• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Natuurlijke selectie

3 maart 2023 door Gerrit Bloothooft 2 Reacties

Voornamendrift 103

Foto: Wikimedia

Er is iets vreemds met unieke voornamen, het zijn er teveel. Althans, het zijn er meer dan je zou verwachten als je uitgaat van de machtswet van de voornamen. Die (Zipfiaanse) wet voorspelt hoeveel verschillende voornamen n(f) er zijn met een bepaalde frequentie f: n(f) = n(1)* f α. Hierin is n(1) het aantal namen dat precies één keer is gegeven, de unieke voornamen, en α een negatieve exponent waardoor het aantal verschillende voornamen afneemt af met de frequentie. Er is uiteindelijk maar één meest populaire naam.

Laten we als voorbeeld eens kijken naar de 91.572 jongensnamen die in 2010 in Nederland zijn gegeven. Dat zijn 11.696 verschillende eerste voornamen. Hieronder staat voor de eerste 15 frequenties hoeveel voornamen die frequentie hadden, en daarnaast de beste voorspelling volgens de machtswet n(f) = 4073*f -1,69.

Dan vallen twee dingen op. Ten eerste dat vanaf frequentie 2 de resultaten van de machtswet buitengewoon goed overeenkomen met de gevonden aantallen voornamen, maar ook dat het er 3.500 meer unieke voornamen zijn dan de wet voorspelt.

Zo’n resultaat vind je altijd. Voor jongens en meisjes, voor elk tijdvak, en voor alle landen waarvoor ik gegevens heb. Dat duidt op een universeel verschijnsel, zowel de machtswet zelf als de afwijking daarvan voor unieke namen. Ik beschouw een nieuwe unieke naam als een originele creatieve uiting van ouders. Die kan een snaar raken bij andere ouders die de naam ook voor een kind kiezen. Dat is het begin van mond-tot-mond  overdracht. En zodra die overdracht plaatsvindt treedt de machtswet in werking. Want die snaar kan zwak tot sterk zijn en een naam kan weinig tot veel navolging krijgen. Dat wordt door de machtswet beschreven. Ook al begrijpen we nog niet hoe die wet zo precies kan zijn.

Maar daarnaast zijn er ook unieke voornamen die helemaal geen respons bij andere ouders oproepen. Die blijven eenmalig, en hun aantal is niet voorspelbaar. Het zijn in 2010 de 3.500 unieke jongensnamen die zich niet laten vangen door de machtswet.

Er resteren in 2010 dan nog 4.073 unieke jongensnamen die wel door de machtswet worden voorspeld, en zelfs de basis vormen voor het aantal verwachte namen met hogere frequenties. Van die unieke namen moet je aannemen dat die in volgende jaren steeds populairder worden – of omgekeerd dat ze eerder populair waren en helemaal verdwijnen. Ze zijn onderdeel van een systeem. Zelfs de meest populaire modenaam is ooit eenmalig in een jaar gegeven, en zal ook zo eindigen.

In het huidige modetijdperk zijn de vigerende voornamen het resultaat van creativiteit van innovatieve ouders. Die bedenken (voor Nederland) steeds weer grote aantallen nieuwe namen. Soms vallen die in goede aarde en krijgen wetmatige navolging, heel vaak ook niet. Dat heeft veel overeenkomsten met het proces van natuurlijke selectie.

  • Het onderscheid tussen twee typen unieke namen is essentieel voor het onderzoek naar implicaties van de machtswet, waar ik in volgende bijdragen over zal schrijven.
  • De waarden van het modelmatig aantal unieke namen n(1) en α hangen af van de verzameling voornamen. Juist die samenhang is onderwerp van onderzoek.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Naamkunde, Uitgelicht Tags: unieke namen, voornamen, Zipf

Lees Interacties

Reacties

  1. Robbert-Jan Henkes zegt

    5 maart 2023 om 05:56

    Kunnen daar nu niet een *paar* voorbeeldjes bij om het wat minder abstract te maken?

    Beantwoorden
    • Gerrit Bloothooft zegt

      10 maart 2023 om 16:56

      Ik zou graag unieke namen geven, maar dat is niet mogelijk door privacy beperkingen.

      Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Paul Snoek • Een reus

Een reus kent zichzelf.
Hij zoekt een meisje zoet als een konijn
om weg te goochelen in en uit
de grote hoed van zijn hart.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d