Jeugdverhalen over joden (85) Door Ewoud Sanders Auteur: Pieter Hanou van Arum (1790-1843) BAREND Weet gij dien Jood niet kwijt te raken? Zeg maar eens, om hem boos te maken, ‘Ei, Smousje! kom op Zaturdag.’ERNST Wel foei! dat ’s immers ons verboden? Daar men geen mensch, en dus ook Joden Niet schelden of vertoornen mag.BAREND Wel nu! een Jood! dat zou wat wezen!ERNST … [Lees meer...] over‘Joden’ (1828)
19e eeuw
Wie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
De Multatulileescursus (78) - Jammer, dit! Ik had me hier zo op verhoogd. Kristalman van Atte Jongstra is een van mijn favoriete boeken over Multatuli, en ik had me daarom enorm verheugd op dit boek. … [Lees meer...] overWie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
Drie oude jodenmoppen (1811)
Jeugdverhalen over joden (84) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis In oude jeugdboeken komen soms ook grappig bedoelde anekdotes of ‘kwinkslagen’ voor waarin joodse straathandelaren de hoofdrol spelen. Drie voorbeelden zijn te vinden in Wintervermaak voor kinderen van verschillenden ouderdom, die zich en hunne … [Lees meer...] overDrie oude jodenmoppen (1811)
‘De feestdag der herstelde Suze’ (1825)
Jeugdverhalen over joden (83) Door Ewoud Sanders Auteur: Petronella Moens (1762-1843) Herkomst en drukgeschiedenis Op vierjarige leeftijd werd Petronella Moens getroffen door kinderpokken. Zij overleefde de ziekte maar werd er blind door. Die handicap weerhield haar er echter niet van om zich verder te ontwikkelen. Haar vader leerde haar schrijven en ook liet zij … [Lees meer...] over‘De feestdag der herstelde Suze’ (1825)
Het interesseerde me enorm hoe sommige Pietjes sommige Mietjes krijgen – al waren ze maar verzonnen
De Multatulileescursus (75) - Kunnen jullie me zien? - Ik kan je wel zien, maar niet horen! - Grappenmaker. Het is twee weken én een eeuwigheid geleden dat we elkaar gezien hebben. Fijn dat we elkaar nu op deze manier kunnen treffen. We zouden nog Multatuli's brieven uit 1885 en 1886 met elkaar bespreken. … [Lees meer...] overHet interesseerde me enorm hoe sommige Pietjes sommige Mietjes krijgen – al waren ze maar verzonnen
De rust van de dodenakker
Door Peter van Zonneveld Gisteren fietste ik naar de kleine, maar schilderachtige begraafplaats Rustoord in Diemen. Er was niemand. Nu ben ik daar al eerder geweest, maar kort geleden had ik ontdekt, dat de veelzijdige, jonggestorven dichter en geleerde Pieter Nieuwland (1764-1794) hier zijn laatste rustplaats had gevonden. Het kerkhof dateert van 1791, en hij was een der … [Lees meer...] overDe rust van de dodenakker
Marita Mathijsen leest De Schoolmeester
Het verblijf - dag 5 Vandaag: Marita Mathijsen met De boterham en de goudzoeker van De Schoolmeester. Marita Mathijsen is emeritus hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. De Schoolmeester was een pseudoniem van Gerrit van der Linden (1808-1858), vrijbuiter, onderwijsman en dichter, bekend om gedichten met heel onregelmatige … [Lees meer...] overMarita Mathijsen leest De Schoolmeester
Frank Willaert leest Multatuli
Het verblijf – dag 3 Frank Willaert is emeritus hoogleraar Middelnederlandse letterkunde aan de Universiteit van Antwerpen. Multatuli was het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887); zijn Max Havelaar staat volgens velen aan de top van de Nederlandse canon. Om je verblijf deze dagen te veraangenamen vind je elke dag een verhaal of gedicht uit de Nederlandse … [Lees meer...] overFrank Willaert leest Multatuli
‘De haringjood’ (1815)
Jeugdverhalen over joden (82) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: bespot geen arme mensen Herkomst en drukgeschiedenis Het gedicht ‘De haringjood’ is gepubliceerd in Letterkransje voor de Nederlandsche jeugd. Dit boek werd uitgegeven door Mensing en Van Westreenen in Rotterdam en beleefde drie drukken: in 1815, in 1821 en omstreeks 1830. De auteur is niet … [Lees meer...] over‘De haringjood’ (1815)
De corona van de negentiende eeuw: cholera
Door Marita Matijsen Wie zijt ge, die heel de aard’ met siddering vervult?Gij, die, in duisternis en nevelen gehuld,Niets dan verderving aâmt? Een vloekharpij, de kolkenDes afgronds uitgebraakt, om land op land te ontvolken? Uit J.J. Goeverneurs gedicht ‘De cholera’ uit 1832, de tijd van de eerste cholera-epidemie in Nederland, blijkt hoe bang men was voor de onbekende en … [Lees meer...] overDe corona van de negentiende eeuw: cholera
‘De haringjood’ (1813)
Jeugdverhalen over joden (81) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: kijk niet neer op lagere standen Herkomst en drukgeschiedenis De ‘haringjood’ komt voor in een tweespraak tussen vader Lizimon en zijn dochter Bethje. Die tweespraak is te vinden in Kweekhof van vernuft en smaak aangelegd voor de Nederlandsche jeugd van beide seksen. Dit boekje werd in 1813 … [Lees meer...] over‘De haringjood’ (1813)
30 maart 2020, Amsterdam: Een avond rondom Multatuli’s liefdesbrieven, liefdesverhalen & leven
Op maandag 30 maart aanstaande vindt in Amsterdam een speciale avond plaats rondom Multatuli, georganiseerd door De Nieuwe Liefde, Feest der Poëzie, De Arbeiderspers en Uitgeverij Boom. Op deze avond presenteert Uitgeverij De Arbeiderspers de heruitgave van zijn Liefdesbrieven, met een voorwoord van Elsbeth Etty (emeritus hoogleraar literaire kritiek) die over Multatuli’s … [Lees meer...] over30 maart 2020, Amsterdam: Een avond rondom Multatuli’s liefdesbrieven, liefdesverhalen & leven
André Romieu en Samuel Friedlander (1886)
Jeugdverhalen over joden (80) Door Ewoud Sanders Auteur: Franz Hoffmann (1814-1882)Uit het Duits vertaald door Suze Andriessen (1850-1924) Herkomst en drukgeschiedenis In 1842 begon Hoffmann, indertijd boekhandelaar, met het schrijven van jeugdboeken. Die werden zo geprezen dat hij besloot van zijn pen te gaan leven. Om genoeg te kunnen verdienen, sloot hij … [Lees meer...] overAndré Romieu en Samuel Friedlander (1886)
Wie was Multatuli?
Als ambtenaar in de toenmalige kolonie Nederlands-Indië ziet Eduard Douwes Dekker van dichtbij hoe de bevolking wordt uitgebuit door de Nederlandse overheersers. Daarover schrijft hij onder het pseudoniem Multatuli zijn meesterwerk Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandse Handelmaatschappij. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overWie was Multatuli?
12 maart 2020, Amsterdam: Lyrisch Activisme: Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848
Donderdag, 12 maart 2020, aanvang 19u30Perdu, Kloveniersburgwal 86, 1012 CZ Amsterdam Entree = 5 euro (ter plaatse te betalen) – registratie is niet nodigMet optredens van Maartje Smits en Nico van Apeldoorn (poëzie)Bram Ieven spreekt over Henriette Roland Holst en Fyke Goorden & Tommy van Avermaete over J.F. Vogelaar … [Lees meer...] over12 maart 2020, Amsterdam: Lyrisch Activisme: Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848
De pleegdochter uit ‘De Vliegende Vos’ (1878)
Jeugdverhalen over joden (79) Door Ewoud Sanders Door Evert Jacob Veenendaal Jz. (1833-1906) bewerkt en vertaald uit het Engels Herkomst en drukgeschiedenis Evert Jacob Veenendaal Jz. was hoofdonderwijzer in Heteren in Gelderland. Hoogstwaarschijnlijk behoorde hij tot de kringen van het Reveil. Vanaf 1860 publiceerde hij bij verschillende uitgevers tientallen … [Lees meer...] overDe pleegdochter uit ‘De Vliegende Vos’ (1878)
Verschenen: Themanummer Zacht Lawijd over Multatuli
Tweehonderd jaar geleden werd Multatuli geboren. Zacht Lawijd, literair-historisch tijdschrift, brengt als eerste aflevering van de 19de jaargang een themanummer over de auteur van de Max Havelaar. Vijf bijdragen werpen een eigentijdse blik op Multatuli en zijn oeuvre: … [Lees meer...] overVerschenen: Themanummer Zacht Lawijd over Multatuli
De erfenis eener moeder (1877)
Jeugdverhalen over joden (78) Door Ewoud Sanders Auteur: Pieter Jacob Andriessen (1815-1877)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis P.J. Andriessen was hoofdonderwijzer in Amsterdam en schreef veel historische verhalen, vooral voor jongeren van twaalf tot zestien jaar. Daarnaast vertaalde hij Duitse, Franse en Engelse … [Lees meer...] overDe erfenis eener moeder (1877)
De kanten zakdoek (1867)
Jeugdverhalen over joden (77) Door Ewoud Sanders Auteur: Eduard Gerdes (1821-1898)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Eduard Gerdes behoort tot de productiefste en meest gelezen jeugdboekenschrijvers uit de tweede helft van de 19de eeuw. Hij publiceerde ruim 250 jeugdboeken. Daarnaast schreef hij verschillende liederen. Zijn beroemdste lied, … [Lees meer...] overDe kanten zakdoek (1867)
’t Is net of je het weer voor de eerste keer mag lezen
De Multatulileescursus (70) - Zeg nu zelf, dit is toch het beste portret dat ooit van Komrij gemaakt is? Het is de eerste tekening in het tweede deel van Woutertje Pieterse bewerkt en in beeld gebracht door Jan Kruis. Komrij had namelijk de inleiding geschreven. We zien hem hier als de chagrijnige negentiende-eeuwse letterheer die hij ook kon zijn. … [Lees meer...] over’t Is net of je het weer voor de eerste keer mag lezen
Maart/april 2020, Amsterdam/Antwerpen/Gent: Lyrisch activisme
Drie avonden over Nederlandstalige poëzie en politieke strijd sinds 1848 Deze drie avonden verbinden poëzie en politiek aan de hand van het werk van dichters die maatschappelijke verandering hebben nagestreefd op een manier die ons nu kan inspireren. Op dit moment leven we, na een lange fase van depolitisering van de kunst en het maatschappelijk debat, in een tijdperk waarin … [Lees meer...] overMaart/april 2020, Amsterdam/Antwerpen/Gent: Lyrisch activisme
Door de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895)
Jeugdverhalen over joden (75) Door Ewoud Sanders Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de … [Lees meer...] overDoor de menschen verstooten, maar door God aangenomen (1895)
De droeve vioolspeler, of De geschiedenis van een lied (1884)
Jeugdverhalen over joden (73) Door Ewoud Sanders Auteur: Adolf Jacob Hoogenbirk (1848-1920) Herkomst en drukgeschiedenis Adolf Jacob Hoogenbirk groeide op in een vroom protestants gezin in Amsterdam. Hij werd beïnvloed door dominee Jan de Liefde en door de evangelist Eduard Gerdes. Beiden schreven jeugdboeken. Hoogenbirk schreef zijn eerste jeugdboek op zijn … [Lees meer...] overDe droeve vioolspeler, of De geschiedenis van een lied (1884)
Promoveren in je moerstaal
Door Marita Mathijsen Eelco Verwijs is de eerste neerlandicus die in zijn moerstaal promoveerde, aan de Leidse universiteit. Promoveren in het Latijn was toen nog gebruikelijk. Hij was 27 jaar toen hij zijn briljante uitgave van Jacob van Maerlants Wapene Martijn maakte, de eerste kritische editie van dit werk in Nederland, in 1857 uitgegeven. Later werd … [Lees meer...] overPromoveren in je moerstaal
Het hoogste lot (1865)
Jeugdverhalen over joden (72) Door Ewoud Sanders Auteur: Franz Hoffmann (1814-1882)Uit het Duits vertaald door R. Bell Herkomst en drukgeschiedenis In 1842 begon Hoffmann, indertijd boekhandelaar, met het schrijven van jeugdboeken. Die werden zo geprezen dat hij besloot van zijn pen te gaan leven. Om genoeg te kunnen verdienen, sloot hij contracten af met … [Lees meer...] overHet hoogste lot (1865)