Door Wim Mattens De repliek van Neijt in Neder-L van 3 januari op de bijdrage van Van de Laar en mijn reactie daarop gaat geheel voorbij aan de essentie van onze bijdragen, nl. het ontbreken van het begrip indifferentialis in recente studies over samenstellingen, terwijl o.a. Balk-Smit Duyzentkunst overtuigend heeft aangetoond dat dit begrip een belangrijke rol kan spelen … [Lees meer...] overHet roemloze einde van de tussenklank en van het ritmisch element!
morfologie
Suffix-sonnet: -erij
Opgedragen aan prof. dr. Matthias HüningToen ooit het Franse achtervoegsel -ie aan woorden zoals becker werd gehaakt,waar aldus beckerie van werd gemaakt,verrijkte dit onze morfologie.-Er en -ie smolten samen tot -erijzodat men smederij in orde vondalhoewel smeder niet als woord bestond.Zo kwamen er steeds nieuwe vormen bij.Toen werd ook de betekenis verbreed:een boeverij was … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -erij
Morfologiedagen 2013
Vrijdag 13 december 2013 worden de Morfologiedagen gehouden bij de Fryske Akademy in Leeuwarden. De Fryske Akademy, die dit jaar 75 jaar bestaat, heeft de organisatie van de Morfologiedagen 2013 op zich genomen.De Morfologiedagen bieden een forum voor wetenschappelijk debat over alle mogelijke aspecten van met name de Nederlandse en Friese morfologie. De voertalen zijn … [Lees meer...] overMorfologiedagen 2013
Wat doet die k in winterkoninkje en koninkrijk?
door Jan StroopOnze taal kent een aantal woorden die een k bevatten die je daar niet zou verwachten: koninkrijk, koninklijk, oorspronkelijk, jonkvrouw, (on)afhankelijk, aanvankelijk, aanhankelijk, vergankelijk, toegankelijk, ontvankelijk, gevankelijk en nog een paar. Ik bedoel de k’s midden in die woorden. Dat zou toch in al deze gevallen een … [Lees meer...] overWat doet die k in winterkoninkje en koninkrijk?
De Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpTaalmopperaars mogen graag de zinsneden 'de laatste tijd' en 'steeds meer' in de mond nemen. Klachten gaan vrijwel altijd over dingen die nu ineens, de laatste paar jaar, door onnozele taalgebruikers in de mond genomen worden. Mede als gevolg van het almaar kelderende niveau van het onderwijs en de voortschrijdende lamlendigheid der taalgebruikers.Het … [Lees meer...] overDe Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
De eerste repliek in sonnetvorm, met voetnoot
Door Johan Rooryck Marc maakt markant misbaar over het suffix –baar De regel die hij baart stelt dat transitieven Zich geredelijk van –baar kunnen gerieven 'Telbaar', 'rekbaar', 'plooibaar': en toch, niet zonneklaar Hij geeft het toe, zo zijn 'ontvlambaar', 'wankelbaar' Gevallen die alle regelmaat doorklieven: “Voorwaar niet transitief”, klinken daar de grieven een … [Lees meer...] overDe eerste repliek in sonnetvorm, met voetnoot
Eén tamagotchi, twee tamagotchi
Door Sterre LeufkensHet concept ‘meervoud’ lijkt in het Nederlands vrij simpel geregeld. Als er één exemplaar van iets is, gebruik je enkelvoud; zijn het er meer, dan plak je er -enof –sachter. Maar hierop geldt een uitzondering, die laat zien dat het wat gecompliceerder ligt dan dat.Na een getal groter dan één volgt in het Nederlands namelijk in principe een nomen in het … [Lees meer...] overEén tamagotchi, twee tamagotchi
Suffix-sonnet: -er en -aar
De woorden met een achtervoegsel -aarbetekenen ‘degene die zo handelt’ –een wandelaar is een persoon die wandelt,en wie voortrijmelt heet een rijmelaar.Nu is er ook een 'allomorf' van -aarwant -er haalt haast hetzelfde trucje uit:een fluiter ben ik altijd als ik fluit,een ruimtevaarder als ik ruimten vaar. -Aar kies ik als de laatste lettergreepvan het werkwoord een stomme … [Lees meer...] overSuffix-sonnet: -er en -aar
Suffixsonnet: -baar
Een suffixsonnet is een sonnet dat iets vertelt over een suffix. Dit is het eerste suffixsonnet ooit.Door Marc van OostendorpHet suffix -baar, dat maakt 'n adjectiefvan werkwoorden als vragen, schrijven, roepen,maar niet van klagen, kijven of van snoepen.Dat komt, de eerste drie zijn transitief:een x-baar y is 'n y dat zich laat x-enwaarbij y voor het lijdend voorwerp … [Lees meer...] overSuffixsonnet: -baar
Over eigenaardige bijvoeglijknaamwoordsgroepen bij gebrek aan zwaarwegender zaken
Door Barend BeekhuizenDe trappen van vergelijking: moeilijk, moeilijker en moeilijkst, er lijkt niets moeilijks aan. Gelukkig heeft zo’n schijnbaar lekker lopend systeem toch altijd rafelige randen waar de meest spannende dingen gebeuren. Zo schreven Folgert Karsdorp en ik een paar jaar terug een stukje over het hoe en waarom van de omschrijvende overtreffende trap (meest X, … [Lees meer...] overOver eigenaardige bijvoeglijknaamwoordsgroepen bij gebrek aan zwaarwegender zaken
Somberende Sue
Door Marijke De BelderUw favoriete woordsoort is het zelfstandig naamwoord. Dat is u zo overkomen omdat u ook maar een mens bent. U mag misschien denken dat u toch net wat tukker bent op de werkwoorden of zo, maar werkelijk, u verstrekt allerlei privileges aan zelfstandige naamwoorden. U vormt bijvoorbeeld veel spontaner een nieuw woord als dat nieuwe woord een zelfstandig … [Lees meer...] overSomberende Sue
Call for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Deadline: 15 september 2013Vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van het aantal aanmeldingen ook zaterdag 14 december 2013) Fryske Akademy, Leeuwarden.Na het succesvolle congres in Leiden in september 2012 zal de volgende editie van de Morfologiedagen plaatsvinden in Leeuwarden. De Fryske Akademy – die dit jaar 75 jaar bestaat – heeft de organisatie van de Morfologiedagen … [Lees meer...] overCall for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Stondpunt, zwombroek, atcafé
Door Marc van OostendorpHet zal wel toeval zijn, maar vrijdagavond werden er ineens twee nieuwe woorden gelanceerd op de Nederlandse tv. Eerst bracht de schrijver A.F.Th. van der Heijden het woord verschaming, waaraan hij naar eigen zeggen lijdt sinds het dodelijke ongeluk van zijn zoon:De dingen waarvan ik ooit dacht dat ze glans hadden, die verkruimelen als ik ze in mijn … [Lees meer...] overStondpunt, zwombroek, atcafé
‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Door Marc van OostendorpWat bedoelen apen in Sierra Leone en Ivoorkust als ze krak roepen, of hok-oe? Daarover gaat een fascinerend artikel van de semanticus Philippe Schlenker en anderen dat deze week verscheen op de taalkundige downloadsite Lingbuzz en daar meteen een van de populairste artikelen weet.Ja, het is Pinksteren, dus vandaag schrijf ik niet over het … [Lees meer...] over‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Universitair hoofddocent Nederlandse taalkunde, UvA Amsterdam. Deadline: 29 mei 2013
Faculteit der Geesteswetenschappen – Departement NeerlandistiekPublicatiedatum: 14 mei 2013Opleidingsniveau: GepromoveerdSalarisindicatie: €4.472 tot €5.979 bruto per maandSluitingsdatum: 28 mei 2013Functieomvang: Voor 38 uur per weekVacaturenummer: 13-155De Faculteit der Geesteswetenschappen biedt u samenwerking met vooraanstaande onderzoekers … [Lees meer...] overUniversitair hoofddocent Nederlandse taalkunde, UvA Amsterdam. Deadline: 29 mei 2013
Bidden en wensen in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp "Ijck wens," schreef een vrouw in de zeventiende eeuw aan haar echtgenoot op zee, "mijn alderlijste man dussent goeden nacht". De taalkundige uit de eenentwintigste eeuw wipt verheugd op uit haar stoel, bijvoorbeeld vanwege dat wens. Ooit had de eerste persoon enkelvoud in het Nederlands de uitgang -e: ik wense. In de loop van de tijd … [Lees meer...] overBidden en wensen in de 17e eeuw
Nogmaals ‘doodziek’
Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek. In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’
Het meestershuisje in de wezeltuin
Door Marijke De BelderHet wonderlijke aan moedertaalsprekers is dat ze spontaan weten of zinnen en woorden welgevormd zijn, zelfs als ze die nooit eerder hoorden. Dat Deolifant neuriede hetwezellied een goede Nederlandse zin is en dat wezelliedeen prima woord is, daar twijfelt u niet aan, al heeft u beide vast nooit eerder gehoord. En toch, soms ga je twijfelen, ook als … [Lees meer...] overHet meestershuisje in de wezeltuin
Dat vinnik niet
Door Marc van Oostendorp"Knap gevonden van prof. Paardekooper," meldde Liesbeth Koenen gisteren op Twitter:vinnuniet: bij vinden = menen kan d of t weggelaten als je praat.Bij vinden = gezocht hebben niet. Ze had die observatie al in 1988 genoemd in een recensie van Paardekooper z'n ABN Uitspraakgids; zowel de recensie als het boek staan inmiddels gelukkig … [Lees meer...] overDat vinnik niet
Woord
Gert de JagerHet mooiste woord is een Frans woord: svelte. Het zou uit een verdwenen Slavische taal kunnen komen of uit het Noors. Een handgebreide trui met een svelte-motief. De s en de v vormen ook visueel een prachtige combinatie. Eigenlijk niet toelaatbaar, verboden schoonheid. Dat het woord 'slank' betekent, is er te veel aan. Schoonheid wordt kitsch dankzij betekenis. … [Lees meer...] overWoord
Call for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Deadline: 15 september 2013 Datum: Vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013) Locatie: Fryske Akademy, Leeuwarden Na het succesvolle congres in Leiden in september 2012 zal de volgende editie van de Morfologiedagen op vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013) plaatsvinden in Leeuwarden. De … [Lees meer...] overCall for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Ze loop, ze kom
De verbuigings-e, dat is pas echt een teken dat wij Nederlandstaligen niet goed bij ons hoofd zijn. Wat voor zin heeft het dat zo'n stom e'tje verplicht is in een mooie jongen, in de mooie jongen, in het mooie meisje, maar dan ineens niet meer mag in een mooi meisje? We zijn niet alleen. Welke taal je ook leert, verbuiging (mooi-mooie) en vervoeging (loop-lopen) zijn altijd … [Lees meer...] overZe loop, ze kom
De Griekse in het Griekse
Die -e in de Griekse wat doet hij daar? Is het dezelfde vrouwelijke uitgang die we vinden in redactrice of diëtiste? Of is Griekse eigenlijk een bijvoeglijk naamwoord (zodat de hele constructie een soort verkorting wordt van de Griekse vrouw)? Daar denk ik weleens aan als ik niet slapen kan.Toevallig vond ik in de novemberlading van de DBNL een artikel … [Lees meer...] overDe Griekse in het Griekse
Heb jij / jij hebt
In een artikel dat hij deze week op het internet gezet heeft, wijst mijn collega Gertjan Postma op een curieuze correlatie, die te zien is in de twee kaarten hierboven. Op de linkerkaart staan bolletjes bij alle dialecten die nog het oude voornaamwoord du hebben (of dich of iets dat erop lijkt) voor de tweede persoon enkelvoud. Op de rechterkaart staan bolletjes in alle … [Lees meer...] overHeb jij / jij hebt
Dom genoeg
Hoe maak je bijwoorden in het Nederlands? Meestal kun je domweg het bijvoeglijk naamwoord nemen (ik schrijf langzaam) waar je in andere talen een achtervoegsel moet gebruiken (I write slowly, Scrivo lentamente). Toch hebben we wel een paar van die achtervoegsels: -erwijs (ongelukkigerwijs) bijvoorbeeld, en -elings (blindelings), -elijk (recentelijk) en … [Lees meer...] overDom genoeg