Connie Palmen heeft er nooit een geheim van gemaakt dat haar werk wortelt in een diepe culturele en literaire traditie. Wie haar romans reduceert tot (auto)biografische documenten miskent hun literaire karakter en hun verwevenheid met talrijke verhalen en motieven die uit het verleden zijn overgedragen. ‘De roman dwingt zijn eigen waarheid af,’ zegt de verteller in het eerste … [Lees meer...] overLucifer, waar is uw glans gebleven?
Uitgelicht
Over de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
De recensiedokter (12 en slot) In twaalf afleveringen diagnosticeerde Recensiedokter Evi Aarens de literaire kritiek. Vandaag haar laatste bijdrage over de triviale poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant. ‘Laten we beginnen met de niet gestelde nulde vraag. Waarom dichters/kritici lastig gevallen met elf ernstige, misschien wel saaie vragen over de poëzie en het … [Lees meer...] overOver de poëzie-enquête van Awater en Poëziekrant
Etymologica: Toponiemen over hogere gronden dankzij een historische rivier
La Hollande, c ‘est tout plat. Wie in Frankrijk komt kent deze zin. Als simpele Hollander probeer je dan iets te vertellen over duinen en Limburgse heuvels. Aan uitleggen dat er zelfs in ons rivierengebied reliëfverschillen zijn kom je niet toe. Al 10.000 jaar gaan er rivieren tussen Utrecht en Den Bosch westwaarts. Telkens kiezen ze een andere route. Langs de rivier wordt … [Lees meer...] overEtymologica: Toponiemen over hogere gronden dankzij een historische rivier
Ik nam je bij verrassing
Practice what you preach. Al bijna vijftien jaar voer ik onderzoek uit naar de invloed van het Engels op het Nederlands. Ik bestudeer hoe Engelse woorden en uitdrukkingen hun weg vinden in het Nederlands van kinderen en jongvolwassenen, hoe ze sociaal kleur geven aan spreker en boodschap, waar de betekenisnuances liggen tussen ontleende termen en taaleigen alternatieven, en hoe … [Lees meer...] overIk nam je bij verrassing
Frits van Egters, Melle en de muzen
In Venlo, in het vernieuwde museum van Bommel van Dam, hangt een schilderij van Melle dat je een tijdreis naar De Avonden biedt. Het maakt deel uit van een overrompelende expositie, voor een belangrijk deel uit de collectie van het museum. Twee verdiepingen! Bij het bekijken van de schilderijen tikte een bewaker me op de schouder. Stond ik te dichtbij? Nee, of ik dat nu … [Lees meer...] overFrits van Egters, Melle en de muzen
Podcast: Leve(n) Lezen met Ted van Lieshout
Het favoriete boek van Ted van Lieshout is 'Het schaap Veronica', een bundel vol vrolijke versjes van Annie M.G. Schmidt uit de jaren '50. Gedichten waar hij veel aan had in de wat zwaardere periodes van zijn leven. We praten over (goede) kinderliteratuur, inclusiviteit en houd je jezelf jong door het lezen en schrijven van teksten voor kinderen? Zelf schreef Ted van Lieshout … [Lees meer...] overPodcast: Leve(n) Lezen met Ted van Lieshout
Alles is semantiek
De semantiek is de koningin van de taalkunde. Dat geldt in ieder geval wanneer Philippe Schlenker haar presenteert, in zijn nieuwe boek What It All Means. De semantiek is volgens hem hét voorbeeld van een gelukkige combinatie van geestes- en natuurwetenschappen, gegrondvest op een lange traditie van filosofie, taalkunde en antropologie, en tegenwoordig beschikkend over heel … [Lees meer...] overAlles is semantiek
Hoe lang nog voor de Taalunie?
Het was een mooi bericht, afgelopen december, en het werd vorige week met gepaste trots nog eens de wereld in gebracht door de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN): die vereniging krijgt vanaf volgend jaar structureel een miljoen euro per jaar van de Nederlandse overheid. Dat geld is hard nodig om aan tal van buitenlandse universitaire opleidingen Nederlands in … [Lees meer...] overHoe lang nog voor de Taalunie?
Olympiade Nederlands 2023
Volgende maand is het zover: dan begint de Olympiade Nederlands 2023. Voor de derde keer buigen Nederlandse en Vlaamse scholieren uit de hoogste graad van het voortgezet onderwijs zich over een reeks uitdagende opdrachten over Nederlandse taal en literatuur. Leraren van Winsum tot Waregem en van De Panne tot Denekamp kunnen hun leerlingen nu inschrijven door een mail … [Lees meer...] overOlympiade Nederlands 2023
Het Meertens Nieuwjaarsboek: Trilbil en Duivelsdrek
Het is inmiddels een traditie geworden: het Nieuwjaarsboek van het Meertens Instituut. Het eerste boek verscheen in 2002. In december 2022 verscheen het twintigste boek: Trilbil en Duivelsdrek. 17 oude Groninger sprookjes van Trijntje Soldaats en haar toehoorders, geschreven door Theo Meder, de volksverhaalonderzoeker van het Meertens Instituut en bijzonder hoogleraar … [Lees meer...] overHet Meertens Nieuwjaarsboek: Trilbil en Duivelsdrek
Ontembaar leed / dat pandemie heet
Over de nieuwe Herzberg Covid en de lockdown hebben intussen al een heus stapeltje letterkunde opgeleverd (naast overigens het nodige andere, zoals de prachtige Netflix-special ‘Inside’ van Bo Burnham). Het is lang niet allemaal goed, maar soms ook heel erg wel, zoals Slot van Octavie Wolters. Een aparte vermelding in deze rij verdient Sneller langzaam de nieuwste bundel … [Lees meer...] overOntembaar leed / dat pandemie heet
Frits van Egters’ namen en beroepen
Als het in december donkert, tikken tradities op de deur. Nadert de 22e december, dan rijst de vraag of het dit jaar weer tijd is voor herlezing van De Avonden van Gerard Reve. Of eens een jaartje niet? Met een verjaars-editie voor een bijbehorende vriendenprijs moedigde uitgeverij De Bezige Bij me aan om Frits van Egters andermaal te volgen. Om het bijna gegeven paard even … [Lees meer...] overFrits van Egters’ namen en beroepen
De mensen van Ester Naomi Perquin in de brugklas
‘Manieren van leven’ heet het tweede gedicht in Ongevraagd advies (2022), de vijfde bundel van Ester Naomi Perquin. Ik las het, en het liet me niet meer los. Ik besloot het met mijn brugklas te lezen omdat de leerlingen gretige denkers zijn die niet bang zijn voor hun gevoelens. We lazen bovendien net een boek over een beer, Soldaat Wojtek van Bibi Dumon Tak. In Perquins … [Lees meer...] overDe mensen van Ester Naomi Perquin in de brugklas
Überfictie, of: pseudoniem tot parodie
Bedenkingen bij Evi Aarens Sommige schrijvers zijn zó goed, dat ze wat clichés zullen worden aan het land der fabelen toevoegen. Agatha Christie (waarschuwing: spoilers) bedacht voor The Murder of Roger Ackroyd niet de whodunit—die bestond al—maar wel de whodunit waarbij de vierde muur totaal afgebroken werd door de optekenaar (de ik-figuur) van de historie uiteindelijk … [Lees meer...] overÜberfictie, of: pseudoniem tot parodie
Satan en de Saksen
Op 27 december jl. eiste secretaris Oleksii Danilov van de Nationale Veiligheidsraad in Oekraïne dat de van de Russisch-Orthodoxe Kerk afgesplitste Oekraïense tak zich moet distantiëren van Moskou en moet zeggen dat de Russische president Poetin Satan is. Ook het hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk, patriarch Kirill, is volgens Danilov een duivel. … [Lees meer...] overSatan en de Saksen
Scholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
Vacatures voor eerstegraadsdocent Nederlands (slot) Na de publicatie van ons eerste artikel over vacatures voor eerstegraadsdocenten Nederlands reageerden er docenten die aangaven dat niet alleen salaris ertoe doet. Een van hen schreef: “Ik ben eerder nieuwsgierig naar hoe de school aankijkt tegen het docentschap, de ideale klassengrootte, de balans werk en privé, de ideale … [Lees meer...] overScholen maken zich in vacatures niet druk om werkdruk
De jeugd van tegenwoordig
Jonge vrienden, Jullie zijn dom, gemakzuchtig en ongeletterd. Jullie geheugen is bedroevend, jullie taalbeheersing abominabel. Ik bedenk dat niet zelf, maar laat me leiden door grote geesten. Laat me citeren, om te beginnen uit het werk van de Romeinse aristocraat Seneca, de vader van de bekende filosoof, die dit omstreeks het jaar 40 van onze jaartelling schreef, toen hij … [Lees meer...] overDe jeugd van tegenwoordig
In het walhalla gelanceerd
Pogingen om iets structureel te verbeteren kunnen rekenen op mijn sympathie. Dus had het boek Optimistische woede (2022) van schrijverscollectief Fixdit een waarderingsvoorsprong voordat ik het begon te lezen. Gelijkwaardig, evenredig – mochten de geslachten dat in literatuur vandaag nog niet zijn, dan maar gisteren!Sowieso was ik jaloerserig, doordat de leden in maart 2022 een … [Lees meer...] overIn het walhalla gelanceerd
‘Maf ze’ revisited
Linguïstische Miniatuurtjes revisited (2) In juni 2023 is het precies 30 jaar geleden dat ik in het toenmalige Neder-L mijn allereerste miniatuurtje schreef (toen nog zonder titel). In de komende maanden zal ik met enige regelmaat zo’n oud miniatuurtje herlezen, en er met de kennis van nu iets nieuws (of fris) over proberen te zeggen. Vandaag: werk ze! Linguïstisch … [Lees meer...] over‘Maf ze’ revisited
De dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
In Neerlandistiek schreef Nicoline van der Sijs onlangs over Chattie (leuke naam, die houden we erin), onder andere over zijn onvermogen om moppen te tappen. Het begrip “mop” is Chattie weliswaar niet geheel onbekend, maar hij weet geen humor te genereren die door mensen als (enigszins) leuk wordt ervaren. Op Nicolines verzoek om eens “een mop over een poes” te vertellen, nam … [Lees meer...] overDe dokter en de bananenschil: de complexiteit van moppen en humor
Vondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Wie deed eenmaal ‘heilig’ in ‘veilig’ weerklinken?Heiligheid.... Veiligheid.... Vondel!Buiten God is het nergens veilig.... Uit: Eva (1927), Carry van Bruggen Waarom Liever luie lezers dan geen lezers - dit standpunt van Marita Mathijsen deel ik van harte. Als hoofddocent vroegmoderne letterkunde in Utrecht (2002-2011) en vervolgens in Groningen (tot mijn pensioen in … [Lees meer...] overVondels Lucifer (1654) hertaald (2022)
Jan
Ongeveer zes jaar heeft Jan Renkema op deze plaats zijn Verwarwoordenboek gevuld. Hij houdt er vandaag, met aflevering 300, mee op. Hij heeft beloofd dat hij nog nieuwe stukken voor ons zal schrijven, dus het is helemaal geen afscheid – maar wel aanleiding voor mij om eens wat aardigs over hem te zeggen. Want in zekere zin begon de samenwerking met Jan op een heel bijzondere … [Lees meer...] overJan
#IkLeesCouperus: Eline Vere, millennial babe
Ik heb één roman van Louis Couperus hertaald, maar ik zal mezelf zeker geen kenner van zijn werk noemen. Te veel boeken van de meesterverteller heb ik nog níet gelezen. Aan de andere kant: nog nooit is mij iets van hem tegengevallen. Alle reden om in het Couperus-jaar 2023, honderd jaar na zijn overlijden, meer van zijn werk te (her)ontdekken en belichten, in de hoop dat vele … [Lees meer...] over#IkLeesCouperus: Eline Vere, millennial babe
ChatGPT: Een machine uit de middeleeuwen
Zo lang ik me kan herinneren kijken taalkundigen en letterkundigen nu eens met argwaan, dan weer met meewarigheid naar de ontwikkelingen in automatische vertaling en AI. Ja, natuurlijk kunnen ingenieuze stukjes software sommige zinnen redelijk omzetten in een andere taal, maar er moet wel een menselijke vertaler vaderlijk met de rode pen doorheen om het goed te trekken, en een … [Lees meer...] overChatGPT: Een machine uit de middeleeuwen
De opening van Karel ende Elegast
Voorgelezen in gereconstrueerd 13e eeuws Nederlands De Amerikaans-Russische taalkundige A.Z. Foreman zet op YouTube (en op Mastodon) filmpjes waarin hij allerlei oude teksten voordraagt in gereconstrueerde uitspraak. Hier is een recent filmpje, met het begin van Karel ende Elegast. Foremans eigen uitleg: "Karel ende Elegast", a medieval Romance about Charlemagne going … [Lees meer...] overDe opening van Karel ende Elegast
