Op een zaterdagochtend sta ik op een kerkhof in Wetsens op zoek naar een grafmonument. Op de foto ziet het eruit als een grote boomstronk, maar ik kan het graf van Rink van der Velde (1932-2001) niet vinden. Het blijkt vervangen te zijn door een steen. Het houten monument – dat werd gemaakt op verzoek van de schrijver zelf – is vergaan en moest worden vervangen. Zoals dat … [Lees meer...] overLiteraire herinneringen
Artikel
Wolkom, kollega’s!
Vandaag is een feestelijke dag. Het centrum van Neerlandistiek verplaatst zich naar Leeuwarden omdat we daar Frisistyk openen. Een eigen redactie gaat daar een zuster verwelkomen, een online tydskrift foar taal- en letterkunde. Een zuster die bij ons in huis komt wonen: ze heeft een eigen website, een eigen url (www.frisistyk.nl) en maakt eigen keuzes. De artikelen zullen … [Lees meer...] overWolkom, kollega’s!
Smakelijk ette!
Achter het achtervoegsel 34 Hoewel ik al bijna twintig jaar vegetariër ben, weerhield dat mij er niet van om voor deze aflevering van Achter het Achtervoegsel mijn tanden eens in een vlezig onderwerp te zetten. De traditionele Nederlandse keuken staat internationaal niet erg hoog aangeschreven. Lange tijd bestond de avondmaaltijd bij het overgrote deel van de … [Lees meer...] overSmakelijk ette!
Nagenoeg onmisbaar nieuw handboek
Sinds lang is er geen handboek vakdidactiek Nederlands in boekvorm verschenen. Wel is er het (digitale) handboek Nederlands van Levende Talen, dat geregeld met nieuwe didactiekgegevens wordt uitgebreid. Aan Vaardig met vakinhoud hebben niet minder dan 26 auteurs bijgedragen, eminente didactici uit universiteiten, hogescholen en onderwijsdeskundigen van bijvoorbeeld het SLO. … [Lees meer...] overNagenoeg onmisbaar nieuw handboek
‘Maar echt’, dit is een leuke blog!
Maar vormt meestal het begin van een uiting die tegen het eerdergenoemde ingaat, of die twijfel laat blijken. Wanneer iemand ‘maar…’ zegt, kan je er zeker niet vanuit gaan dat diegene het met je eens is. Maar echt, de meeste discussies beginnen met een maar. Toch kan een uiting met maar ook juist instemming uitdrukken, in plaats van … [Lees meer...] over‘Maar echt’, dit is een leuke blog!
Onze grootste schrijver
40 jaar tandeloos (51) In Kwaadschiks verwijst A.F.Th. van der Heijden ineens naar collega-schrijvers. In eerdere delen bleven die verwijzingen naar Nederlandse schrijvers beperkt – ik heb al gewezen op verwijzingen naar Frans Kellendonk en Gerard Reve, in Advocaat van de hanen zit een bekende pastiche op S. Carmiggelt, en verder wordt een doodenkele keer verwezen naar een … [Lees meer...] overOnze grootste schrijver
7B en de vertellende provincie
Een niet-menselijke verteller in de roman 7B (2021) door Aafke Romeijn Literatuur geeft de mogelijkheid verschillende standpunten in te nemen en perspectieven van anderen te leren kennen. Gevoelens en gedachtes van andere vertellers kunnen een eigen visie op de wereld van het verhaal geven en een andere stem leidt de lezers door de vertelling. In sommige gevallen geeft … [Lees meer...] over7B en de vertellende provincie
Een boek om in rond te dolen
Van de verhalenbundel Volledig ontstemde piano van Robert Anker kom ik maar niet los. Steeds weer, met onregelmatige tussenpozen, lees ik het; steeds weer gaat zo'n lectuur in het begin gepaard met het aanbrengen van marginalia (streepjes, uitroep- en vraagtekens, smiley's, verwijzingen naar andere pagina's en/of werken van Anker en/of anderen) en onderstrepingen in de tekst … [Lees meer...] overEen boek om in rond te dolen
Hij hield van het uitstekende bot onder haar linkerknieschijf
40 jaar tandeloos (50) Er is een tweetal thema's dat pas vanaf deel 5 aan bod komt in De tandeloze tijd: liefde, en jaloezie. In de delen 1 tot en met 4 lijken Albert Egberts en Ernst Quispel nauwelijks echt geïnteresseerd in hun partners. Te weinig om grote liefde te voelen, te weinig om jaloers te zijn. Als Zwanet met Ernst trouwt in plaats van met Albert blijkt uit … [Lees meer...] overHij hield van het uitstekende bot onder haar linkerknieschijf
Strijd tussen ernst en boert
Boerekermis (1708) van Lukas Rotgans (6) In zijn Boerekermis trakteert Rotgans zijn lezers op heel wat gesprekken, in het bijzonder tussen het ‘heerschap’, de verteller en gids, en de kermisgangers of kermiskijkers die hem desgevraagd opheldering verschaffen. Zo verzamelt de tekst een bonte reeks van stemmen, al heeft het ‘heerschap’ natuurlijk het eerste en … [Lees meer...] overStrijd tussen ernst en boert
Het beste van Boekwinkeltjes: Huissens van Bordewijk
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandse boeken die je zou moeten (her)lezen De agent stond tenger aan de kant van het water. Het was ver na middernacht. De buurt was een dodenstad. Maar er bewoog zich iets vreemds. Een reuzige vogel van rouw was neergestreken aan de overkant en kraste klaaglijk. (…..) Het was een grote donkere manmens aan de overzij. Kra, kra, … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: Huissens van Bordewijk
Die modderstroom van taal… hield het dan nooit op?
40 jaar tandeloos (49) Ik schreef al eerder over de opvatting van Jaap Goedegebuure die meende dat Ernst Quispel in Advocaat van de hanen een 'karikatuur' is van Albert Egberts: een mislukte schrijver tegenover een echte kunstenaar. Toen Goedegebuure dat schreef, was Kwaadschiks nog niet verschenen, waarin de échte anti-Egberts opduikt: Nico Dorlas. Waar Albert Egberts … [Lees meer...] overDie modderstroom van taal… hield het dan nooit op?
Een kleine 400 persconferenties verder: Mark Rutte (2010-2023)
Mark Rutte was een jonge minister-president die op 5 november 2010 enthousiasme en daadkracht uitstraalde op zijn eerste persconferentie met de parlementaire journalisten. Er zou worden aangepakt. Hij spreekt van 17 hervormingen en een kleinere overheid is daar eentje van. Ik citeer mijn samenvatting op mijn blog: “Rutte zal lang het beeld van het schoonvegen van de trap … [Lees meer...] overEen kleine 400 persconferenties verder: Mark Rutte (2010-2023)
Etymologica: statiegeld
De nieuwe regelgeving rond statiegeld op blikjes en flesjes bracht een lezer tot de vraag waar het woord statiegeld eigenlijk vandaan komt. Een interessante vraag waarop het antwoord ingewikkelder blijkt dan verwacht. De Bataafse Republiek Het oudste citaat van statiegeld in het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) dateert van 1919. Maar uit de historische kranten … [Lees meer...] overEtymologica: statiegeld
Hopelijk wordt het schoolvak nu beter
De nieuwe kerndoelen zijn er! De afgelopen maanden heeft een groep docenten, universitaire neerlandici, onderwijskundigen en anderen gewerkt aan lijsten met punten van wat de basisscholen en de middelbare scholen al onze leerlingen in ieder geval moeten leren over taal en Nederlands (en trouwens ook over rekenen en wiskunde). Natuurlijk: na vele jaren van kritische discussie … [Lees meer...] overHopelijk wordt het schoolvak nu beter
Iemand, niemand, iedereen
De betekenis van woorden (3) Zoals we al vaker hebben gezien ligt er veel wiskunde of logica aan de taal ten grondslag. Het duidelijkste zie je dat misschien nog wel bij woorden als iemand, niemand of iedereen. Op het eerste gezicht lijken die een heel duidelijke verwijzing te hebben. Iemand verwijst naar een enkele persoon, niemand naar geen persoon, en iedereen naar alle … [Lees meer...] overIemand, niemand, iedereen
Handboek en handwerk
De omslag is er al, het boek volgt spoedig. In de kleine uurtjes verrichten wij het laatste filologische en redactionele handwerk voor het H.C. ten Berge Handboek, dat in december verschijnt bij Poëziecentrum in Gent onder redactie van Carl De Strycker, Piet Gerbrandy en ondergetekende. Ik ben blij dat ik destijds met het idee naar Gent reisde en trots op het resultaat, op … [Lees meer...] overHandboek en handwerk
Een regelrechte zonde tegen het heilige bestaan
40 jaar tandeloos (48) Alle delen van De tandeloze tijd hebben natuurlijk alles te maken met alle andere delen. De verleiding is groot om de eerste vier delen centraal te stellen, als de delen waar alles uit is voortgekomen: deel 5, De helleveeg, biedt een nieuwe kijk op de familie van Albert Egberts en deel 6, Kwaadschiks, laat zien hoe de wereld van Ernst Quispel er ruim … [Lees meer...] overEen regelrechte zonde tegen het heilige bestaan
Spin op de kaart. Zelf dialectkaarten maken met de DSDD
Welke woorden bestaan er voor een spin in de Nederlandse dialecten? En wat betekent spinhoer eigenlijk? Het antwoord op deze vragen vind je in de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten, ook bekend als Database of the Southern Dutch Dialects, afgekort tot DSDD. Wat is de DSDD? Eind 2020 werd de Database van de Zuidelijk-Nederlandse dialecten gelanceerd. In de … [Lees meer...] overSpin op de kaart. Zelf dialectkaarten maken met de DSDD
Overal heerst erosie
Met een tot vreugde stemmende regelmaat bezorgt de postbode boeiende brieven, opbeurende kaarten en soms een bijzonder drukwerk. Zo ontving ik vanochtend het boekje Wat ik geloof, een in de nalatenschap van de auteur aangetroffen beschouwing van F.C. Terborgh, pseudoniem van de Nederlandse diplomaat in buitenlandse dienst Reijnier Flaes (1902-1981). Het is een uitgave in de … [Lees meer...] overOveral heerst erosie
Is er in België meer kans op blinderiken?
Vorige week schreef Marc van Oostendorp hoe zijn dochtertje hem uitschold met de nieuwgevormde term blinderik. Dat vond hij bijzonder, want nieuwvormingen op -erik zijn volgens het Taalportaal zeldzaam, en zouden vaak ook wat artificieel klinken. Nu schrijft het Taalportaal ook dat “[t]he suffix -erik is more popular in Belgian Dutch than in the North.” Ook in de tweede editie … [Lees meer...] overIs er in België meer kans op blinderiken?
Snappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
40 jaar tandeloos (47) Misschien nog wel meer dan andere delen van De tandeloze tijd is De helleveeg een familieroman. Natuurlijk, ook in de eerste delen, met name Vallende ouders en De gevarendriehoek speelt de familie van Albert Egberts een belangrijke rol, zoals er ook later van allerlei personages allerlei trauma's worden opgerakeld. Maar nooit staat de familie zo … [Lees meer...] overSnappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
De wendbaarheid van taal
Wie niet sterk is moet slim zijn. Zo zou je het optreden van de vos kunnen typeren. Niet door grof geweld, maar door mooie en vooral slimme praatjes pakt Reynaert zijn tegenstanders aan. Hij verleidt ze, zet ze op het verkeerde been, weet ze mee te voeren in de listen die hij opzet. Maar een enkele keer vergrijpt hij zich fysiek aan andere dieren, die dan opvallend genoeg vaak … [Lees meer...] overDe wendbaarheid van taal
Het boekenweekgeschenk van de chatbotjes
Nog even over het boekenweekgeschenk. Ik heb vernomen dat de familie Chabot het niet eens zelf gaat schrijven, maar gewoon een chatbot de prompt geven: schrijf een boekenweekgeschenk over onze hond in de stijl van Bart Chabot en Splinter Chabot. Nu, dat kan ik zelf ook wel. Zie hier het boekenweekgeschenk van... de familie Chatbot. Titel: "De Vrolijke Avonturen van Woefie … [Lees meer...] overHet boekenweekgeschenk van de chatbotjes
Familienamen, hoe spreek je ze uit: Omtzigt
Bij de voorbeelden van familienamen waarbij sprake is van frictie tussen schrijfwijze en uitspraak hoort ook de familienaam Omtzigt. Dat bij die familienaam frictie voorkomt, is gemakkelijk af te leiden uit de vele keren dat de naam verkeerd gespeld wordt, namelijk als Omzigt. Kijk maar eens bij Google. De naam Omtzigt zorgt blijkbaar voor onzekerheid, niet zozeer vanwege een … [Lees meer...] overFamilienamen, hoe spreek je ze uit: Omtzigt
