Onlangs sprak ik op de Utrechtse Neerlandistiekdagen over mijn studie Nederlands (1980 - 1987) en wat ik er mee gedaan had. Veel. Heel veel. Les gegeven aan universiteit en school in binnen- en buitenland, onderzoekster in archieven, het aanvullen van History met de schrijfsters in het Nederlands, Latijn, Grieks, Anna Maria van Schurman, etc. Publicaties. Lezingen. … [Lees meer...] overJan Siebelink en Gym 3 A
Uitgelicht
Taalonderwijs aan nieuwkomers – hoe is dat geregeld in Polen, Hongarije en Australië?
Elk land ter wereld heeft met immigratie te maken, en elk landsbestuur moet zich dus de vraag stellen: hoe zorgen we dat immigranten de taal of talen van ons land leren? Hoe organiseren we het onderwijs zo dat nieuwkomers van alle leeftijden kunnen meekomen, ook als zij de instructietaal of -talen nog niet volledig beheersen? En in hoeverre mogen en kunnen immigranten hun eigen … [Lees meer...] overTaalonderwijs aan nieuwkomers – hoe is dat geregeld in Polen, Hongarije en Australië?
40 jaar tandeloos
Deel 1: De slag om de Blauwbrug Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de proloog en het eerste deel verschenen van wat toen nog een 'trilogie' heette te worden: De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Het is een boek dat op allerlei manieren gaat over de tijd, het documenteert de Nederlandse samenleving in de afgelopen 70 jaar, het gebruikt als een centraal … [Lees meer...] over40 jaar tandeloos
Nieuwe podcast: Viva Lanoye
Een groots en tegelijk zeer intiem portret van Tom Lanoye, één van Vlaanderens grootste levende schrijvers. Vincent Byloo praat met intimi én met Tom zelf. … [Lees meer...] overNieuwe podcast: Viva Lanoye
Wat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Hoewel niet-taalkundigen aanhoudende interesse tonen voor de vraag wat het verschil is tussen een taal en een dialect, verwerpen taalwetenschappers deze discussie doorgaans met een verwijzing naar een door Max Weinreich gepopulariseerde uitspraak: “Een taal is een dialect met een leger en een vloot.” (Maxwell, 2018). Oftewel, het onderscheid tussen taal en dialect is een … [Lees meer...] overWat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Anne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Al enkele weken bestormt het nummer Anne-Fleur Vakantie van Roxy Dekker de hitlijsten. Het nummer heeft niet alleen meer dan vier miljoen streams op Spotify, maar ook op TikTok is #annefleurvakantie een grote trend. Niet toevallig is Anne-Fleur Vakantie ook op TikTok ontstaan. Toen Roxy daar een oproep deed om vier woorden in te sturen (nog in 2022) en vervolgens met een van de … [Lees meer...] overAnne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Etymologica: Starnakel en straalbezopen
Waar komt het expressieve starnakel (zat, dronken, bezopen) ‘stomdronken’ vandaan? Dat is onduidelijk. Het wordt wel vergeleken met het Duitse sternhagelvoll met dezelfde betekenis, maar dat Duitse woord verschilt nogal van het Nederlandse woord en de herkomst van het Duitse woord is ook al onzeker. Nu er steeds meer bronnen beschikbaar komen, wordt het gemakkelijker om dit … [Lees meer...] overEtymologica: Starnakel en straalbezopen
Pap had ook gekund
Waar leidt googelen en doorklikken toe? In mijn geval naar een Vrij Nederland-tekening van 1 januari 1985. Siegfried Woldhek verzamelde er louter (drieëntwintig) schrijfsters op. Als betrof het een natuurverschijnsel dat zich zelden voordoet. Er valt wel wat af te dingen op het pamflet Optimistische woede (2022) van het literaire-vrouwencollectief Fixdit, … [Lees meer...] overPap had ook gekund
Over vingers en tenen
In het derde nummer van Onze Taal van dit jaar staat een klein verhaal van de hand van Sam De Vriendt over het ontstaan van het woord knie. Dit woord, zo gaat het verhaal, bestond al voordat het iets betekende. Het kon gebruikt worden in de betekenis van dinges als je niet op een woord kon komen. De betekenis van knie werd vastgelegd door een mevrouw die probeerde een spin aan … [Lees meer...] overOver vingers en tenen
#IkLeesCouperus: toxic masculinity in Langs lijnen van geleidelijkheid
In het Couperus-jaar 2023, honderd jaar na zijn overlijden, wil ik meer van Couperus’ werk (her)ontdekken en belichten, in de hoop dat vele lezers volgen. Ik deel maandelijks een leeservaring. Doe mee, lees mee en deel je ervaringen ook: #IkLeesCouperus. In mijn vorige stukje stelde ik dat Louis Couperus voor de leeslijst moet concurreren met moderne schrijvers. De leraar … [Lees meer...] over#IkLeesCouperus: toxic masculinity in Langs lijnen van geleidelijkheid
“Ik houd me het liefst bezig met functionele taal”
Anna Hoogterp, conversational designer Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek verzamelen we interviews met afgestudeerden die een interessante baan hebben gevonden. Hoe … [Lees meer...] over“Ik houd me het liefst bezig met functionele taal”
De boer als kannibaal, hekeling voortgezet
Jacob Eduard de Witte liet liever niet met zich spotten. In het anonieme pamflet Als u een ezel schopt, wie zal uw rechter zyn?, waarover ik hier eerder schreef (hier en hier), werd De Witte geportretteerd als een wraakzuchtig idealist: de boeren waren geen Arcadische modelburgers, maar nors en argwanend in hun contacten met de burgers en dat zette hij de boeren … [Lees meer...] overDe boer als kannibaal, hekeling voortgezet
Over hijgende herten en de wondere wereld der naamvallen
Afgelopen weekend vierden we dat Het Boek der Psalmen in 1773, op de dag af 250 jaar geleden, als nieuw gezangboek in de Hervormde Kerk werd geïntroduceerd. Dat werd tijd, want de kerkgangers zongen nog steeds uit het kerkboek dat Petrus Dathenus in 1566 had samengesteld, ook al stond de kwaliteit daarvan al sinds de verschijning ter discussie. Een van de criticasters, de … [Lees meer...] overOver hijgende herten en de wondere wereld der naamvallen
In de pen klimmen
Op 29 juni 2023 hield Kees de Glopper zijn afscheidscollege als hoogleraar Taalbeheersing van het Nederlands van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit is de tekst van die rede. Geachte aanwezigen, lieve familie en vrienden, beste collega’s, promovendi en studenten, Wat zijn jullie vanmiddag in grote getalen opgekomen om te luisteren naar mijn afscheidscollege. Ik voel me … [Lees meer...] overIn de pen klimmen
Célébrons le vin
Un poème de Jan Vos (1610-1667) La confrérie du Clos de Clamart m’ayant approché pour traduire des vers néerlandais du XVIIe siècle, voici l’original (extrait du second volume des Œuvres complètes, vol. 2, 1671, du poète-vitrier Jan Vos, personnalité importante de son temps à Amsterdam) et la transposition en alexandrins. Wijns gebruik en … [Lees meer...] overCélébrons le vin
Ik ga naar buiten om de tuin te zien
Deze week verschijnt Ik ga naar buiten om de tuin te zien van Clovis E. van Wijk, een debuutroman die een bijzonder licht werpt op de enigmatische dichter Evi Aarens. Neerlandistiek publiceert voor. Disoriëntaties, een gedicht van tweeduizendnegenhonderdvierenvijftig regels in geschakeld rijmende jambische vijfvoeters, verdeeld in veertien vijftiendelige sonnettencirkels, … [Lees meer...] overIk ga naar buiten om de tuin te zien
Betje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Je eigen schrijverschap onderwerpen aan een zelfonderzoek is tegenwoordig voor schrijvers heel normaal. Harry Mulisch was een van de eersten die dat uitvoerig deed in zijn Voer voor psychologen uit 1961. Dat boek maakte toen furore, vanwege de typisch Mulischiaanse mengeling van zelfspot en zelfwaardering. Iets dergelijks treffen we in de achttiende eeuw aan bij Betje … [Lees meer...] overBetje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Caribische literatuur | Van kluis naar kussen
In de Caribische literatuur is de doorwerking van het kolonialisme en slavernij een alomtegenwoordig thema. Bij gebrek aan historische bronnen zijn schrijvers van zowel fictie als non-fictie aangewezen op mondelinge overlevering. Onderzoek doen naar deze geschiedenis en erover schrijven gaat altijd gepaard met vragen als: wie heeft wat bewaard, en waarom? Wie beheerde de … [Lees meer...] overCaribische literatuur | Van kluis naar kussen
Tussen heksen en ontelbare blote dames
Een kleine geschiedenis van Uitgeverij Voltaire De Heksenhamer, de Nederlandse vertaling van een werk uit 1487 van de hand van de dominicaan Henricus Institoris – ‘een met satanisch cynisme geschreven handleiding voor inquisiteurs en wereldlijke rechters om heksen genadeloos te vervolgen en ter dood te brengen’ – is wellicht het boegbeeld van het fonds dat Uitgeverij … [Lees meer...] overTussen heksen en ontelbare blote dames
‘Om zich niets van de wensen aan te trekken’
Over Lucas Hüsgens De wereldvrede Ik heb altijd veel plezier beleefd aan Vestdijks memoires Gestalten tegenover mij, psychologisch geïnspireerde portretten van zijn ook schrijvende generatiegenoten als Slauerhoff, Ter Braak, Du Perron, Nijhoff. Vestdijk was maar iets ouder dan ik nu ben toen hij Gestalten schreef, dus op zich zou het er de tijd voor zijn. Er zijn twee … [Lees meer...] over‘Om zich niets van de wensen aan te trekken’
‘De wand’ – Prijswinnend essay over de maakbaarheid van taal
Rebecca van Raamsdonk, die Nederlandse les geeft aan hoogopgeleide volwassenen, ziet hoe haar cursisten soms worstelen met alle verwachtingen. Zouden zij het Nederlands ooit perfect leren beheersen, vragen ze zich af. Het doet van Raamsdonk denken aan een roman van Marlen Haushofer, waarin een vrouw op een dag botst tegen een muur die ze niet ziet – en een uitweg lijkt er niet … [Lees meer...] over‘De wand’ – Prijswinnend essay over de maakbaarheid van taal
Het échte probleem van de Taalunie
De problemen rond de Taalunie hebben nu ook de Interparlementaire Commissie (IPC) bereikt. Dat is het beraad van Nederlandse en Vlaamse parlementariërs die samen de ministers moeten controleren die de leiding voeren over de Taalunie. De Algemeen Secretaris – de hoogste ambtenaar – daarvan is onlangs vertrokken na signalen over onvrede op de werkvloer. Afgelopen maandag kwam … [Lees meer...] overHet échte probleem van de Taalunie
Emile Verhaeren: Bedelaars
In het gedicht “Bedelaars” (Les mendiants) van zijn bundel Les Campagnes hallucinées beschrijft Verhaeren de haveloze dompelaars die door het barre, winterse landschrap op de dool zijn. Zijn beschrijving lokt zowel medelijden als afschuw uit. Zefs in de dood durft men deze marginalen niet in de ogen kijken. Misschien uit vrees dat hetzelfde lot wie hen aankijkt ook te wachten … [Lees meer...] overEmile Verhaeren: Bedelaars
Etymologica: Schele percelen en kalverscheel
Wie tegenwoordig door het landelijk gebied rijdt, ziet vooral grote rechthoekige percelen. Hooguit zie je een wat buigende zijkant langs een oude weg of grote waterloop. Voor het overige heeft de ruilverkaveling gezorgd voor keurige, makkelijk te bewerken grote rechthoekige percelen. Voordien was dat anders. Vele kleine percelen zaten als het ware bekneld omdat ze grensden … [Lees meer...] overEtymologica: Schele percelen en kalverscheel
Lieve tante Olga
Gisteren zag ik in Haarlem iets prachtigs: de herrijzing van het Taalmuseum. Tijdens het congres van het Genootschap Onze Taal presenteerde Fresco Sam-Sin, sinds enige tijd de nieuwe directeur van dat museum, een prachtige nieuwe tentoonstelling, die helemaal gebaseerd was op zijn tante Olga. Die tante is al bijna 95, en niet bang voor de camera. Ze is heel populair met … [Lees meer...] overLieve tante Olga
