In 1983 verscheen van de hand van J.J. van der Voort van der Kleij Middelnederlandsch Handwoordenboek. Supplement. De titel is enigszins misleidend want dit boek functioneert zeker ook als een supplement op het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW). Dit waardevolle supplement bevat namelijk tal van woorden die in het MNW niet te vinden zijn. Sinds deze week is een doorzoekbare … [Lees meer...] overSupplement op het Middelnederlandsch Handwoordenboek (pdf)
Middelnederlands
Literatuurportret: Verdwenen liedjes uit Lotharingen
Mensen hebben overal en altijd gezongen, van jong tot oud, van hoog tot laag. In de Oudfranse roman Galeran de Bretagne uit het begin van de dertiende eeuw is te lezen hoe een adellijk meisje haar opvoeding krijgt. Ze leert onder andere liedjes: chançons gascoignes et françoises, loerraines, et laiz bretons. Drie van de vier zijn overbekend. De laiz … [Lees meer...] overLiteratuurportret: Verdwenen liedjes uit Lotharingen
Boek ferskynd mei Middelnederlânske oarkonden út Fryslân
Al wer aardich mear as in heale iuw lyn, yn 1969, waard yn Utert in stúdzjekonferinsje hâlden oer de bestudearring fan de Fryske taal en letterkunde oan de Nederlânske universiteiten. De ynlieder oer de stúdzje fan it Aldfrysk wie drs. (letter prof. dr.) H.D. Meijering. Ik wol hjirre graach ien fan de stellingen by syn ynlieding oanhelje: Beschrijving en bestudering van het … [Lees meer...] overBoek ferskynd mei Middelnederlânske oarkonden út Fryslân
Boek en gebed: de getijden in het Middelnederlands
We gaan met dr. Anna Dlabačová en dr. Lieke Smits van de Universiteit Leiden naar de lange Late Middeleeuwen, te beginnen met 1383/1384: zeer waarschijnlijk het moment waarop Geert Grote de getijden in het Middelnederlands vertaalde. Maar wat zijn dat eigenlijk - getijden en getijdenboeken? Wat betekende de vertaling van die teksten van het Latijn naar de volkstaal? Hoe … [Lees meer...] overBoek en gebed: de getijden in het Middelnederlands
Get ready with… Heile van Beersel
De bekendste Middelnederlandse boerde is ongetwijfeld die over Heile van Beersel. Dit komische verhaal over een vindingrijke vrouw die op één avond drie minnaars te grazen neemt, is overgeleverd in één veertiende-eeuws handschrift (Brussel, KBR, II 1171, fol. 330r-331v). De berijmde tekst is uitgegeven door C. Kruyskamp, opgenomen in de bloemlezing Razernij der liefde door Hans … [Lees meer...] overGet ready with… Heile van Beersel
Een zestiende-eeuws ‘huisboek’ uit Venlo
In de Koninklijke Bibliotheek in Brussel bevindt zich sinds jaar en dag een middeleeuws handschrift met de signatuur KB Brussel II 144, waarvan het eerste en oudste deel de intrigerende titel ‘Venlo’s-Gelders huisboek’ heeft gekregen. Het is niet direct een indrukwekkend handschrift. Het is van papier, meet slechts 150 bij 95 millimeter en is ook nog eens in een vrij slordige, … [Lees meer...] overEen zestiende-eeuws ‘huisboek’ uit Venlo
Maar het is wel allemaal waar
Jacob van Maerlant als wetenschapscommunicator Er is af en toe discussie over de vraag of je oude Nederlandse teksten wel moet 'hertalen', omzetten naar modern Nederlands. Als er nu één Nederlandse schrijver is, van wie we zeker weten dat hij hertaling zou hebben toegejuicht, is het Jacob van Maerlant. Want als hij iets wilde met zijn werk, en in het bijzonder met Der … [Lees meer...] overMaar het is wel allemaal waar
Verschenen: In het spoor van Hadewijch
Hadewijch was een 13e-eeuwse Brabants dichteres en mystica. Mogelijk was zij een begijn, maar aangezien er geen getuigenissen over haar leven bewaard zijn gebleven, weten we daarover niets met zekerheid. Haar werk wordt beschouwd als een van de hoogtepunten in de Nederlandstalige literatuur. In Welk een ketter is die vrouw geweest! De plaats van Albert Verwey in de … [Lees meer...] overVerschenen: In het spoor van Hadewijch
Winterse liefde in het Middelnederlands
Welk seizoen is het best geschikt voor het bedrijven van de liefde? In het veertiende-eeuwse Middelnederlandse toneelstuk Vanden Winter ende vanden Somer zijn de meningen verdeeld. Verdedigers van de zomer beweren dat de hitte voor zwoele gevoelens zorgt, terwijl voorstanders van de winter van mening zijn dat de kou mensen nader tot elkaar brengt. Een betoog ten gunste van de … [Lees meer...] overWinterse liefde in het Middelnederlands
Een Middelnederlands oogrijm?
Een korte notitie bij een korte passage in Hennen van Merchtenen’s Cornicke van Brabant In de Hennen van Merchtenen’s Cornicke van Brabant, een rijmkroniek uit 1414 met gepaarde rijmen stuit de lezer op een plaats waar een “onmogelijk” rijm gebezigd is. Is daar sprake van een zogeheten oogrijm of toch niet? Het oogrijm – om zo te zeggen: een bastaard in de … [Lees meer...] overEen Middelnederlands oogrijm?
Kerelslied
'Het Kerelslied' uit het Gruuthuse-manuscript is een van de bekendere liederen uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis. De tekst is echter niet helemaal helder en open voor verschillende interpretaties - zoals Herman Brinkman in dit artikel en dit artikel laat zien. Ik heb een vertaling gemaakt van 'Het Kerelslied' (en ik dank Henk 't Jong voor een paar nuttige opmerkingen). … [Lees meer...] overKerelslied
Video: Frank Willaert leest uit Jan van Ruusbroec
Bij het woord mystiek denken we snel aan extase, met Bernini’s beroemde beeld van de heilige Theresa voor ogen. Maar wie Middelnederlandse mystieke literatuur leest, ontdekt vlug dat niet de extase, maar de brandende begeerte in deze teksten centraal staat. Hoe als eindige, geschapen mens ooit de gelijkwaardige liefdespartner worden van de oneindige, ongeschapen God? Deze vraag … [Lees meer...] overVideo: Frank Willaert leest uit Jan van Ruusbroec
Video: Frank Willaert leest uit Beatrijs (14e eeuw)
Het verhaal van de non die met haar minnaar het klooster verlaat, vele jaren in zonde leeft, maar vervolgens verlaten en berooid weer naar het klooster terugkeert, zonder dat iemand het merkt, omdat Maria al die jaren haar plaats ingenomen heeft, was in de middeleeuwen en nadien in vele Europese talen verspreid. Maar in geen enkele taal is deze stof zo uitvoerig en zo … [Lees meer...] overVideo: Frank Willaert leest uit Beatrijs (14e eeuw)
De Reynaerd in het Sallands
Onlangs gaf Bas Jongenelen in Neerlandistiek te kennen dat hij een vertaling had gemaakt van het Middelnederlandse meesterwerk Van den Vos Reynaerde (Vertaling van ‘Vanden vos Reynaerde’). Die vertaling in het Standaardnederlands heeft hij in een PDF-bestand aangeboden, dat vrijelijk verspreid mag worden. ‘Hoe meer Reynaert, hoe beter’, zegt hij erbij. Naar aanleiding van zijn … [Lees meer...] overDe Reynaerd in het Sallands
Frank Willaert leest uit Elckerlijc (eind 15de eeuw)
De Spyeghel der Salicheyt van Elckerlyc behandelt een universeel thema: wat doe je als je plotseling met de dood wordt geconfronteerd? Dit toneelstuk uit de tweede helft van de vijftiende eeuw van een onbekende rederijker is bevolkt met allegorische personificaties die allemaal abstracte begrippen voorstellen. Elckerlyc, die dus iedere mens voorstelt, wordt door de dood … [Lees meer...] overFrank Willaert leest uit Elckerlijc (eind 15de eeuw)
Ferguut alla bolognese
Toen mij ter ore kwam dat een Italiaan een kritische editie van ‘onze’ Ferguut bezorgd had, was ik ontroerd, verbaasd en verwonderd tegelijk. Ontroerd omdat Die riddere metten witten scilde de Alpen overgestoken was en nu in Bologna gelezen werd – want wie leest er in Amsterdam nog de Ferguut? Verbaasd, want wie haalt het per l’amor di Dio in zijn hoofd om voor Bolognese … [Lees meer...] overFerguut alla bolognese
Te verschijnen: Jacob van Maerlant, Der Naturen Bloeme
Rond 25 april verschijnt bij uitgeverij Walburg Pers: Jacob van Maerlant, Der Naturen Bloeme. Uit het Middelnederlands vertaald door Ingrid Biesheuvel. Rond 1270 schreef de beroemde Vlaamse dichter Jacob van Maerlant Der Naturen Bloeme. Het is een vertaling-op-rijm van Liber de natura rerum van de geleerde Thomas van Cantimpré. Dankzij Maerlant kon iedereen … [Lees meer...] overTe verschijnen: Jacob van Maerlant, Der Naturen Bloeme
Losse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans
Kunnen we schatten wat we niet weten? Ja, zeiden Mike Kestemont en Folgert Karsdorp een aantal jaar geleden, en ze demonstreerden het aan de hand van middeleeuwse ridderromans. We weten zeker dat die niet allemaal zijn overgeleverd. Met een inventieve manier van schatten lieten ze zien dat er in het Middelnederlandse gebied ongeveer 150 ridderromans moeten zijn geweest, waarvan … [Lees meer...] overLosse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans
‘Bi Pieterse’
De Reinaert in vrije en berijmde vertaling in Afrikaans Van den Vos Reynaerde, het middeleeuwse dierenepos dat omstreeks de jaren zeventig van de dertiende eeuw is geschreven door “Willem die Madoc(ke) maecte” (zie het acrostichon “BIWILLEME”, volgens het Dyckse handschrift, ca. 1375), heeft een jarenlange tekstgeschiedenis in het Afrikaans. In deze beschouwing verwijs ik … [Lees meer...] over‘Bi Pieterse’
Etymologica: MidNL reumappel en matral
Een paar eeuwen geleden was het doodnormaal. Was je verkouden, dan had je een geperforeerd bundeltje met aromatische kruiden en ambergris om je nek waaraan je af en toe kon snuiven. Een soort van neusspray avant la lettre. Tot in de zeventiende eeuw droegen rijke stedelingen dikwijls zo’n kruidenmix ingesloten in een edelmetalen houdertje (vaak een bolletje) om de nek, niet … [Lees meer...] overEtymologica: MidNL reumappel en matral
Nestas hagunnan: een kerndoel literaire overlevering!
Een wereld erbij in de onderbouw Vorig jaar maakten wij ons er in Wat unbidan wi nu hard voor om literaire overlevering in het programma van het schoolvak Nederlands voor de onderbouw te krijgen. Nu ziet het ernaar uit dat dit onderdeel daar inderdaad terecht zal komen. Wie namelijk de conceptkerndoelen Nederlands bekijkt, komt - na even bladeren of scrollen - bij … [Lees meer...] overNestas hagunnan: een kerndoel literaire overlevering!
Moed is een schaars artikel
Een gesprek met Frits van Oostrom Martin Sommer in gesprek met emeritus hoogleraar historische letterkunde Frits van Oostrom, naar aanleiding van zijn laatste boek De Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk. Het boek behandelt niet alleen de middeleeuwse tekst, maar leest ook deels als een autobiografie en de geschiedenis van een volkscultuur. In dit gesprek komen … [Lees meer...] overMoed is een schaars artikel
Het Glossarium Trevirense
In 1973 bezorgde Piet van Sterkenburg een uitgave van het Glossarium Harlemense en in 1977 van het Glossarium Bernense (samen met Louis de Man). Nu vijftig jaar later is het de beurt aan de Latijns-Middelnederlandse woordenlijst uit de Stadtbibliothek van Trier, het zogeheten Glossarium Trevirense (Codex 1125/2059 Stadtbibliothek … [Lees meer...] overHet Glossarium Trevirense
Onder bore gevel
Een oud woord hervonden is als een erfstuk ontvangen, te meer als het lang geleden in eigen taal gewrocht is. Werd het ooit door dichters gebruikt om verheven stijl in stafrijm te drijven? Een zo’n kleinood luidt boor en beduidt ‘hoog, verheven’. Zeldzaam Behalve misschien in de Belgisch-Limburgse oordnaam Borlo is dit woord in zijn oorspronkelijke, … [Lees meer...] overOnder bore gevel
De Reynaert in het Middelnederlands
Frank Willaert leest de tekst van Vanden vos Reynaerde integraal voor in het Middelnederlands. … [Lees meer...] overDe Reynaert in het Middelnederlands
