Gesprek tussen Freddy de Vree en Willem Frederik Hermans over het leven van Multatuli, kort voor het verschijnen van 'De raadselachtige Multatuli' in 1976. … [Lees meer...] overW.F. Hermans over Multatuli (1976)
20e eeuw
Een groot onbegrepen kind dat Noodlotje speelde
40 jaar tandeloos (55) In het onmisbare handboek "Mijlpalen en millimeterwerk" van Jan Brands leren we dat Van der Heijden bij het verschijnen van "Kwaadschiks" de roman beschreef als een nieuw type detective. Zijn boek was geen whodunnit, aangezien vanaf het begin duidelijk was wie er had geschoten, maar eerder een whotookit. De identiteit van het slachtoffer blijft … [Lees meer...] overEen groot onbegrepen kind dat Noodlotje speelde
H.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Penseur sauvage in nomadenland (2) In de periode van Breytenbachs detentie in Zuid-Afrika was Ten Berge in Nederland geëngageerd voor de schrijver en schilder. ‘Intra muros’ is de reekstitel van in totaal acht gedichten (of tekstfragmenten) die hij presenteerde in Vingermaan, de compilatiebundel van Nederlandse schrijvers en galerijhouders voor de op dat moment vijf … [Lees meer...] overH.C. ten Berge en Breytenbach in de jaren tachtig en later
Digitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Toen Louis Couperus honderd jaar geleden overleed, zullen er niet veel mensen rondgelopen hebben die meer van de wereld hadden gezien dan hij. Hij groeide op in Nederlands-Indië en woonde in Den Haag, Italië en Frankrijk. Daarnaast heeft hij enorm veel gereisd. In de nieuwe online expositie, ‘De werelden van Louis Couperus', brengt het Literatuurmuseum die werelden samen en … [Lees meer...] overDigitale reis door de werelden van Louis Couperus op literatuurmuseum.nl
Onze grootste schrijver
40 jaar tandeloos (51) In Kwaadschiks verwijst A.F.Th. van der Heijden ineens naar collega-schrijvers. In eerdere delen bleven die verwijzingen naar Nederlandse schrijvers beperkt – ik heb al gewezen op verwijzingen naar Frans Kellendonk en Gerard Reve, in Advocaat van de hanen zit een bekende pastiche op S. Carmiggelt, en verder wordt een doodenkele keer verwezen naar een … [Lees meer...] overOnze grootste schrijver
Een boek om in rond te dolen
Van de verhalenbundel Volledig ontstemde piano van Robert Anker kom ik maar niet los. Steeds weer, met onregelmatige tussenpozen, lees ik het; steeds weer gaat zo'n lectuur in het begin gepaard met het aanbrengen van marginalia (streepjes, uitroep- en vraagtekens, smiley's, verwijzingen naar andere pagina's en/of werken van Anker en/of anderen) en onderstrepingen in de tekst … [Lees meer...] overEen boek om in rond te dolen
Oktober 2023-januari 2024: Van en over Couperus
Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Louis Couperus, Nederlands grootste schrijver, is overleden. Literair podiumcollectief Het Feest der Poëzie grijpt dit Couperusjaar 2023 aan voor een tournee met de voordrachtvoorstelling 'Van en over Couperus'. Voordrachtskunstenaar Simon Mulder brengt bekend en minder bekend werk van Louis Couperus, zoals fragmenten uit de schokkend … [Lees meer...] overOktober 2023-januari 2024: Van en over Couperus
Het beste van Boekwinkeltjes: Huissens van Bordewijk
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandse boeken die je zou moeten (her)lezen De agent stond tenger aan de kant van het water. Het was ver na middernacht. De buurt was een dodenstad. Maar er bewoog zich iets vreemds. Een reuzige vogel van rouw was neergestreken aan de overkant en kraste klaaglijk. (…..) Het was een grote donkere manmens aan de overzij. Kra, kra, … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: Huissens van Bordewijk
Te verschijnen: Paul Schnabel: ‘Mijn Couperus’.
Couperus Cahier XIX Eind november verschijnt het nieuwe Couperus Cahier 'Mijn Couperus' (Biografisch-autobiografisch) van de hand van Paul Schnabel. Cahierredacteur Petra Teunissen licht alvast een tipje van de sluier: “In 2023 is het 100 jaar geleden dat Louis Couperus overleed. Talloze Nederlanders hebben de kracht van de verhalen van de beroemde schrijver ontdekt. … [Lees meer...] overTe verschijnen: Paul Schnabel: ‘Mijn Couperus’.
Handboek en handwerk
De omslag is er al, het boek volgt spoedig. In de kleine uurtjes verrichten wij het laatste filologische en redactionele handwerk voor het H.C. ten Berge Handboek, dat in december verschijnt bij Poëziecentrum in Gent onder redactie van Carl De Strycker, Piet Gerbrandy en ondergetekende. Ik ben blij dat ik destijds met het idee naar Gent reisde en trots op het resultaat, op … [Lees meer...] overHandboek en handwerk
Overal heerst erosie
Met een tot vreugde stemmende regelmaat bezorgt de postbode boeiende brieven, opbeurende kaarten en soms een bijzonder drukwerk. Zo ontving ik vanochtend het boekje Wat ik geloof, een in de nalatenschap van de auteur aangetroffen beschouwing van F.C. Terborgh, pseudoniem van de Nederlandse diplomaat in buitenlandse dienst Reijnier Flaes (1902-1981). Het is een uitgave in de … [Lees meer...] overOveral heerst erosie
Snappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
40 jaar tandeloos (47) Misschien nog wel meer dan andere delen van De tandeloze tijd is De helleveeg een familieroman. Natuurlijk, ook in de eerste delen, met name Vallende ouders en De gevarendriehoek speelt de familie van Albert Egberts een belangrijke rol, zoals er ook later van allerlei personages allerlei trauma's worden opgerakeld. Maar nooit staat de familie zo … [Lees meer...] overSnappen jullie dan nooit iets, stelletje stomkoppen?
Oproep: Bijdragen erebundel A.F.Th. van der Heijden
In december bestaat De tandeloze tijd-cyclus van A.F.Th. van der Heijden 40 jaar en de stichting De tandeloze tijd wil daar uiteraard aandacht aan besteden in de vorm van een bundel essays, bijdragen, herinneringen, enz. Daarnaast is het streven een presentatie van deze bundel door allen die er aan hebben meegewerkt te houden op zondag 10 december. Het kan ook zijn dat de … [Lees meer...] overOproep: Bijdragen erebundel A.F.Th. van der Heijden
Teetlummer tetralogie
H.G. Cannegieter (1880-1966) is volgens mij een van de meest vergeten schrijvers uit de Nederlandse literatuur. Niet dat dit een wedstrijd is, of dat deze mededeling getoetst kan worden – maar daar gaat het nu niet om. Waar het mij nu wel om gaat, is om vier van Cannegieters romans uit de vergetelheid te halen: De volontair (1949), Vier schoten voor een vrouw (1959), Mijn … [Lees meer...] overTeetlummer tetralogie
Karin Amatmoekrim promoveert op Anil Ramdas
Op dinsdag 26 september 2023 verdedigt Karin Amatmoekrim haar proefschrift In wat voor land leef ik eigenlijk? Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet aan de Universiteit Leiden. Het leven en werk van Anil Ramdas (Paramaribo, 1958) laat zich lezen als een rusteloze reis van een schrijver op zoek naar een allesomvattend antwoord op vragen over beschaving, identiteit en … [Lees meer...] overKarin Amatmoekrim promoveert op Anil Ramdas
Ze stonden een tijdje zwijgend naast elkaar in de diepte te kijken
40 jaar tandeloos (44) Zoals in alle andere delen van De tandeloze tijd speelt de ruimte een belangrijke rol in Advocaat van de hanen. In de oorspronkelijke trilogie is een van de delen De gevarendriehoek genoemd naar het geografische platte vlak (er wordt een stukje Geldrop mee aangeduid dat ongeveer een driehoek is op de kaart) en de andere dimensie, hoog-laag, wordt … [Lees meer...] overZe stonden een tijdje zwijgend naast elkaar in de diepte te kijken
Wrakhoutkunstenaar
40 jaar tandeloos (43) In zijn stuk over Advocaat van de hanen in het Lexicon van literaire werken, (en in een eerder stuk in Ons Erfdeel) ontwikkelt Jaap Goedegebuure een opmerkelijk idee over het verschil tussen Albert Egberts (protagonist van de delen 1, 2 en 3 van De tandeloze tijd en bijfiguur in deel 4) en Ernst Quispel (protagonist van deel 4 en bijfiguur in deel … [Lees meer...] overWrakhoutkunstenaar
Je moet nodig eens naar de oogarts, want je loopt overal tegenop
40 jaar tandeloos (42) Met het verschijnen van Advocaat van de hanen is in 1990 De tandeloze tijd ontploft. Het was voor zover we weten altijd al Van der Heijdens bedoeling dat deel 3 verteld zou worden uit verschillende perspectieven. Maar Advocaten is deel 4, verscheen uiteindelijk jaren vóór dat 'polyfone' deel 3, en had een andere hoofdpersoon: niet langer Albert … [Lees meer...] overJe moet nodig eens naar de oogarts, want je loopt overal tegenop
Een lyrisch register
Frits en de registers van de wereld (slot) In het slothoofdstuk, dat drie keer zo lang is als het kortste hoofdstuk, komen, zoals het hoort, alle lijnen samen. Frits loopt na zijn werk naar huis. Conform zijn poëtica probeert hij zo precies mogelijk de weersomstandigheden te beschrijven: ‘Heerlijk,’ zei hij zacht, over het water van de grachten ziend, … [Lees meer...] overEen lyrisch register
Dat heel gekke van toen
Frits en de registers van de wereld (6) De avonden is niet alleen van dag tot dag geconstrueerd, volgens het strenge regiem van de tien hoofdstukken, maar niet minder via overeenkomsten, contrasten en kleine of voorlopige climaxen. De verteller volgt het bewustzijn van Frits en geeft noodzakelijke informatie, maar is daarin zo specifiek dat de lezer allerlei gedachten … [Lees meer...] overDat heel gekke van toen
‘Ja, ik weet het, ik moet me nog opmaken’
40 jaar tandeloos (42) Als iemand het verfillmen van boeken wil bekritiseren, zou die kunnen beginnen bij de film Advocaat van de hanen (1996) van Gerrit van Elst (tegen een kleine vergoeding te bekijken bij het Filmmuseum). Het is een film waarbij heel onduidelijk is, in ieder geval aan mij, wat de regisseur heeft willen doen, behalve bepaalde, vrij lukraak gekozen scenes … [Lees meer...] over‘Ja, ik weet het, ik moet me nog opmaken’
Lucht en leegte
Frits en de registers van de wereld (5) Geen kerstboom was er in Frits’ jeugd, maar wat was er wel? Met de in De avonden niet genoemde schrijver van De kleine zenuwlijder/neurasthenicus en een ongelezen casus ben ik al een grens overgegaan. Er is geen enkele reden om te veronderstellen dat het religieuze register waarvan Frits, naarmate het boek … [Lees meer...] overLucht en leegte
‘Eens in de paar maanden je goed bezatten, dat is zelfs gezond, zeggen de moderne medici’
Frits en de registers van de wereld (4) De tweede dag is een maandag en dus een werkdag voor Frits; het tweede hoofdstuk begint wanneer hij naar huis fietst. Op de fiets beeldt hij zich zijn dood en vier ziektes in; thuis voert hij een moeizaam gesprek met een enigszins dove vader. Wat in dit hoofdstuk een paar keer terugkomt, is het register van de middenstand. Wanneer … [Lees meer...] over‘Eens in de paar maanden je goed bezatten, dat is zelfs gezond, zeggen de moderne medici’
God was ’m gepiept, en zijn nalatenschap… een en al nalatigheid
40 jaar tandeloos (41) Ik heb nu al een paar keer betoogd dat De tandeloze tijd – behalve natuurlijk op allerlei andere manieren – te lezen is als een postkatholiek werk, waarin wordt onderzocht wat er rond de millenniumwisseling over is van het christendom. Zoals het in Onder het plaveisel het moeras staat: God was ’m gepiept, en zijn nalatenschap… een en al … [Lees meer...] overGod was ’m gepiept, en zijn nalatenschap… een en al nalatigheid
Een soort Tarzan in Denemarken
In de sporen van Belcampo (3) Een paar maanden na terugkeer van zijn zwerftocht van acht maanden door Frankrijk, Italië en de Balkan (De zwerftocht van Belcampo), vertrok Belcampo in de zomer van 1935 voor twee maanden naar Denemarken om daar liftend en lopend rond te trekken. Aan de hand van de brieven van 15 en 31 augustus aan zijn moeder is het spoor van de schrijver … [Lees meer...] overEen soort Tarzan in Denemarken