Vanwege een serververhuizing in het datacenter van de Universiteit Leiden is neerlandistiek.nl op 27 november 2024 tijdelijk niet bereikbaar.
Onze excuses voor het ongemak!

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

fonetiek

Een verhogingstendens bij hedendaagse klinkers in het Nederlands?

door 3 Reacties

Door Siemon Reker Vice-premier Hugo de Jonge kwam gisterenmiddag zó enthousiast de zaal binnen op Nieuwspoort waar hij de wekelijkse persconferentie van Rutte zou overnemen (14 februari 2020), dat hij de journalisten al begroette voordat de vertegenwoordiger van Rijksvoorlichtingsdienst hem het woord had gegeven. … [Lees meer...] overEen verhogingstendens bij hedendaagse klinkers in het Nederlands?

Marokkanen assimileren wel, maar anders

door 1 Reactie

Door Khalid Mourigh Eerder schreef ik dat de meeste woorden in straattaal uit het Sranan Tongo afkomstig zijn; waggie ‘auto’, mattie ‘vriend’,  os(so) ‘huis’ en torrie ‘verhaal’ zijn voor grootstedelijke jongeren inmiddels net zo Hollands als stroopwafels en kaas. Het lexicon is ook het eerste waar mensen aan denken bij straattaal. Toch vormt het gebruik van ‘vreemde’ woorden … [Lees meer...] overMarokkanen assimileren wel, maar anders

Competatief

door 7 Reacties

De man met de beste taaloren van Nederland is zonder twijfel Siemon Reker. Deze emeritus hoogleraar Gronings was de eerste die het verschijnsel opmerkte dat Jan Stroop later Poldernederlands zou noemen. Nu hoorde hij drie jaar geleden al iets bij Mark Rutte dat anderen, pas recentelijk begint op te vallen: de man zegt competatief. Net als tal van anderen, die trouwens ook … [Lees meer...] overCompetatief

Wat betekent een zachte g?

door 1 Reactie

Een zin betekent meestal heel veel dingen tegelijk. Hij heeft een letterlijke inhoud, maar door de manier waarop je hem zegt kunnen daar nog allerlei andere betekenislagen aan worden toegevoegd. Wanneer iemand 'Ik heb geen broers' zegt met een zachte g, zegt hij niet alleen 'mijn ouders hebben geen andere mannelijke kinderen gekregen die nog in leven zijn', maar ook: 'ik kom … [Lees meer...] overWat betekent een zachte g?

De een zijn dood is de ander zijn doet

door 7 Reacties

Wat hoor je als je een klinker hoort? De vorm van de mondholte van de spreker. Bij een oe is die bijvoorbeeld langgerekt, bij een ie een stukje korter en bij een aa is hij vooral hoog. Dat levert verschillende resonanties op, en dat is waar je de klinkers aan herkent. Alleen zijn de mondholtes van verschillende mensen ook niet allemaal hetzelfde, en dat levert een probleem … [Lees meer...] overDe een zijn dood is de ander zijn doet

De klank van woorden in je hoofd

door 1 Reactie

Ergens in ons hoofd zit verborgen dat we de viervoetige beste vriend van de mens aanduiden met hond: een bepaalde klankvorm die ruwweg begint met een geruis in de keel en eindigt met een tikje van de tong tegen de corona achter de tanden. Maar hoe zit die klankvorm precies in ons hoofd opgeslagen? Daarover gaat een interessant proefschrift, dat vandaag in Nijmegen verdedigd … [Lees meer...] overDe klank van woorden in je hoofd

Voor kinderen doen we meer ons best op onze /t/

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Dat mensen anders praten tegen kleine kinderen – ik schrijf er de laatste tijd wel vaker over, want het lijkt ineens een onderwerp te zijn geworden in de literatuur. Want wat zijn de verschillen precies en hoe verklaren we ze? Een duidelijke functie van dat anders praten is dat het in veel opzichten duidelijker is. Mensen praten zodra hun … [Lees meer...] overVoor kinderen doen we meer ons best op onze /t/

Hoe vind je de klemtoon in een woord?

door 6 Reacties

Door Henk Wolf Klemtonen zijn rare dingen. Een klemtoon maakt een lettergreep opvallender dan overige lettergrepen, maar dat kan op verschillende manieren: beklemtoonde lettergrepen kunnen bijvoorbeeld luider zijn dan hun onbeklemtoonde buren, maar ook op een hogere toon worden uitgesproken of langer worden aangehouden. Nederlandstaligen gebruiken vooral de laatste twee … [Lees meer...] overHoe vind je de klemtoon in een woord?

Leenwoorden uitspreken: je eigen keuze

door 8 Reacties

Door Marc van Oostendorp Sommige taalonderwerpen lijkt iedereen interessant te vinden, behalve de taalkundige. Leenwoorden zijn daar een voorbeeld van: begin in een volle bus een gesprek over taal, en binnen de kortste keren worden leenwoorden daarin genoemd; maar heel veel taalwetenschappelijk onderzoek is er niet naar dat verschijnsel. Het boek Borrowing van de … [Lees meer...] overLeenwoorden uitspreken: je eigen keuze

Het rare van de R

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Wat is een r-klank? Dat is een van de onbeantwoorde vragen van de taalwetenschap. Een van de rare kanten van de r is dat hij op zoveel verschillende manieren gemaakt kan worden en op zoveel verschillende manieren klinkt. Dat geldt voor heel veel talen, maar het Nederlands is een uitmuntend voorbeeld: er zijn tientallen manieren om de klank te maken … [Lees meer...] overHet rare van de R

Oudere mensen spreken preciezer

door 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp Een van de vele wonderlijke vermogens van de mens is dat hij van andere mensen vrij nauwkeurig kan inschatten hoe oud ze zijn, niet alleen als hij ze ziet, maar ook als hij ze alleen maar hoort praten. Uit een nieuw artikel in het Journal of Phonetics  komt mogelijk een reden naar voren: oudere mensen articuleren preciezer. Of wat ze vooral doen: … [Lees meer...] overOudere mensen spreken preciezer

Is meten weten? Bericht uit de wereld van de klemtoon

door 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp Ik ben van huis uit fonoloog en geen foneticus. Er zijn allerlei verschillen tussen deze zusterdisciplines. Zo gaat fonologie over klanken als onderdeel van de taal (de relatie met andere onderdelen van de grammatica, bijvoorbeeld, de manier waarop ons innerlijke woordenboek in elkaar zit, hoe we daar onthouden hoe we woorden zeggen en hoe ze klinken) … [Lees meer...] overIs meten weten? Bericht uit de wereld van de klemtoon

Louise Kaiser zingt ‘A’. Een miniatuurconcert van Louise Kaiser.

door Reageer

Door Elise 't Hart  In het audio archief van het Meertens Instituut zit een grote hoeveelheid bijzondere opnames van Louise Kaiser. Een deel van deze collectie is opgenomen op wasrollen. Steeds wanneer Kaiser een opname startte op wasrol, zong ze een 'A'. Ik heb de 'A's verzameld en achter elkaar geplakt, een miniatuurconcert is het resultaat. Louise Kaiser (1891-1973) was … [Lees meer...] overLouise Kaiser zingt ‘A’. Een miniatuurconcert van Louise Kaiser.

Het borrelen van je buik is als het spreken van je stem

door 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp 2018 was een mooi jaar voor de liefhebber van het door het menselijk lichaam voortgebrachte geluid. Verscheen er in maart in Nature een doorbraak in onze kennis van het knakken van vingers, vorige maand was er dan eindelijk een artikel over het geluid dat de darmen maken in de menselijke buik in de Journal of the Acoustic Society of … [Lees meer...] overHet borrelen van je buik is als het spreken van je stem

Van p naar b in Nederland en Duitsland

door 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp Vanmiddag promoveert Nina Ouddeken in Nijmegen, hoera! Nina is de eerste student die ik naar drie titels heb mogen begeleiden – eerst de bachelor, dan de master en nu dan het doctoraat. Het proefschrift dat ze vanmiddag verdedigt is daar dus de kroon op, en het is een fonkelende kroon. Het gaat onder andere over een probleem dat mij al heel lang … [Lees meer...] overVan p naar b in Nederland en Duitsland

De ‘Friese zachte g’

door 2 Reacties

Door Henk Wolf Al een jaar of twintig geleden zei een Duitse kennis tegen me dat naar zijn idee jonge Friezen Nederlandser klonken dan oudere. Hij kwam vaak in Friesland en had een scherp oor voor taal, dus ik nam zijn opmerking serieus en vroeg hem wat er volgens hem veranderde. Vooral de uitspraak van de g, zei hij. Bij jonge Friezen klonk die net als in het Nederlands … [Lees meer...] overDe ‘Friese zachte g’

Je zegt wel degelijk twee ‘r’-en na elkaar

door 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp Je zegt eigenlijk nooit twee keer dezelfde medeklinker achter elkaar. Probeer het maar: mokka, dat spreek je niet uit met twee keer een k. En zelfs als je pakkans met een beetje tempo uitspreekt, laat je je tong maar één keer klikken. Uit metingen blijkt: de s van huisstofmijt is niet net zo lang als die van huis opgeteld bij die van … [Lees meer...] overJe zegt wel degelijk twee ‘r’-en na elkaar

Taal is hoe je tong beweegt

door 4 Reacties

Door Marc van Oostendorp Hoe hebben we pakweg de l, de o en de t in ons hoofd zitten? Ja, als letters die allerlei verschillende vormen kunnen hebben, maar verder? Die letters corresponderen toch ook nog met iets uit de gesproken taal? Wat is dat dan – is het geluid (een soort specificatie van hoe die klanken klinken) of is het de manier waarop je met je stembanden, tong en … [Lees meer...] overTaal is hoe je tong beweegt

Zeg eens ie, schrijf eens oe

door 4 Reacties

Door Marc van Oostendorp Op het onderstaande plaatje staan twee letters uit het schrift van de Oeigoeren, de ie en de oe. Welk van de twee is wat? Inderdaad: de linker is de ie-klank en de rechter de oe-klank. Een meerderheid van mensen kan dat raden, ook als ze nog nooit van de Oeigoeren en hun mooie taal hebben gehoord. Dat staat in onderzoek dat alweer een paar … [Lees meer...] overZeg eens ie, schrijf eens oe

Spelen met de Marokkaanse ‘sj’

door 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp Een van de eigenaardigheden van het moderne Gouds is dat je 'sjchoon' zegt in plaats van 'schoon'. Dat blijkt uit een nieuw artikel van Khalid Mourigh in Nederlandse taalkunde. Dat Gouds wordt dan wel alleen (of overwegend) gesproken door jonge Marokkanen in Gouda. Als Mourigh aan een aantal van hen vraagt 'wat is (...) typisch Gouds?', dan komen … [Lees meer...] overSpelen met de Marokkaanse ‘sj’