Door Henk Wolf Een schort is in het Fries een skelk en een theedoek wordt door een deel van de Friestaligen skûlk (uitspraak 'skoelk') genoemd. Beide woorden zijn ontstaan uit samenstellingen van twee woorden: skelk < skerteldoek < skerte ('schoot') + -el- (tussenklanken) + doekskûlk < skûteldoek < skûtel ('schotel') + doek De woorden zijn heel sterk … [Lees meer...] overWaarom heet een theedoek in het Fries ‘skûlk’ en in het Nederlands niet?
Fries
Het Bokwerters als protesttaal
Door Henk Wolf Er zijn voor het naast een beetje Friezen die nooit gehoord hebben van Bokwerters, een taal die gaan moet voor Hooghaarlemmerdijks, maar daar zo'n bult letterlijk overgezet Fries in zit dat een het Fries taaleigen al wat heem hebben moet om het nakomen te kunnen.Het Bokwerters (of Bokwerders of Bokwerds) is bedacht door schrijver-journalist Rink van der Velde. … [Lees meer...] overHet Bokwerters als protesttaal
Luistertaal
Door Mirjam Günther Laatst was er ophef op social media over een interview waarin de interviewer Fries sprak en de geïnterviewde Nederlands. Enkele twitteraars waren van mening dat het ‘asociaal’ is om elkaar in verschillende talen aan te spreken. In dit geval had, volgens de twitteraars, de interviewer zich aan moeten passen aan de geïnterviewde en ‘gewoon’ Nederlands … [Lees meer...] overLuistertaal
Over een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
Dinsdag besteedden zo'n beetje alle Friese media aandacht aan een urenlange schimpkanonnade op Twitter aan het adres van Friezen. Wie er meer over wil lezen, vindt hier, hier en hier berichten. Eventjes was #Fries nummer 1 in het lijstje van trending topics.De aanleiding was een Twitterreactie van iemand op een interview van journalist Arjen de Boer van Omrop Fryslân met de … [Lees meer...] overOver een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
Twee soorten tussen-n
Door Henk Wolf In het Nederlands kun je twee woorden combineren tot een nieuw, samengesteld woord. Soms kan dat direct: piano+ leraar = pianoleraar. Soms valt er een stukje weg: aarde + verschuiving = aardverschuiving. En soms komt er een stukje tussen: regering + leider = regeringsleider.De geschreven tussen-n is NederlandsEen zo'n stukje dat je als stopverf tussen de … [Lees meer...] overTwee soorten tussen-n
Het regionale als rechtvaardiging voor afwijking van de norm
Door Henk Wolf "Maar hun is Brabants. In het Nederlands zeggen we: zij." Zomaar een zinnetje van het internet, waarop het gebruik van hun als grammaticaal onderwerp wordt geclaimd voor een bepaalde regionale variëteit. Juist is het niet wat de internetter schrijft: hun wordt vermoedelijk een dikke eeuw lang als onderwerp gebruikt en het heeft zich in Nederland overal … [Lees meer...] overHet regionale als rechtvaardiging voor afwijking van de norm
Sneustra’s, klungelsma’s en pafstra’s
Door Henk Wolf Friezen zijn dol op hun -a-achternamen, zo dol dat ze op basis van bestaande patronen in de negentiende eeuw zelfs nieuwe familienamen zijn gaan vormen die niet helemaal etymologisch verantwoord waren. Zo werd -sma, dat oorspronkelijk een familierelatie aangaf, zoals in Jansma, toen ook achter plaatsbepalingen geplakt. Een naam als Dijksma is dan ook het … [Lees meer...] overSneustra’s, klungelsma’s en pafstra’s
De Vijftien Tekenen van de Eindtijd
Oude Folklore in het Oudfries, deel 5 Door Arjan Sterken De wereld staat in brand. Een paar maanden geleden was dat nog letterlijk zo, toen Australië kampte met één van de hevigste bosbranden sinds de opgetekende geschiedenis. Eerder in 2020 dreigde de Derde Wereldoorlog, en vanaf maart raast er een nieuwe pest over de wereld. Ondertussen dreigen nieuwe economische … [Lees meer...] overDe Vijftien Tekenen van de Eindtijd
De wetten van Mozes
Oude Folklore in het Oudfries, deel 4 Door Arjan Sterken Zodra je werkt met oude rechtsbronnen, dan kan je ervan uitgaan dat de meeste folklore betrekking heeft tot recht. In de eerste en tweede aflevering van deze reeks hebben we al kunnen zien hoe het recht op eigen wetten van Karel de Grote afstamt, althans volgens de Friezen zelf. Deze verwijzing naar het … [Lees meer...] overDe wetten van Mozes
Tsead Bruinja leest Anne Feddema
Het verblijf – dag 43 STEUN ONS IN DE VERBLIJFSKOSTEN Tsead Bruinja is de regerend Dichter des Vaderlands van Nederland. Anne Feddema (1961) is een Fries dichter en beeldend kunstenaar. Presentatie, format, productie, vogels en muziek: Michiel van de Weerthof. Het verblijf wordt mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Taalunie. … [Lees meer...] overTsead Bruinja leest Anne Feddema
Koning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries Deel 2 Door Arjan Sterken Bij de Magnuslegende, die we de vorige keer hebben bekeken, lijkt op het eerste gezicht mogelijk te zijn dat het een historische gebeurtenis betreft. Deze wijdverspreide Oudfriese legende lijkt te zijn ontdaan van allerlei elementen die we tegenwoordig als fantasie zouden afdoen. Dit gaat niet altijd op, zoals bij … [Lees meer...] overKoning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries
Deel 1: het privilege van Karel de Grote Door Arjan Sterken Als je een onderwerp lang genoeg bestudeert, dan kom je het overal tegen. Een wiskundige gaat de wereld waarnemen in getalsmatige verhoudingen en algoritmes. Een bioloog vindt de rijkste ecosystemen onder een steen in het park. En ik, hij die zich vooral met mythologie en volksverhalen bezighoudt, vindt … [Lees meer...] overOude Folklore in het Oudfries
Frysk studearje oan de Ryksuniversiteit Grins
(Klik hier om de video op YouTube te bekijken.) … [Lees meer...] overFrysk studearje oan de Ryksuniversiteit Grins
Vacature: Direkteur-bestjoerder, Fryske Akademy
Wolle jo in bydrage fan betsjutting leverje oan wittenskiplik ûndersyk foar en oer Fryslân? Binne jo immen dy’t ferbynt en in ynspirearjend lieder dy't it boechbyld wêze kin foar de ûntwikkeling fan 'e Fryske Akademy nei in robúst ûndersyksynstitút dat klear is foar de takomst, in wittenskiplik sintrum dat weardefolle ynsichten en brûkbere tapassingen leveret foar Fryslân en de … [Lees meer...] overVacature: Direkteur-bestjoerder, Fryske Akademy
Multatuli in het Fries in 1876
Door Eric Hoekstra en Reinier Salverda Vandaag, 2 maart 2020, is het de tweehonderdste geboortedag van Multatuli, en daarom verschijnt op het blog van het Friese culturele tijdschrift De Moanne de Friese vertaling van zijn ‘Het Gebed van de onwetende’ uit 1861. … [Lees meer...] overMultatuli in het Fries in 1876
Befrijing yn ’e Fryske literatuer
3e Dei fan ‘e Fryske Letterkunde Yn 2020 wurdt betocht dat it 75 jier ferlyn is dat Fryslân befrijd waard. Sadwaande organisearje Tresoar en de Fryske Akademy in kongres oer it tema Befrijing yn ’e Fryske Literatuer. It kongres wurdt op freed 6 novimber 2020 holden by Tresoar yn Ljouwert, de stêd dy’t sûnt dit jier de titel UNESCO City of Literature hat. … [Lees meer...] overBefrijing yn ’e Fryske literatuer
26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Door Anne Dykstra Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) schreef het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking. Toch wordt hij gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Wurdboek fan de Fryske … [Lees meer...] over26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Hoe een kleine studie een middelgrote kon worden: de casus Fries
Door Henk Wolf Wie op een dinsdagmiddag in Leeuwarden NHL Stenden Hogeschool binnen loopt en het lokaal opzoekt waar de eerstejaarscolleges Fries worden gegeven, ziet daar doorgaans een groep zitten van zo'n vijftien tot twintig studenten. Dat is al een paar jaar zo, maar vijf jaar geleden hadden we met heel andere aantallen te maken: drie, twee en soms maar één student, … [Lees meer...] overHoe een kleine studie een middelgrote kon worden: de casus Fries
To plough and cow stable: het Nederlands als etnische taal
Door Henk Wolf 'Naar ploeg en koestal vluchtte uw taal', schrijft Piet Paaltjens in zijn gedicht De Friesche poëet. De taal waar hij het over heeft, is het Fries. Oebele Vries heeft de zin gebruikt als titel van een boek, met als ondertitel 'De verdringing van het Fries als schrijftaal door het Nederlands (tot 1580)'. Die titel zegt bijna alles: in de tijd van een … [Lees meer...] overTo plough and cow stable: het Nederlands als etnische taal
Een negende huis
Door Henk Wolf Er is iets geks met rangtelwoorden. In een heleboel opzichten zijn dat gewoon bijvoeglijke naamwoorden. Maar er zijn kleine verschillen. En die verschillen manifesteren zich in het Nederlands net iets anders dan in het Fries. … [Lees meer...] overEen negende huis
De Fryske Akademy: een sterfhuis
Door Bearn Bilker, Jan Kersbergen en Reinier Salverda De Fryske Akademy is sinds eind 2016 onverminderd op weg naar het ravijn. Het weerstandsvermogen en de liquiditeitspositie zijn ver onder de maat en het wetenschappelijk prestige is weg. … [Lees meer...] overDe Fryske Akademy: een sterfhuis
Nieuwe spellingchecker voor het Fries
Door Henk Wolf Twee weken geleden klopte een collega op de deur van mijn werkkamer. Opgewonden vroeg hij of ik de nieuwe staveringshifker al had gezien. De Word-versie op onze werkcomputers was voorzien van de Friese spellingchecker. … [Lees meer...] overNieuwe spellingchecker voor het Fries
Keukenstafels
Door Henk Wolf Waar het Nederlands één woord keukentafel heeft, heeft het Fries er minimaal twee: keukentafel en keukenstafel. Die twee vormen zijn niet onderling uitwisselbaar. Een keukentafel (zonder tussen-s en met de woordklemtoon op keuken) is een willekeurige tafel die in een keuken staat of die gemaakt is om in een keuken te staan. De Ikea en de Kwantum verkopen … [Lees meer...] overKeukenstafels
In geval van twijfel: vraag een frisist!
Door Henk Wolf Een bekende vertelde me deze week dat ze had meegedaan aan een psycholinguïstisch onderzoek. De onderzoeker had elektroden op haar hoofd geplakt en daarna moest ze Friese woorden naar het Nederlands vertalen en andersom. Ze wist niet precies wat het doel van het onderzoek was, maar het viel haar wel op dat de onderzoeker niet Friestalig was en misschien niet in … [Lees meer...] overIn geval van twijfel: vraag een frisist!
Neemt KNAW afscheid van Fryske Akademy?
Persbericht FNP De Statenfractie van de FNP stelt schriftelijke vragen aan gedeputeerde Fokkens over de actuele positie van de Fryske Akademy (FA). Naar eigen zeggen heeft de Koninklijke Academie van Wetenschappen (KNAW) feitelijk al afscheid genomen van de Akademy als aangesloten instituut. De FNP wil garanties dat een nieuwe positie in het wetenschapsbestel niet ten koste … [Lees meer...] overNeemt KNAW afscheid van Fryske Akademy?
