar achting en zorg verwezen hebben, net zoals de vergeten volksbenaming diede. Sterke banden Heden staat het vrouwelijke sibbe te boek als een woord voor ‘gezamenlijke verwanten’ … [Lees meer...] overHet belang van sibbe
Scheiding der Geesten
40 jaar tandeloos (63) Bij het verschijnen van ieder nieuw deel van De tandeloze tijd putten de uitgever en de recensenten zich uit in verzekeringen dat dit nieuwe deel toch echt ook zelfstandig gelezen kan worden. Er komen weliswaar personages in voor die ook al in eerdere delen verschenen, en er wordt ook anderszins af en toe verwezen naar eerdere delen, maar dat stoort … [Lees meer...] overScheiding der Geesten
Onfatsoenlijk, regionaal, rechtuit, ongenuanceerd: plat
Wie uit een streektaal-milieu afkomstig is zal het misschien gauwer opvallen, aanduidingen als Haags, Rotterdams, Twents worden geregeld toelichtend voorafgegaan door het bijwoordje plat. (Zie hiervoor op diverse plaatsen in mijn blog, korte samenvatting: plat zegt in die gevallen vooral iets van de afzender en minder van de genoemde … [Lees meer...] overOnfatsoenlijk, regionaal, rechtuit, ongenuanceerd: plat
Belangrijke vragen
De betekenis van woorden (5) Stel, je bent een beginnend politicus. Enigszins naïef probeer je enkele vanzelfsprekende kleine maatregelen voor te stellen, waar onmogelijk iemand tegen kan zijn, denk je. Bijvoorbeeld het tegengaan van klimaatverandering, verkleining van de landbouwsector, of humanere opvang van vluchtelingen. Natuurlijk sta je graag in goed contact met je … [Lees meer...] overBelangrijke vragen
Het onderzochte leven
Een zomer vrij van nut (14) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Sanne is een universitair docent Nederlandse Taal en Cultuur in 2027. Wat voor zin heeft een baan in haar gebied als sstudenten al hun tentamens kunnen laten doen door de kunstmatige intelligentie die als een stem in hun oor zit, als wetenschappelijk onderzoek beter kan worden uitgevoerd door … [Lees meer...] overHet onderzochte leven
Nader tot Rotgans
Boerekermis (1708) van Lukas Rotgans (8) Wie was deze dichter van Boerekermis? Het gedicht over de kermis lijkt een ‘Fremdkörper’ in het oeuvre van Rotgans. In de 1715-uitgave van Rotgans’ Poëzy vormt de kermistekst het slotakkoord, na honderden bladzijden ernstige literatuur. Functioneerde het als een soort komisch afterpiece, zoals in … [Lees meer...] overNader tot Rotgans
Een wetsvoorstel onthameren
Als Malik Azmani (dan Kamerlid voor de VVD) in 2013 volgens de Handelingen het volgende zegt: “Het feit dat dit wetsvoorstel onthamerd is en plenair wordt behandeld, geeft mij de gelegenheid om het volgende te memoreren” bevat die uiting een woord om even bij te fronsen: onthamerd. Twee jaar later zegt Harm Beertema (PVV) nadat hij daarvoor enkele malen geprezen is: “Ik … [Lees meer...] overEen wetsvoorstel onthameren
Kleurennamen in De tandeloze tijd
40 jaar tandeloos (62) Wie De tandeloze tijd aandachtig doorleest, merkt op dat A.F.Th. van der Heijden gaandeweg steeds minder vaak benoemt welke kleur zaken hebben die de verteller of een personage ziet. De schrijver lijkt het gaandeweg steeds minder vaak over kleuren te hebben, die kleuren misschien wel steeds minder op te merken, of ze minder belangrijk te vinden. … [Lees meer...] overKleurennamen in De tandeloze tijd
Een nieuw examen schrijfvaardigheid – een voorstel uit de losse pols
De schrijfvaardigheid van leerlingen en studenten neemt af en de invloed van ChatGPT (en soortgelijke programma’s) neemt toe. Dat laatste zou niet zo'n probleem zijn als de schrijfvaardigheid zou zijn toegenomen. Misschien dat een ander type examen kan helpen de leerlingen schrijfvaardiger te maken. Ik doe daarvoor een voorstel, maar ik zeg er meteen bij dat ik geen onderzoek … [Lees meer...] overEen nieuw examen schrijfvaardigheid – een voorstel uit de losse pols
Jo en Joshua: een voetnoot bij de geschiedenis van de taalkunde
Het is altijd goed bij tijd en wijle even stil te staan bij de reuzen op wier schouders wij staan. De bovenstaande foto, die ik ontving van Gert Dirksen van Antiquariaat Paradox, vormt daartoe een mooie aanleiding. Op de foto staan Jo Daan en Joshua Fishman. Jo Daan was decennialang hoofd van de afdeling Dialectologie van wat tegenwoordig het Meertens Instituut heet. Een van … [Lees meer...] overJo en Joshua: een voetnoot bij de geschiedenis van de taalkunde
Zullen we het eens over de taalcompetenties Engels van de Vlaamse jeugd hebben?
Kinderen die in Vlaanderen opgroeien hebben aan het einde van het basisonderwijs een gemiddelde woordenschat Engels van 3000 woorden. Dat toonde onderzoek van KU Leuven onder leiding van Elke Peters aan. Die woordenschat is de goed meetbare indicator van functionele taalcompetenties die deze jonge kinderen in staat stellen om – veelal in een vrijetijdscontext – allerlei … [Lees meer...] overZullen we het eens over de taalcompetenties Engels van de Vlaamse jeugd hebben?
Kees
Iedereen die de afgelopen pakweg 25 jaar weleens een begrijpelijk woord over het Nederlands geschreven heeft, kent hem: Kees van der Zwan, die vandaag afscheid neemt van Onze Taal waar hij de laatste jaren 'hoofdredacteur' heette, terwijl hij dat feitelijk al decennia was. Hij is eerder deze maand met pensioen gegaan, vandaag wordt dat gevierd. Neem een nummer van dat … [Lees meer...] overKees
Neuzelen en geneuzel: over z’n grootste populariteit heen
Even doorgaan op wat Hero Brinkman in 2011 volgens de Handelingen zei? Hij sprak van geneuzel in de ruimte. Het allereerste geval dat ik kon vinden van het woord geneuzel dateert van een kleine 20 jaar tevoren. De vader van de huidige minister Van Gennip (Sociale Zaken) vroeg zich in 1993 in de Eerste Kamer af: “Ik weet niet of de term geneuzel ook … [Lees meer...] overNeuzelen en geneuzel: over z’n grootste populariteit heen
Hoera, honderd jaar Kees de jongen!
Deze publicatie verscheen in september in de Volkskrant Honderd jaar geleden verscheen de eerste druk van Kees de jongen, de roman van Theo Thijssen die uitgroeide tot een klassieker. Nog altijd is het boek van waarde, niet alleen literair, maar ook vanwege de betekenis voor het onderwijs. Ook dat van nu. Toen Kees de jongen in 1923 uitkwam, vond de krant Voorwaarts dat … [Lees meer...] overHoera, honderd jaar Kees de jongen!
‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Inleiding in de promptologie Van chatbots weten we inmiddels dat ze heel gevoelig zijn voor de manier waarop je ze vragen stelt. Ieder woordje anders in de vraag kan een geheel ander soort antwoord geven. En dat nog even los van het feit dat je als je in twee sessies twee keer precies dezelfde vraag stelt, je sowieso twee heel verschillende antwoorden krijgt. Op YouTube … [Lees meer...] over‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Nieuwe oogst dankzij Petrus Poetinus van Stavoren
“Wie ongemerkt wordt geboren en sterft, heeft niet slecht geleefd.” Je zou kunnen denken dat deze woorden van de Romeinse dichter Horatius (brief 1.17 vers 10) ook toepasselijk zijn voor Pieter Beyntsma uit Stavoren. Wie kent hem nog? Als je nu zoekt naar literatuur van of over deze man, zul je weinig vinden, maar verrassend genoeg was Beyntsma in zijn eigen tijd—eind 15e, … [Lees meer...] overNieuwe oogst dankzij Petrus Poetinus van Stavoren
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Bachelor- en masterstudenten Nederlands uit Groningen schrijven in de blogserie Uit de collegebank geklapt over hun ervaringen met de studie Nederlands. Deze week is Yvonne van Kollenburg aan het woord. Het had maar weinig gescheeld of ik was Bos- en Natuurbeheer gaan studeren in Wageningen. Ik stond al ingeschreven, was op zoek naar een kamer – totdat ik besloot … [Lees meer...] overLiteratuur, natuur, insecticiden en het internet
Het evangelie van de Heliand (3): hemel, aarde en hel
In de vorige bijdrage over het evangelie van de Heliand werd met fragmenten getoond hoe de dichter van dit werk door middel van een uitgebreide inculturatiestrategie de teksten uit de vier evangeliën aanschouwelijk heeft weten te maken voor zijn negende-eeuwse doelgroep, de leken-elite of krijgsadel. Deze derde bijdrage heeft hemel, aarde en hel als thema. Hoe heeft de dichter … [Lees meer...] overHet evangelie van de Heliand (3): hemel, aarde en hel
Een donders comike taal. Zes zinnetjes Berbice Dutch Creole uit 1803
Onlangs ontving ik van archiefonderzoeker Mark Ponte, die via X mooie vondsten deelt uit met name Amsterdamse notarisakten, een link naar een gescande brief uit het Nationaal Archief met de opmerking dat er hierin enkele zinnetjes in het Berbice Dutch Creole te vinden waren. Waarschijnlijk zou ik ze wel kennen, aldus Mark… Niet dus! De brief is op 7 maart 1803 geschreven … [Lees meer...] overEen donders comike taal. Zes zinnetjes Berbice Dutch Creole uit 1803
Laat maar komen die mevrouw Suwijn
40 jaar tandeloos (62) Hoe geef je de gedachten van een personage weer? Dat kan in de vorm van directe rede: je schrijft een zin op, en zegt dat de persoon waarover je schrijft dat dacht. Hier is een voorbeeld uit Advocaat van de hanen. Terwijl hij daar op de stoep stond te huilen, half blind van pijn en zwelling en tranen, stond opeens de kruideniersvrouw voor hem … [Lees meer...] overLaat maar komen die mevrouw Suwijn
Trévoux: de omslag van een zoete droom
De superlatieven die Betje Wolff en Aagje Deken schrijven over hun verblijf in Trévoux buitelen over elkaar in de énige brief die er uit hun negenjarig verblijf daar overgebleven is. Die dateert van 3 juli 1789, ze zijn dan ruim een jaar in Frankrijk en ze zijn ‘aan het genieten’, zoals vers gepensioneerden tegenwoordig zouden zeggen. Ze dansen, gaan naar de schouwburg, maken … [Lees meer...] overTrévoux: de omslag van een zoete droom
Etymologica: Het achtervoegsel -ernij
In een brief aan de samenstellers van de Etymologiebank vraagt een gebruiker daarvan naar de herkomst van het achtervoegsel -ernij, omdat dat niet in de Etymologiebank wordt behandeld, terwijl andere achtervoegsels zoals -nis dat wel worden. Daarom zal hier een poging tot verklaring worden gegeven. Het achtervoegsel -ernij in woorden als slavernij en razernij is inderdaad … [Lees meer...] overEtymologica: Het achtervoegsel -ernij
De leunstoeltaalkundigen slaan terug
Interensant nieuw artikel, geschreven voor het Oxford Handbook of Philosophy of Linguistics, maar nu al in een vroege versie op het internet, over Onderzoeksmethoden in de leunstoeltaalkunde van de Canadese taalkundige Charles Reiss. De filosofie van de taalkunde is de studie van – of de discussie over – vragen als: wat bestudeert de taalwetenschap eigenlijk? En hoe? Over … [Lees meer...] overDe leunstoeltaalkundigen slaan terug