De Stifting Fryske Akademy docht wittenskiplik ûndersyk nei de Fryske taal, de meartalige maatskippij en de regionale skiednis fan Fryslân en leveret dêrmei in kritysk-opbouwende bydrage oan it ynternasjonale wittenskiplike debat en oan hoe't de mienskip him ûntjout. Al is de Fryske Akademy oan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) liearre, it ynstitút … [Lees meer...] overVacatures: twa promoasjeplakken op it mêd fan de Fryske taal en kultuer
Fries
Verschenen: grammatica van het Saterlandse Fries
Op maandag 13 december is de Grammatik des Saterfriesischen verschenen, een online-grammatica van het Fries dat wordt gesproken in de Duitse regio Saterland. De grammatica is geschreven door Bouke Slofstra, Eric Hoekstra en Tessa Leppers van de Fryske Akademy. Voor de inhoud is de Kute Seelter sproakleere van Pyt Kramer als basis genomen en flink uitgebreid. De grammatica is … [Lees meer...] overVerschenen: grammatica van het Saterlandse Fries
Niederländer schreiben Online-Grammatik der saterfriesischen Sprache
Persbericht Fryske Akademy Ob man jetzt Saterfriesich lernen möchte, es Kindern in der Schule unterrichten will oder die Sprache als Wissenschaftler erforscht, gute Nachschlagewerke sind unverzichtbar. In der heutigen Zeit haben viele Menschen solche Nachschlagewerke am liebsten auch in digitaler Form zur Verfügung. Für sie wird es in nächster Zeit etwas einfacher, denn die … [Lees meer...] overNiederländer schreiben Online-Grammatik der saterfriesischen Sprache
Speciale aflevering Klokhuis over tweetaligheid
De meeste kinderen hebben één moedertaal. Sommige kinderen groeien op met meer dan één taal, bijvoorbeeld omdat hun moeder Nederlands is en hun vader Spaans. Of omdat er thuis Arabisch wordt gesproken en op school Nederlands. In Friesland krijgen veel kinderen zowel Fries als Nederlands met de paplepel ingegoten. Hoe is het om tweetalig te zijn? Wat zijn de voor- en nadelen van … [Lees meer...] overSpeciale aflevering Klokhuis over tweetaligheid
De best beschermde minderheidstaal van Nederland is niet het Fries
Hoewel er geen officieel beleid voor bestaat, voeren sommige Nederlandse bestuursorganen een beleid ten gunste van het Engels waar het beleid voor talen met een officieel beschermde status zwak bij afsteekt. In deze laatste bijdrage bespreek ik een paar voorbeelden en hun juridische context. Wie gebouwen van de Rijksuniversiteit Groningen binnenloopt, ziet meteen als 'push' … [Lees meer...] overDe best beschermde minderheidstaal van Nederland is niet het Fries
Gemeentelijke website moet van Europa tweetalig, maar Nederlands-Fries mag niet
Gemeentelijke websites moeten binnenkort tweetalig zijn, maar de combinatie Nederlands-Fries is niet voldoende. Er moet een buitenlandse taal bij. Tegelijk lijkt de Nederlandse wet dat standaardmatige gebruik van buitenlandse talen helemaal niet toe te staan. Hoe zit dat? Wie op de website van de gemeente Groningen kijkt, ziet daar heel wat informatie in buitenlandse talen … [Lees meer...] overGemeentelijke website moet van Europa tweetalig, maar Nederlands-Fries mag niet
Rechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
De wettelijke bescherming van de Friese taal is grotendeels geregeld in de Wet Gebruik Friese taal. Dat is althans de bedoeling. Met die wet zijn een paar vreemde dingen aan de hand. Wie goed leest, ontdekt dat die wet het Fries onbedoeld juist achterstelt bij andere talen. Volgens twee belangrijke rechtsstatelijke principes mogen burgers alles doen wat niet door een wet … [Lees meer...] overRechten van Friestalige burgers minder goed beschermd dan gedacht
20 november 2021: Oudgermanistendag, Fryske Akademy
De Oudgermanistendag 2021 zal op 20 november, 2021, plaats vinden in Leeuwarden (Tresoar). Het betreft een 'hybride' bijeenkomst: op locatie, maar met de mogelijkheid om onderdelen online bij te wonen. Voor VOG-leden is de Oudgermanistendag gratis; niet-leden betalen 5 EUR. Het thema van de Oudgermanistendag is "New Perspectives on the Frisians in the Middle Ages"; het … [Lees meer...] over20 november 2021: Oudgermanistendag, Fryske Akademy
Etymologica: Gapende wonden en een mysterieuze link naar het Fries
Waar het Nederlandse woord jaap ‘diepe snee, diepe wond’ vandaan komt is niet helemaal duidelijk. In het EWN (Philippa e.a. 2009) worden zowel een afleiding van de persoonsnaam jakob > jaap als een verband met het werkwoord gapen als etymologische mogelijkheden genoemd. Een korte verkenning van de dialectvariatie binnen het Nederlands en de etymologische aanknopingspunten in … [Lees meer...] overEtymologica: Gapende wonden en een mysterieuze link naar het Fries
Hoe het Friese werkwoord verandert
Alles wat in Fryslân gebeurt, komt in de rest van Nederland vijftig jaar later. Dat geldt in ieder geval op taalgebied: het intensieve contact met een verwante taal dat het Nederlands ondergaat met het Engels, dat kennen de Friezen al langer, met het Nederlands. Iedereen in de provincie spreekt in ieder geval óók Nederlands. Wat zulke langdurige en intensieve tweetaligheid … [Lees meer...] overHoe het Friese werkwoord verandert
Woen bij de Friezen
De vereerde zienergod Woen, wijs met zijn warende raven over Middelgaard, werd vroeger Weda genoemd door de heidense Friezen en hun nazaten. Dat is althans wat heden vaak gesteld wordt. Maar klopt het ook? En hoe zit het met woansdei en wensdei, de Friese evenknieën van woensdag? Een kostbaar aandenken In de omgeving van het gehucht Swichum, … [Lees meer...] overWoen bij de Friezen
19 november 2021: 11e Dag van de Friese Taalkunde
Het Taalkundig Werkverband van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de 11e Dag van de Friese Taalkunde, als onderdeel van de ‘Myn Taal’-viering rond Kneppelfreed. De 11e Dag van de Friese Taalkunde is van belang voor iedereen die zich bezighoudt met de studie van het Fries in brede zin: het mag gaan om historische, sociologische of taalkundige benaderingen, als er maar een … [Lees meer...] over19 november 2021: 11e Dag van de Friese Taalkunde
Taalemancipatie
Hoeveel standaardisering van kleine talen is nuttig en noodzakelijk? Hoe ga je om met opvallende, maar zeldzame constructies? Wanneer houd je vast aan de streektaal en wanneer schakel je over naar een andere taal? Het zijn een paar van de vele kwesties die Martin ter Denge en Henk Wolf in dit tweetalige (Twents-Friese) interview behandelen. Ter Denge doet dat vanuit zijn … [Lees meer...] overTaalemancipatie
Twee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Een reactie op Anne Merkuur Als de lezers van Neerlandistiek het nog toestaan, wil ik op deze plaats graag de interessante discussie over het aantal regelmatige werkwoordklassen in het Fries voortzetten door te reageren op het stuk van Anne Merkuur van afgelopen zaterdag. Waar gaat het over? Kort samengevat: de kanonieke kijk op het Friese werkwoordsysteem is dat het twee … [Lees meer...] overTwee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Nee, het Fries heeft niet 3 klassen regelmatige werkwoorden
Begin deze week concludeerde Henk Wolf op deze plaats dat we in de frisistiek al jaren ziende blind zijn, en dat het Fries vermoedelijk niet twee regelmatige werkwoordsklassen heeft, maar drie. Die derde klasse zou een soort mix zijn van klasse I en II, en alleen werkwoorden met een onbeklemtoonde klinker aan het eind van de stam betreffen, zoals bijvoorbeeld tekenje of … [Lees meer...] overNee, het Fries heeft niet 3 klassen regelmatige werkwoorden
Heeft het Fries niet drie klassen regelmatige werkwoorden in plaats van twee?
Wie een leerboek of een grammatica van het Fries openslaat, ziet daar staan dat er in die taal twee klassen van onregelmatige (zwakke) werkwoorden bestaan. Ze worden meestal genoemd naar de uitgang op de infinitief (het hele werkwoord): e-werkwoorden en je-werkwoorden. Ik ben geen beschrijving van het Fries tegengekomen waarin een andere klassenindeling wordt gebruikt dan deze … [Lees meer...] overHeeft het Fries niet drie klassen regelmatige werkwoorden in plaats van twee?
20 mei, on-line lezing ‘Hebben Friese voornamen toekomst?’
Als het geven van Friese voornamen een maat is voor de stand van de Friese taal en cultuur, dan ziet het er slecht uit voor het Fries. Fryslân kent weliswaar verreweg de meeste regionale voornamen van Nederland, maar de tendens is sterk dalend. Voor Súdwest-Fryslân ging het aantal Friese voornamen van 50% voor 1950 naar 25% na 2000. In Harlingen, Sneek en … [Lees meer...] over20 mei, on-line lezing ‘Hebben Friese voornamen toekomst?’
Bestaan er nevengeschikte betrekkelijke bijzinnen?
Bij het lezen van negentiende-eeuwse literatuur valt me voortdurend van alles op. Zo kwam ik laatst in de Rimen en teltsjes van de gebroeders Halbertsma de volgende zin tegen: It wie oars sa'n moai faam en dêr ek in goed hert yn siet, mar luftich en wif fan aard, ien dy gau swinke koe.(het was overigens zo'n mooie meid en waar ook een goed hart in zat, maar oppervlakkig en … [Lees meer...] overBestaan er nevengeschikte betrekkelijke bijzinnen?
Een cursus Fries is volgens het ministerie geen inburgeringsactiviteit
Of het de landelijke media heeft gehaald, weet ik niet. Gezien heb ik het er nog niet, in ieder geval. De Friese media schrijven er wel uitgebreid over: het Nederlandse Ministerie van Sociale Zaken beschouwt een cursus Fries niet als een inburgeringsactiviteit. Waar gaat het om? Wel, de gemeenteraad van Achtkarspelen (hoofdplaats Buitenpost) heeft het college gevraagd om na … [Lees meer...] overEen cursus Fries is volgens het ministerie geen inburgeringsactiviteit
Dichter fan Fryslân – ‘Spegel’
In poëzijfilm, mei Sinan Cihangir, by it gedicht ‘Spegel’. Troch Nyk de Vries en filmmakker Herman Zeilstra. … [Lees meer...] overDichter fan Fryslân – ‘Spegel’
‘Van’ als citaatinleider: inderdaad ouder en vermoedelijk ook al langer gebruikelijk
Door Henk Wolf Verschillende mensen hebben gereageerd op het stukje dat ik hier op 1 maart heb geplaatst over 'van' als citaatinleider. Een paar interessante reacties wil ik hier graag bespreken.In het stukje gaf ik een paar zinnen in het Fries van het Duitse Saterland, afkomstig uit geluidsopnamen die Pyt Kramer vanaf 1970 heeft gemaakt. Daarin wordt het Friese equivalent … [Lees meer...] over‘Van’ als citaatinleider: inderdaad ouder en vermoedelijk ook al langer gebruikelijk
Is ‘van’ als citaatinleider ouder dan we dachten?
Door Henk Wolf Volgens mij heb ik iets leuks gevonden, dat niet alleen voor de bestudering van het Fries van belang is, maar ook voor de geschiedschrijving van het Nederlands. In ongepubliceerde Saterfriese opnamen uit de jaren zeventig vind ik namelijk veelvuldig 'van' als citaatinleider. Dat zou erop kunnen wijzen dat die citaatinleider in het Nederlands ouder is dan we … [Lees meer...] overIs ‘van’ als citaatinleider ouder dan we dachten?
Zum [r]-Laut im Saterfriesischen
Von Henk Wolf Obwohl Saterfriesisch dem niederländischen (West)Friesisch in manchen Hinsichten stark ähnelt, offenbart es dem westfriesischkundigen Sprachenliebhaber auch ständig wundervolle ‘exotische’ Eigenschaften. Eine davon ist der saterfriesische Umgang mit dem R-Laut. … [Lees meer...] overZum [r]-Laut im Saterfriesischen
Aan de zuidkant van de tafel
Door Henk Wolf Een huis heeft altijd meer dan één muur. 'De muur' is dus altijd dubbelzinnig en mensen bedenken van alles om zo'n woordgroep één specifieke referent in de werkelijkheid te geven, bijvoorbeeld door er 'de muur aan de gangkant', 'de rechtermuur', 'de buitenmuur' en ga zo maar door van te maken. Die noodzaak om te disambigueren geldt niet alleen voor muren, maar … [Lees meer...] overAan de zuidkant van de tafel
‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
Door Henk Wolf Daan moet nodig plassen.Daan moet nodig plasse. In het moderne Nederlands maakt het niets uit welke van de bovenstaande zinnen je gebruikt. De infinitief (de onbepaalde wijs, het 'hele werkwoord') kan eindigen op een -n of op een uh-achtig klankje, dat we meestal als -e schrijven. … [Lees meer...] over‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
