Romankunst in de 21e eeuw Dit jaar heb ik vijftig Nederlandstalige romans gelezen die verschenen zijn in het eerste kwart van de 21e eeuw. Nu het einde van het jaar nadert, is het een goed moment om terug te blikken: wat valt er te zeggen over de staat van de hedendaagse romankunst? Vijftig boeken lezen maakt me natuurlijk niet meteen tot een deskundige. Bovendien heb … [Lees meer...] overMinder schrijvers, meer verhalen
Het eerste kwart
Het eerste kwart: Yael van der Wouden, The Safekeep
Hoort The Safekeep van Yael van der Wouden bij de Nederlandse literatuur? Van der Wouden is de eerste Nederlandse literaire schrijver die succesvol in het Engels schrijft. Eerder is er bijvoorbeeld Robert van Gulik geweest, maar die had geen literaire ambities, en uiteenlopende schrijvers als Herman Koch en Lucas Rijneveld deden het goed in het buitenland, maar dat een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Yael van der Wouden, The Safekeep
Het eerste kwart: Carolina Trujillo, De instructies
"Mensen die dierenleed zo vaak van dichtbij hebben gezien", zegt de verteller van Carolina Trujillo's roman De instructies "worden depressief of ze krijgen wat Nora had, en Doris en Abby en Chip en al die activisten. Dat bloedirritante fanatisme, dat nooit kunnen loslaten van het onderwerp, dat altijd bezig zijn met die vermaledijde strijd om mensen bewust te maken … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Carolina Trujillo, De instructies
Het eerste kwart: Maud Vanhauwaert, Tosca
Maud Vanhauwaert is een materiële schrijver: ze maakt boeken niet alleen door tekst op een toetsenbord te typen en die op te sturen naar de uitgever, ze denkt ook na over de vorm van haar boeken. Zo is haar roman Tosca in één editie – ik denk: de echte, de rest bestaat alleen omdat het boek ook mensen moest bereiken die niet zo materieel zijn ingesteld – letterlijk … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maud Vanhauwaert, Tosca
Het eerste kwart: Cobi van Baars, De onbedoelden
Als het leven een verhaal is, is adoptie een wel heel grote plotwending. Het begin is heel anders dan het vervolg, en bovendien is dat begin vaak onzichtbaar voor alle lezers van het levensverhaal, om te beginnen de hoofdpersoon zelf. Ik vermoed dat dit een van de trauma's van adoptie is: wij mensen willen allemaal een mooi, rechtlijnig levensverhaal, maar bij adoptie is dat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Cobi van Baars, De onbedoelden
Het eerste kwart: Ellen Ombre, Last
De Jodensavanne, een gebied ten zuiden van Paramaribo waar Sefardische Joden van de zeventiende tot de negentiende eeuw plantages hadden, werd door het Nederlandse koloniale bestuur gebruikt als kamp voor Duitsers en voor bijvoorbeeld NSB'ers uit Nederlands Indië. De kampcommandant had gehoord dat de Sefarden zich hadden laten begraven met juwelen en andere kostbaarheden en hij … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ellen Ombre, Last
Het eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
Het lied van ooievaar en dromedaris is vrij onomstreden dé Nederlandstalige roman van de 21e eeuw, in ieder geval tot nu toe. Het is een boek waar op ieder van de 650 pagina's van alles gebeurt, en iedere passage een sleutelpassage is. In het laatste hoofdstuk gespt de klokkenmaker Ties Auwerda bij zijn vrouw Heleen een horloge om. Zij was in paniek om het verdwijnen van de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
Het eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
Er zijn, in ieder geval in het Nederlands, weinig boeken geschreven die je zo aanzetten tot nadenken over de relatie tussen mens en biologie als Wormaan van Mariken Heitman. Misschien komen alleen de andere boeken van dezelfde auteur er enigszins bij in de buurt. Ze had er misschien een nonfictieboek over kunnen schrijven, ze noemt in haar nawoord ook drie … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mariken Heitman, Wormmaan
Het eerste kwart: Lale Gül, Ik ga leven
Deze jaren zijn preutse jaren in de literatuur. In mijn overzicht van Nederlandstalige romans uit de 21e eeuw staan wel boeken waarin seks voorkomt, maar vaak is dat dan smerige seks of gewelddadige seks, of seks met een taboe waarom je er als lezer van gruwelt. Het soort seks dat Lale Gül beschrijft in Ik ga leven – twee jonge mensen die zich op elkaar storten en … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lale Gül, Ik ga leven
Het eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
Er zijn verhalen die je misschien liever niet wil lezen en toch gefascineerd leest: het verhaal over een 49-jarige veearts, bijvoorbeeld, die aan het begin van deze eeuw, een 14-jarig meisje misbruikt. Waarom zou je daar kennis van willen nemen? Om allerlei redenen. Omdat het zo geweldig verteld is, bijvoorbeeld, een feest van taal, van rijke taal, van taal die onder andere … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lucas Rijneveld, Mijn lieve gunsteling
Het eerste kwart: Simone Atangana Bekono, Confrontaties
Salomé denkt aan de Griekse mythologie en leest Hella Haase, terwijl ze in de jeugddetentie zit omdat ze een jongen uit haar dorp een oog heeft uitgestoken. Ze verveelt zich daar ook, want de leerstof die ze krijgt aangeboden is niet hoger dan op havo-niveau. Ondertussen kijkt ze vol minachting naar bijvoorbeeld degene die geacht wordt haar psychologisch bij te … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Simone Atangana Bekono, Confrontaties
Het eerste kwart: Thomas Olde Heuvelt, Echo
De horrorroman Echo (2019) van Thomas Olde Heuvelt is een boek over wat in de negentiende-eeuw het sublieme werd genoemd: de combinatie van schoonheid en gruwel die tegelijkertijd enorm aantrekt én afstoot. Het hele horrorgenre is daar natuurlijk schatplichtig aan – die zoektocht naar het verlaten van alle ratio – en Olde Heuvelt maakt daar geen geheim van: ieder … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Thomas Olde Heuvelt, Echo
Het eerste kwart: Manon Uphoff, Vallen is als vliegen
Vallen is als vliegen is het boek dat ik al het vaakst gelezen heb uit de lijst van 50 die ik dit jaar lees: toen het verscheen, ongeveer vijf jaar geleden, en twee jaar geleden, toen ik tijdens de zomer het hele oeuvre las of herlas (en daarover schreef op Neerlandistiek), en een half jaar geleden, als voorbereiding op een gesprek met de schrijver … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Manon Uphoff, Vallen is als vliegen
Het eerste kwart: Rachida Lamrabet, Vertel het iemand
Als iets de Nederlandstalige romankunst aan het begin van de 21e eeuw karakteriseert is het geloof ik: de wil van de schrijvers om onvertelde verhalen te vertellen, verhalen die tot nu toe taboe waren, verhalen die simpelweg vergeten waren, verhalen die niemand de moeite waard vond, alsnog een vorm te geven. Natuurlijk zijn de boeken die ik dit jaar lees geen willekeurige … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Rachida Lamrabet, Vertel het iemand
Het eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Misschien komt het doordat ik weet dat Joke van Leeuwen óók een groot aantal kinderboeken heeft geschreven, maar ik geloof dat ze zich in haar boeken voor volwassenen iets permitteert dat weinig schrijvers nog durven: een mooi verhaal vertellen. Een verhaal dat zich helemaal niet per se hoeft af te spelen op een plaats die aanwijsbaar is op de kaart – ook al vinden veel … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Joke van Leeuwen, Hier
Het eerste kwart: Maxim Februari, Klont
De ideeënroman is in de Nederlandse literatuur geen heel erg levendig genre, al kent het wel een paar klassiekers: Bint van Bordewijk, bijvoorbeeld, en Mystiek lichaam van Frans Kellendonk. Klont van Maxim Februari hoort er ook bij: een boek dat je eerder leest vanwege de indringende manier waarop ideeën met elkaar worden geconfronteerd dan omdat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Maxim Februari, Klont
Het eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
In Harnas van Hansaplast maakt de lezer kennis met een rusteloze geest, een vertelster die zich voortdurend door van alles en nog wat laat afleiden en dan onbekommerd zijwegen inslaat. Haar psychiater noemt haar daarom een HSP, een Hoog Sensitief Persoon, en dat wekt haar onvrede. Ze schrijft dan: Toegegeven, ik ben geboren met wijd open zenuwen zodat alles … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Charlotte Mutsaers, Harnas van Hansaplast
Het eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat de oervorm van de fictie het spel is, het kinderspel: "Jij was de vader en ik de moeder." Je bedenkt iets, en je bedenkt samen iets. In die oervorm is er nog geen onderscheid tussen spreker en luisteraar, je bouwt samen aan dat presens historicum. Het kinderspel is het structurerende element van Lize Spits roman Het smelt. Het gaat … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Lize Spit, Het smelt
Het eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
In de negentiende eeuw ging veel literatuur over de vraag of iemands gedrag verklaard moet worden uit diens biologische herkomst of uit diens omgeving. Romans waren experimenten: wat gebeurt er met iemand als je hem (of soms haar) in bepaalde extreme omstandigheden verplaatst? En hoe kan een familie gaandeweg degenereren? Veel van zulke boeken worden er in de 21e eeuw niet … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Alfred Birney, De tolk van Java
Het eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
De discussie over culturele toeëigening – de vraag wie er recht heeft om welk verhaal te vertellen – is geloof ik alweer min of meer voorbij, maar in het jaar (2015) dat Dertig dagen van Annelies Verbeke verscheen, woedde hij volop. Toch zie ik in geen enkele bespreking uit die tijd die term vallen. Terwijl hij voor mij belangrijk is om het boek te begrijpen. Alphonse, de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Annelies Verbeke, Dertig dagen
Het eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
Een vraag die bij besprekingen van romans zelden gesteld wordt: waarom vertelt deze schrijver dit verhaal? Hooguit wordt de vraag weleens aangeraakt in hoeverre een verhaal autobiografisch is – alsof autobiografie het enige motief is om een bepaald verhaal te vertellen. Inge Schilperoord is forensisch psycholoog. Muidhond gaat over een jongen, Jonathan, die ontslagen is uit … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Inge Schilperoord, Muidhond
Het eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Een van de mooiste boektitels van de twintigste eeuw is misschien wel La storia van Elsa Morante: 'De geschiedenis' in de dubbele betekenis van dat woord als 'het geheel van gebeurtenissen uit het verleden' als 'het verhaal'. Er is een genre van de literatuur die laat zien hoe het verhaal van het individuele leven bepaald, vermalen, vermorzeld kan worden door de grote stroom … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Adriaan van Dis, Ik kom terug
Het eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Uiteindelijk gaan alle romans over de kracht van verhalen. Ik geloof dat dit nog te weinig besproken is voor FIkry El Azzouzi's Drarrie in de nacht (2014). Er was zeker bij het verschijnen van de roman ook van alles dat er op het eerste gezicht van afleidde. Drarrie in de nacht gaat over vier puberjongens in een dorp in het Waasland, die al dan niet naar eigen keuze een … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Fikry El Azzouzi, Drarrie in de nacht
Het eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Tom Lanoye is de virtuoos van de 21e eeuwse Nederlandse letteren. Dat blijkt onder andere uit het feit dat hij heel uitlopende genres heeft beoefend, en die allemaal met grote virtuositeit, waarin hij tegelijkertijd dingen vertelt over de wereld die je verder nergens leest. Groot is de wereld van de twee hoofdpersonen van Lanoyes roman Gelukkige slaven (2014) – waarvan de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Tom Lanoye, Gelukkige slaven
Het eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans
De Eerste Wereldoorlog, de Grote Oorlog die nu alweer honderd jaar achter ons ligt, hoe was die nu echt? De verteller van het eerste deel van Oorlog en terpentijn probeert daar dichterbij te komen. Hij werkt aan zijn boek rond het jaar 2012, en tegen de klippen op, want hij weet dat er binnenkort "aan de schier onoverzichtelijke reeds bestaand historisch materiaal nog een dam … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Oorlog en terpentijn, Stefan Hertmans