Aan de melancholieke clown Pierrot [2] heeft Martinus Nijhoff een gedicht gewijd in zijn debuutbundel De Wandelaar (1916), en in de ‘Clowneske Rapsodie’ Pierrot aan de lantaarn vinden we deze hypochonder nogmaals, nu in dialoog met zijn optimistische tegenhanger Harlekijn. Gedicht en Rapsodie zijn geschreven in 1916. Pierrot aan de lantaarn is niet in De Wandelaar opgenomen, … [Lees meer...] overSchaduwdansen met Nijhoffs Pierrot, tot de dood erop volgt
Uitgelicht
Marita Mathijsen ontvangt Wassenbergh Penning 2023
Amsterdamse hoogleraar uitgeroepen tot beste neerlandicus De Amsterdamse hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde Marita Mathijsen krijgt voor haar jarenlange inzet voor de studie van de Nederlandse Taal en Cultuur de Everwinus Wassenbergh Penning. Dit werd zojuist bekendgemaakt in het radioprogramma De Taalstaat. Deze prijs – de 'Nobelprijs van de neerlandistiek' – … [Lees meer...] overMarita Mathijsen ontvangt Wassenbergh Penning 2023
Journalist bij RTV Drenthe: ‘Ik krijg heel vaak de vraag of ik niet naar Hilversum moet’
Jeanine Hofsteenge, journalist bij RTV Drenthe Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek verzamelen we interviews met afgestudeerden die een interessante baan hebben … [Lees meer...] overJournalist bij RTV Drenthe: ‘Ik krijg heel vaak de vraag of ik niet naar Hilversum moet’
Literaire ontwikkeling toetsen
Mijn jongste dochter is bezig aan haar laatste schoolexamenperiode voordat op 11 mei 2023 het Centraal Schriftelijk Eindexamen begint. Dat er hard geleerd wordt, is ons wel duidelijk. Verspreid over woonkamer, studeerkamer en slaapkamer liggen er lesboeken, woordenboeken, aantekeningenschriften, samenvattingen en proefvertalingen. Duitse, Engelse en Nederlandstalige romans zijn … [Lees meer...] overLiteraire ontwikkeling toetsen
Het eerste bedrijf van Vondels ‘Lucifer’ – de wortels van het kwaad
Het toneelstuk Lucifer (1654) van de toen 67-jarige Joost van den Vondel (1587 -1679) is een schitterende uitbeelding van de verborgen, duistere wortels van de condition humaine: jaloersheid, begeerte en hebzucht. Een ietwat vreemde uitspraak misschien voor een toneelstuk dat zich afspeelt in … de hemel. Maar zoals in de betere … [Lees meer...] overHet eerste bedrijf van Vondels ‘Lucifer’ – de wortels van het kwaad
Opgeteld en voorspeld
Voornamendrift 104 Er zijn verschillende manieren om de machtswet van voornamen te laten zien, maar die hierboven lijkt me grafisch de mooiste. Voor vier landen/gewest (Vlaanderen, Nederland, Frankrijk, USA) die spreiden in het aantal jaarlijkse geboortes van 40.000 tot 2 miljoen, en voor vijf jaren die een eeuw omspannen. In elke figuur wordt voor jongens cumulatief (het … [Lees meer...] overOpgeteld en voorspeld
‘Anders ben ik met jou’ in vele talen
Het Boekenweekgedicht van dit jaar, van Tsead Bruinja, wás al tweetalig: de dichter zorgde zelf voor een Friese en een Nederlandse versie: Maar de dichter riep mensen op het gedicht ook in hun eigen taal te vertalen. Inmiddels stromen die vertalingen binnen. Bas Visscher in het Urkers: Suze Sanders in het Drents: Japans door Fumiko Miura: Koerdisch door … [Lees meer...] over‘Anders ben ik met jou’ in vele talen
Taboe
“Weet jij wat het K-woord is?” vraagt mijn vriend me. “Kanker”, zeg ik. Nee. Ik denk na. “Klote? Kut? Kolere?” Nee, nee, nee. Ik denk aan een Amerikaanse film die ik laatst op tv heb gezien, waarin een jongetje een volwassen man berispt omdat hij het S-woord zei. Dat bleek ‘shit’ te zijn. “Kak!” roep ik. Nee, weer niet. Ik geef het op. Mijn vriend is net terug van een bezoek … [Lees meer...] overTaboe
Podcasts over Surinaamse literatuur
Verrassing! Het afgelopen jaar werkten grande dame Noraly Beyer en ik aan een podcast voor De Correspondent. Over een aantal van de onbekende parels uit de Surinaamse literatuur die een groter publiek verdienen. We kregen hulp van levende legendes als Gerda Havertong, nazaten, partners, vrienden en redacteuren van de schrijvers aan wie we een ode brachten, en een aantal … [Lees meer...] overPodcasts over Surinaamse literatuur
Vijfhonderd jaar Nederlandse Wat & Hoe-gidsen
Van oudsher worden er binnen de Lage Landen veel talen gesproken, want de ligging aan de Noordzee vormt een knooppunt van handel, cultuur en industrie. Kennis van vreemde talen wordt hier dan ook al eeuwen belangrijk geacht voor handelaren, diplomaten, kunstenaars en voor iedereen die zijn wereldbeeld verlangde te vergroten. Die vreemde talen moesten worden geleerd. Als … [Lees meer...] overVijfhonderd jaar Nederlandse Wat & Hoe-gidsen
Vanuit de Tellegen-hemel
Waarom Toon Tellegen lezen? Wie het raadsel van stijl wil bestuderen in de Nederlandse literatuur, moet Toon Tellegen lezen: een schrijver met een heel divers oeuvre, waarvan je iedere pagina kunt herkennen als geschreven door Tellegen: of het nu proza of poëzie betreft, voor volwassenen of voor kinderen geschreven is, grappig is of ernstig. Je kunt dat allemaal trouwens … [Lees meer...] overVanuit de Tellegen-hemel
Een steekboekje van Saeghman
Ruim 30 jaar geleden (ja, ja) schreef ik mijn doctoraalscriptie over de 17e-eeuwse Amsterdamse drukker en boekverkoper Gillis Joosten Saeghman, een specialist in het populaire segment van de markt en dan vooral in almanakken in alle soorten en maten. Vooral de almanakken in miniatuurformaat, ooit verschenen in enorme oplagen, zijn nu uitermate zeldzaam. Tijdens mijn jaren … [Lees meer...] overEen steekboekje van Saeghman
We zijn er weer!
Nee, we zijn niet door Elon Musk overgenomen, en toch is er wat misgegaan. Een technische verhuizing naar een andere server bleek gisteren minder soepel te verlopen dan verwacht. Het heeft even geduurd voor het probleem kon worden geholpen, daardoor zijn we langer dan in vele jaren offline geweest – in ieder geval voor de redactie 30 uur van Zen en zenuwen tegelijkertijd. Maar … [Lees meer...] overWe zijn er weer!
Etymologica: Vacht
Het woord vacht in het Nederlands is eigenlijk een heel eigenaardig woord. Het verschijnt hier voor het eerst in Maerlants ‘Rijmbijbel’ in 1285: Des anders nachts dat doe de vacht / Droge bleue bi der gods cracht (VMNW IV,4934). Het moet teruggaan op Protogermaans *fahti-, maar als men op zoek gaat naar verwante vormen in andere Germaanse talen, is die zoektocht al gauw … [Lees meer...] overEtymologica: Vacht
Dank aan een pionier
Bedankt voor de inspiratie (6): Marc van Oostendorp dankt Ben Salemans Divers zijn de manieren waarop en redenen waarom studenten en medewerkers terechtkomen bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen. Maar één ding hebben ze vaak gemeen: ze kwamen er door personen. Een ouder, een klasgenoot, een docent, een studiegenoot. Iemand gaf ons een zetje, bracht ze op … [Lees meer...] overDank aan een pionier
Etiquetteboek hergebruikt
In Idee 437 fulmineert Multatuli tegen ouders die hun dochter de Bijbel in handen geven maar ze het werk van De Sade, Pigault Lebrun, De Kock verbieden. Voor welke kringen buiten de familiare dergelijke lectuur wel passend geacht werd is na ruim anderhalve eeuw niet een-twee-drie duidelijk, zoals zonder slag om de arm sowieso geen beeld is te geven wat in vroeger tijd onder de … [Lees meer...] overEtiquetteboek hergebruikt
Natuurlijke selectie
Voornamendrift 103 Er is iets vreemds met unieke voornamen, het zijn er teveel. Althans, het zijn er meer dan je zou verwachten als je uitgaat van de machtswet van de voornamen. Die (Zipfiaanse) wet voorspelt hoeveel verschillende voornamen n(f) er zijn met een bepaalde frequentie f: n(f) = n(1)* f α. Hierin is n(1) het aantal namen dat precies één keer is gegeven, de … [Lees meer...] overNatuurlijke selectie
Manon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Dit is de tekst van een lezing die Daan Stoffelsen gaf in de openbare bibliotheek in Nijmegen, in het kader van een reeks lezingen over het werk van Manon Uphoff. De volgende lezing wordt op 15 maart 2023 gegeven door Fleur Speet. Toen ik het verzoek om deze lezing te geven lichtvaardig had aangenomen, begon ik deze lezing als een essay, persoonlijk, onderzoekend, dwalend, … [Lees meer...] overManon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Lessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
De een vond het leuk, de ander niet. Dat is de korte samenvatting van de respons op mijn Brandaanlessen. De reacties liepen heel sterk uiteen en dat mag. Het is niet per se de bedoeling dat iedereen verliefd wordt op de Middelnederlandse letterkunde, hoewel ik natuurlijk stiekem wel hoop dat het sommige leerlingen inspireert. Waar dit aan ligt? De vreemdheid van de tekst, … [Lees meer...] overLessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
Medewerker Letterenfonds: ‘Nederlands is een studie waarmee je nooit wilt stoppen’
Interview met Letterenfondsmedewerker Marlies Hoff over haar weg van studie tot baan Marlies Hoff (1968) werkt dit jaar 25 jaar bij het Nederlands Letterenfonds en is daar al meer dan twee decennia lang werkzaam als bibliothecaris en documentalist. Haar voornaamste taak is het beheren van de Vertalingendatabase (www.vertalingendatabase.nl), de online openbaar toegankelijke … [Lees meer...] overMedewerker Letterenfonds: ‘Nederlands is een studie waarmee je nooit wilt stoppen’
De verwarrende Limburgse a/e
Wie een Limburgs accent wil nadoen, kan snel resultaat boeken met een zachte g, keel-r en langgerekte klinkers. De gevorderden doen daar nog de juiste zangerige toon bij. Ook de a in plaats van e mag niet ontbreken, die maakt dat en klinkt als an. Die Limburgse a was de aanleiding van een spraakverwarring op hoog niveau, althans volgens een anekdote die rondging na de … [Lees meer...] overDe verwarrende Limburgse a/e
Geheime stukken van Betje Wolff
Vrouwen droegen maar zelden bij aan de spectatoriale tijdschriften in Nederland.[1] Betje Wolff deed dat wel. In haar eigen tijd wisten maar heel weinig mensen daarvan af. Het blad waarin ze schreef, De Gryzaard, was onbekend en de bijdragen waren zoals gebruikelijk anoniem. Het blad kwam elke vrijdag uit voor anderhalve stuiver en was ‘zeer dienstig voor de … [Lees meer...] overGeheime stukken van Betje Wolff
Nagestreefde en gevreesde eenzaamheid
Het is deze week een beetje stil in het onderzoeksatelier over de literaire verbeelding van het Waddengebied, want er wordt verzameld, gelezen en geschreven. Ik gebruikte de avond om de onverkorte Rottumerplaat-tapes (zo'n 7 uur historische radio) te beluisteren. Het verhaal is bekend. In juli 1971 brachten achtereenvolgens Godfried Bomans en Jan Wolkers een week door op … [Lees meer...] overNagestreefde en gevreesde eenzaamheid
Grote en Eenmalige Evi Aarens essaywedstrijd
De laatste tijd is er veel gespeculeerd over de identiteit van de dichter Evi Aarens, die in 2021 debuteerde met het lange gedicht Disoriëntaties en het afgelopen jaar de functie van Recensiedokter vervulde. Het is de redactie van Jong Neerlandistiek opgevallen dat die speculaties worden aangevoerd door mannen van middelbare leeftijd, die hun best doen aan te tonen dat Evi … [Lees meer...] overGrote en Eenmalige Evi Aarens essaywedstrijd
Johannes Reddingius
Deze week een mini-podcast over de dichter Johannes Reddingius. Kees van Kooten bedacht ooit de term "gewoonmooi", en ik kan geen andere dichter bedenken op wie deze term meer van toepassing is dan op Joannes Reddingius (1873-1944). Deze in Deurne geboren schrijver was de broer van de zangeres en componiste Aaltje Noordewier-Reddingius, een beroemdheid in het begin van de … [Lees meer...] overJohannes Reddingius
