Door Henk Wolf Misschien herinnert u zich nog de aflevering van De wereld draait door uit 2012 waarin taalkundige Helen de Hoop en toenmalig minister van onderwijs Ronald Plasterk spraken over het voornaamwoord hun. Bij m'n collega's en mij op NHL Stenden Hogeschool is het een populaire onderwijsvideo. Ik gebruik 'm zelf om studenten te laten zien hoe mensen … [Lees meer...] overWaarom hangen hun al ruim een eeuw aan de kapstok?
Zoekresultaten voor: gesprek
Schoenen aan, schoenen uit
Nene is ruim vijfeneenhalf jaar oud en een paar maanden geleden bij ons in Nederland komen wonen. Als een zonnebloem draait haar taal nu van het Hongaars naar het Nederlands. Vrijwel het enige Hongaars dat er nog over is, zijn woorden die de logica van het gesprek moeten duidelijk maken: dus, en, maar. De voornaamwoorden hebben het lang volgehouden, maar zijn inmiddels ook … [Lees meer...] overSchoenen aan, schoenen uit
De graaf van Lumey is woedend!
Over de vormgeving van propaganda in het Geuzenliedboek Door Jos Houtsma Met het uitbreken van de opstand tegen Spanje, barstte er in de late zestiger jaren van de zestiende eeuw een stortvloed los van pamfletten en propagandaliedjes, zowel van voor- als van tegenstanders van het regime. Beroemd is geworden een verzameling van liedjes van het opstandige soort, de … [Lees meer...] overDe graaf van Lumey is woedend!
Delokaliseer! Een ernstig onpraktisch pleidooi
Door Marc Kregting Toen Tzum het bericht verbreidde dat Tom van Deel was overleden, identificeerde deze literaire nieuwssite hem in de kop als de ‘door Ronald Giphart bespotte’. Giphart meldde meteen zich ongemakkelijk te voelen bij die vermelding, enige Tzum-volgers verstrekten relevanter informatie over Van Deel en de site had de moed om het oorspronkelijke artikel te … [Lees meer...] overDelokaliseer! Een ernstig onpraktisch pleidooi
15 september 2019, Den Haag: Hofstedelezing ‘Jacob Cats’
Haags Historisch Museum, Schutterszaal Lezing prof. dr. Johan Koppenol Jacob Cats (1577-1660) is de nestor van de drie grote dichters die rond 1650 buitenplaatsen aanlegden in en bij Den Haag. Hij was toen zo’n vijfenzeventig jaar oud, aan het eind van een lange, indrukwekkende loopbaan en – veel meer dan de twintig jaar jongere Constantijn Huygens en Jacob Westerbaen – op … [Lees meer...] over15 september 2019, Den Haag: Hofstedelezing ‘Jacob Cats’
debat / discussie
Verwarwoordenboek Vervolg (131) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een … [Lees meer...] overdebat / discussie
In dienst van de literatuur
In memoriam Tom van Deel (1945-2019) Door Nico Keuning Op maandag 12 augustus, is Tom van Deel, oud-literatuurcriticus en oud-docent Moderne Letterkunde aan de UvA, overleden. Hij publiceerde gedichten als T. van Deel. Twee maanden geleden, op 13 juni, de geboortedag van de schrijver Willem Brakman, was ik nog in Amsterdam bij Van Deel op bezoek. Die datum was toeval. Ik … [Lees meer...] overIn dienst van de literatuur
Misschien worden we wel beleefder tegen Siri en Alexa
Wie wil weten naar wat voor wereld we op weg zijn, moet het artikel 'Worden we onbeleefder door de manier waarop we tegen Siri praten?' lezen. Zowat alle problemen die er zijn met het huidige wetenschapsbedrijf komen. Het begint met het artikeltje zelf, een kritiekloze vertaling en bewerking van een stukje dat op de site van de universiteit van de onderzoekers verscheen. … [Lees meer...] overMisschien worden we wel beleefder tegen Siri en Alexa
‘De Jood Lévi met augurkjes’ (1822) en ‘De koopman in hoeden’ (1824)
Jeugdverhalen over joden (51) Door Ewoud Sanders Auteur: Roelf Gerrit Rijkens (1795-1855) Roelf Gerrit Rijkens was de derde zoon van een onderwijzer uit Garmerwolde in Groningen. Op zijn veertiende ging hij zelf lesgeven, op een dorpsschooltje in Ommen. Een bezoekende schoolinspecteur adviseerde hem een ander beroep te kiezen: als onderwijzer zou hij het nooit ver … [Lees meer...] over‘De Jood Lévi met augurkjes’ (1822) en ‘De koopman in hoeden’ (1824)
Aandacht als de sleutel om taal te begrijpen
Sommige van de belangrijke ontwikkelingen in de taalkunde komen uit de computertaalkunde – de discipline waar men probeert computers aan het praten, luisteren, schrijven en lezen te krijgen. Toen ik studeerde, stond het nog dicht bij wat andere taalkundigen deden, maar inmiddels heeft de technologie een grote, en eigen, vlucht genomen. Er gebeurt, desondanks of daarom, van … [Lees meer...] overAandacht als de sleutel om taal te begrijpen
De baard van de mop meten
Wie een verhaal meerdere keren vertelt, vertelt geen twee keer precies hetzelfde verhaal. Het raakt gestroomlijnd doordat details die er niet zoveel toe doen gaandeweg verdwijnen, je past het bewust of onbewust aan je gesprekspartners aan, de veranderde omstandigheden doen een bepaald detail pregnanter naar voren komen. En na verloop van tijd kent je publiek het verhaal en … [Lees meer...] overDe baard van de mop meten
Communicatie en cognitie in het taalgebruik
Door Flip G. Droste Communicatie & Cognitie, hier tot een eenheid samengevoegd door het &-symbool, zijn als lichaam en brein: alleen in samenspel komen ze tot leven. Dat geldt zeker voor de natuurlijke menselijke taal: buitenkant-binnenkant, vorm-functie. Dat het in het taalgebruik om tekens en tekengeving gaat lijkt evident. Het taalteken in de theorie van De … [Lees meer...] overCommunicatie en cognitie in het taalgebruik
Taal, internet en identiteit
Eindelijk een goed boek over internettaal Ik ben altijd wat sceptisch geweest over iedereen die beweert wat te kunnen zeggen over de eigenaardigheden van internettaal. Alles op internet verandert voortdurend, er zijn bovendien miljarden mensen bij betrokken die zich helemaal niet allemaal van elkaar bewust zijn en dus ieder hun eigen conventies volgen, wat weten we … [Lees meer...] overTaal, internet en identiteit
‘De goede vrijdag’ (1821)
Jeugdverhalen over joden (50) Door Ewoud Sanders ‘De goede vrijdag’ (1821)Auteur: Jan Antonie Oostkamp (1778-1845) Herkomst en drukgeschiedenis ‘De goede vrijdag’ is een verhaal in de bundel Feestgeschenkje voor de christelijke jeugd. De auteur, Jan Antonie Oostkamp, was godsdienstonderwijzer in Zwolle. Tussen 1814 en 1836 schreef hij zo’n dertig lesboeken, vooral … [Lees meer...] over‘De goede vrijdag’ (1821)
Wolkers’ waarheid
Door Marc van Biezen Onno Blom laat in Het litteken van de dood, zijn biografie van Jan Wolkers, zien dat Wolkers geen onwaarheid sprak toen hij in de herfst van 2006 de toen net aangestelde biograaf meedeelde: Niemand is dichter bij de waarheid gebleven dan ik. Mijn leven en werk zijn één. Blom toont in zijn boek aan dat veel gebeurtenissen en verhalen in Wolkers’ romans … [Lees meer...] overWolkers’ waarheid
‘De gevolgen van een slecht gedrag’ (1800)
Jeugdverhalen over joden (49) Door Ewoud Sanders ‘De gevolgen van een slecht gedrag’ (1800)Auteur: Daniël Willem Stoopendaal (1776-1829) Herkomst en drukgeschiedenis Daniël Willem Stoopendaal, de auteur van dit verhaal, was de zoon van de Amsterdamse graveur Daniël Stoopendaal en diens vrouw Maria Schmidt, toneelspeelster van beroep. Daniël Willem, die zijn werk … [Lees meer...] over‘De gevolgen van een slecht gedrag’ (1800)
Hoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
In het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde (hoera! er is een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde! zingen we bij mij thuis in koor als er een nieuw nummer van Nederlandse Taalkunde verschijnt) staat een interessante discussie tussen Ina Schermer-Vermeer en Hans Broekhuis over een vraag waarvan waarschijnlijk weinig mensen beseffen dat hij nog lang niet is opgelost: … [Lees meer...] overHoeveel voorzetselvoorwerpen kan een zin aan?
De prostituée en de fatsoenlijke: Van Hulzens De twee zij’s (1901)
Door Sander Bink Om voor de verandering eens niet Baudelaire maar Borges (Historia de la eternidad) kort door de bocht te parafraseren denk ik evenals deze dat de schoonheid overal te vinden is. En de proof is in de pudding want de hoeveelheid officieel tweederangs schrijvers en kunstenaars waarover ik elders publiceerde en die ik in het slechtste geval zelfs heruitgaf is … [Lees meer...] overDe prostituée en de fatsoenlijke: Van Hulzens De twee zij’s (1901)
1 September 2019, Voorburg: Hofstede Lezing ‘Constantijn Huygens’ en rondleiding bij Huygens’ Hofwijck
Het muziektheaterstuk rond het leven van Jacob Westerbaen wordt voorafgegaan door drie Hofstede Lezingen die de vriendschappelijke band tussen Huygens, Cats en Westerbaen belichten. Constantijn Huygens heeft een leidende rol gespeeld in het 17de-eeuwse literaire leven van Den Haag. Naast zijn hofdicht ‘Hofwijck’ schreef hij nog meer bekende werken, zoals het gedicht ‘De … [Lees meer...] over1 September 2019, Voorburg: Hofstede Lezing ‘Constantijn Huygens’ en rondleiding bij Huygens’ Hofwijck
Kunnen we mens van computer onderscheiden?
Door Lucas Seuren Al decennia wordt ons voorgehouden dat computers beter worden in praten met mensen. En hoewel ik niet zal ontkennen dat er vooruitgang is geboekt in de vorm van assistenten zoals Siri, Alexa, en Google Now, hebben ze nog een lange weg te gaan. Halverwege de vorige eeuw werd dit probleem geformaliseerd door Alan Turing, de voorvader van de … [Lees meer...] overKunnen we mens van computer onderscheiden?
Zinnen als contracten
Het beste taalkundige artikel dat ik dit jaar gelezen heb is Communication as commitment sharing: speech acts, implicatures, common ground van de Nijmeegse taalfilosoof Bart Geurts. Het verscheen onlangs in het tijdschrift Theoretical Linguistics, met commentaar van allerlei vakgenoten. Geurts' ambities zijn groots. In zijn artikel wil hij een nieuw antwoord formuleren op … [Lees meer...] overZinnen als contracten
Hoe schrijft die zich ook al weer?
Door Henk Wolf Mensen krijgen bijnamen. Van vrienden en familie, van collega's en buren. Bekende mensen krijgen bijnamen van het grote publiek. Sommige mensen zijn op de hoogte van hun bijnaam, bij anderen wordt ie achter de rug om gebruikt. En sommige mensen hebben in hun woonplaats een bijnaam die bijna iedereen in het dagelijks leven gebruikt. Vraag ik onze … [Lees meer...] overHoe schrijft die zich ook al weer?
Goed scrabblewoord en onvertaalbaar: over folk definitions
Door Marten van der Meulen Gisteren schreef ik al een Twitterdraadje over dit onderwerp, maar ik wil daar toch ook over bloggen: dan kun je net wat meer achtergrondinfo kwijt. Het begon met onderstaande tweet: ‘Eikenprocessierupsjeukpiek’ is juist een bijzonder slecht woord voor #Scrabble, wat vooral te maken heeft met het feit dat het niet op het bord past. … [Lees meer...] overGoed scrabblewoord en onvertaalbaar: over folk definitions
6/7 maart 2020, Leiden: De Eerste Neerlandistiekdagen – koers bepalen
In het voorjaar van 2020 introduceert de Raad voor de Neerlandistiek jaar de eerste editie van de Neerlandistiekdagen. Op vrijdag 6 en zaterdag 7 maart a.s. zullen academici, docenten, studenten en geïnteresseerden in Leiden samenkomen om de status en het belang van de hedendaagse neerlandistiek te demonstreren en te bespreken. De neerlandistiek is een bloeiend vakgebied … [Lees meer...] over6/7 maart 2020, Leiden: De Eerste Neerlandistiekdagen – koers bepalen
Mozes de marskramer (1829)
Jeugdverhalen over joden (47) Door Ewoud Sanders Mozes de marskramer (1829)Auteur: J.H. Du Sart (1783-1867) Herkomst en drukgeschiedenis Over Jan Hendrik Du Sart, de schrijver van dit jeugdboek, is vrijwel niets bekend. Tussen 1807 en 1840 publiceerde hij zeker tien jeugdboeken. Voor zover ze werden besproken, werden ze positief ontvangen. Lees-geschenk, … [Lees meer...] overMozes de marskramer (1829)
