Door Marijke De BelderUw favoriete woordsoort is het zelfstandig naamwoord. Dat is u zo overkomen omdat u ook maar een mens bent. U mag misschien denken dat u toch net wat tukker bent op de werkwoorden of zo, maar werkelijk, u verstrekt allerlei privileges aan zelfstandige naamwoorden. U vormt bijvoorbeeld veel spontaner een nieuw woord als dat nieuwe woord een zelfstandig … [Lees meer...] overSomberende Sue
morfologie
Call for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Deadline: 15 september 2013Vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van het aantal aanmeldingen ook zaterdag 14 december 2013) Fryske Akademy, Leeuwarden.Na het succesvolle congres in Leiden in september 2012 zal de volgende editie van de Morfologiedagen plaatsvinden in Leeuwarden. De Fryske Akademy – die dit jaar 75 jaar bestaat – heeft de organisatie van de Morfologiedagen … [Lees meer...] overCall for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Stondpunt, zwombroek, atcafé
Door Marc van OostendorpHet zal wel toeval zijn, maar vrijdagavond werden er ineens twee nieuwe woorden gelanceerd op de Nederlandse tv. Eerst bracht de schrijver A.F.Th. van der Heijden het woord verschaming, waaraan hij naar eigen zeggen lijdt sinds het dodelijke ongeluk van zijn zoon:De dingen waarvan ik ooit dacht dat ze glans hadden, die verkruimelen als ik ze in mijn … [Lees meer...] overStondpunt, zwombroek, atcafé
‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Door Marc van OostendorpWat bedoelen apen in Sierra Leone en Ivoorkust als ze krak roepen, of hok-oe? Daarover gaat een fascinerend artikel van de semanticus Philippe Schlenker en anderen dat deze week verscheen op de taalkundige downloadsite Lingbuzz en daar meteen een van de populairste artikelen weet.Ja, het is Pinksteren, dus vandaag schrijf ik niet over het … [Lees meer...] over‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Universitair hoofddocent Nederlandse taalkunde, UvA Amsterdam. Deadline: 29 mei 2013
Faculteit der Geesteswetenschappen – Departement NeerlandistiekPublicatiedatum: 14 mei 2013Opleidingsniveau: GepromoveerdSalarisindicatie: €4.472 tot €5.979 bruto per maandSluitingsdatum: 28 mei 2013Functieomvang: Voor 38 uur per weekVacaturenummer: 13-155De Faculteit der Geesteswetenschappen biedt u samenwerking met vooraanstaande onderzoekers … [Lees meer...] overUniversitair hoofddocent Nederlandse taalkunde, UvA Amsterdam. Deadline: 29 mei 2013
Bidden en wensen in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp "Ijck wens," schreef een vrouw in de zeventiende eeuw aan haar echtgenoot op zee, "mijn alderlijste man dussent goeden nacht". De taalkundige uit de eenentwintigste eeuw wipt verheugd op uit haar stoel, bijvoorbeeld vanwege dat wens. Ooit had de eerste persoon enkelvoud in het Nederlands de uitgang -e: ik wense. In de loop van de tijd … [Lees meer...] overBidden en wensen in de 17e eeuw
Nogmaals ‘doodziek’
Een vragenlijstjeDoor Marc van Oostendorp Ruim een jaar geleden schreef ik al eens over ons onderzoekje naar de klemtoon in doodziek en zeeziek. In het laatste bijvoeglijk naamwoord ligt de klemtoon onveranderlijk op het eerste lid (dat geef ik aan met onderstreping):- Het kind is zeeziek.- Het zeezieke kind ligt in bed.Maar bij doodziek is dat anders. … [Lees meer...] overNogmaals ‘doodziek’
Het meestershuisje in de wezeltuin
Door Marijke De BelderHet wonderlijke aan moedertaalsprekers is dat ze spontaan weten of zinnen en woorden welgevormd zijn, zelfs als ze die nooit eerder hoorden. Dat Deolifant neuriede hetwezellied een goede Nederlandse zin is en dat wezelliedeen prima woord is, daar twijfelt u niet aan, al heeft u beide vast nooit eerder gehoord. En toch, soms ga je twijfelen, ook als … [Lees meer...] overHet meestershuisje in de wezeltuin
Dat vinnik niet
Door Marc van Oostendorp"Knap gevonden van prof. Paardekooper," meldde Liesbeth Koenen gisteren op Twitter:vinnuniet: bij vinden = menen kan d of t weggelaten als je praat.Bij vinden = gezocht hebben niet. Ze had die observatie al in 1988 genoemd in een recensie van Paardekooper z'n ABN Uitspraakgids; zowel de recensie als het boek staan inmiddels gelukkig … [Lees meer...] overDat vinnik niet
Woord
Gert de JagerHet mooiste woord is een Frans woord: svelte. Het zou uit een verdwenen Slavische taal kunnen komen of uit het Noors. Een handgebreide trui met een svelte-motief. De s en de v vormen ook visueel een prachtige combinatie. Eigenlijk niet toelaatbaar, verboden schoonheid. Dat het woord 'slank' betekent, is er te veel aan. Schoonheid wordt kitsch dankzij betekenis. … [Lees meer...] overWoord
Call for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Deadline: 15 september 2013 Datum: Vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013) Locatie: Fryske Akademy, Leeuwarden Na het succesvolle congres in Leiden in september 2012 zal de volgende editie van de Morfologiedagen op vrijdag 13 december 2013 (en afhankelijk van deelname ook zaterdag 14 december 2013) plaatsvinden in Leeuwarden. De … [Lees meer...] overCall for papers Morfologiedagen 2013 in Leeuwarden
Ze loop, ze kom
De verbuigings-e, dat is pas echt een teken dat wij Nederlandstaligen niet goed bij ons hoofd zijn. Wat voor zin heeft het dat zo'n stom e'tje verplicht is in een mooie jongen, in de mooie jongen, in het mooie meisje, maar dan ineens niet meer mag in een mooi meisje? We zijn niet alleen. Welke taal je ook leert, verbuiging (mooi-mooie) en vervoeging (loop-lopen) zijn altijd … [Lees meer...] overZe loop, ze kom
De Griekse in het Griekse
Die -e in de Griekse wat doet hij daar? Is het dezelfde vrouwelijke uitgang die we vinden in redactrice of diëtiste? Of is Griekse eigenlijk een bijvoeglijk naamwoord (zodat de hele constructie een soort verkorting wordt van de Griekse vrouw)? Daar denk ik weleens aan als ik niet slapen kan.Toevallig vond ik in de novemberlading van de DBNL een artikel … [Lees meer...] overDe Griekse in het Griekse
Heb jij / jij hebt
In een artikel dat hij deze week op het internet gezet heeft, wijst mijn collega Gertjan Postma op een curieuze correlatie, die te zien is in de twee kaarten hierboven. Op de linkerkaart staan bolletjes bij alle dialecten die nog het oude voornaamwoord du hebben (of dich of iets dat erop lijkt) voor de tweede persoon enkelvoud. Op de rechterkaart staan bolletjes in alle … [Lees meer...] overHeb jij / jij hebt
Dom genoeg
Hoe maak je bijwoorden in het Nederlands? Meestal kun je domweg het bijvoeglijk naamwoord nemen (ik schrijf langzaam) waar je in andere talen een achtervoegsel moet gebruiken (I write slowly, Scrivo lentamente). Toch hebben we wel een paar van die achtervoegsels: -erwijs (ongelukkigerwijs) bijvoorbeeld, en -elings (blindelings), -elijk (recentelijk) en … [Lees meer...] overDom genoeg
Een paar tien
De deskundigen zijn eruit: honderd is een zelfstandig naamwoord. Nu moeten ze het nog eens zien te worden over tien!Dat honderd een zelfstandig naamwoord is, is duidelijk. Je kunt er een meervoud van maken (honderden), je kunt er een lidwoord en een bijvoeglijk naamwoord voor zetten (een dikke honderd) en ook een voorzetsel (boven de honderd) dat zelfs weer nader bepaald … [Lees meer...] overEen paar tien
Een-en-twintig
Afgelopen vrijdag hield de taalkundige Geert Booij een afscheidscollege in de aula van de Universiteit Leiden. Hij legde daarbij nog een keer uit hoe hij in de loop van zijn 47-jarige carrière is gaan denken over de manier waarop woorden worden gevormd (de morfologie). Er waren ook allerlei beroemde andere morfologen die lezingen hielden, het was een mooie dag.Eén bewering van … [Lees meer...] overEen-en-twintig
Het Rijks
Ik vermoed dat het Rijksmuseum wel op wat tumult had gehoopt bij de onthulling van het nieuwe logo. Dat ontstond dan ook meteen op Twitter en op enkele gespecialiseerde websites: er stond een spatie in dat logo!Als medewerker van het roemruchte Meertens Instituut kan ik natuurlijk niets zinnigs over deze materie zeggen. Het gaat mij echter om iets anders: de motivatie die de … [Lees meer...] overHet Rijks
Nieuw woord: bijwijnen
Woordenboekmakers nemen een woord pas op als het een aantal jaar in min of meer officiële media wordt aangetroffen. Dat is een begrijpelijke vuistregel – je kunt nu eenmaal niet iedere eendagsvlieg in zo'n woordenboek gaan plaatsen, maar er is daardoor in het Nederlands lang van alles onder de radar van de lexicografen gebleven dat nu pas naar boven komt.Gisterenmiddag werd er … [Lees meer...] overNieuw woord: bijwijnen
Programma Morphology Meeting 2012
Organised by LUCL and Meertens Institute, AmsterdamDate: Saturday, September 8, 9.00-17.00 hoursLocation: Lipsiusgebouw, Cleveringaplaats 1, 2311 BD Leiden; Rooms 147 and 148 … [Lees meer...] overProgramma Morphology Meeting 2012
En dan kreeg ik spataders
'Heb jij enig idee,' vroeg Anna (@AnnaDixit) me gisteren via Twitter, 'waarom kinderen via Twitter altijd de verleden tijd gebruiken?' Ze gaf ook een voorbeeld:Dan was ik de moeder en jij de vader en we gingen wandelen.Ik twitterde terug dat ik dacht dat die kinderen de verledentijdsvorm hier net iets anders interpreteren. … [Lees meer...] overEn dan kreeg ik spataders
Hoe dieper de crisis, hoe gouder de glans
Bijna had ik hem gemist, een gouden zin in NRC Handelsblad van maandagavond:Hoe langer geleden, hoe dieper de crisis, hoe gouder de glans die in Griekenland over het olympisch jaar ligt.Gouder de Beauregard is een deftig klinkende familienaam (ook al zijn er gelukkig ook autohandelaren met die naam) wat het moeilijk maakt om te googlen, maar ik kan me niet herinneren dat woord … [Lees meer...] overHoe dieper de crisis, hoe gouder de glans
Hun geit
Bron MAND, Deel 2 (kaart 2.6.1.1)Deze week kregen we op het Meertens Instituut bericht van de uitgever dat de Morfologische en de Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten (MAND en SAND) binnenkort worden verramsjt. Binnenkort liggen ze bij de voormalige Selexyz-winkels.Ik heb een paar hoofdstukken bijgedragen aan deel II van de MAND. Het liefst is mij het … [Lees meer...] overHun geit
Steeds meer hij wilt: nieuwe spelling?
Maandagochtend maak ik altijd een uitstapje, want dan ben ik op Radio Noord-Holland met een taalrubriek.Op die uitzendingen krijg ik altijd veel reacties van luisteraars, en dat is misschien wel mijn intensiefste contact met mensen die wel 'gewone taalgebruikers' worden genoemd. Deze week bijvoorbeeld:Ik heb een brandende vraag voor Marc van Oostendorp.Ik hoor en lees … [Lees meer...] overSteeds meer hij wilt: nieuwe spelling?
Over de geboorte van lidwoorden, naamvallen en andere (on)gemakken
door Suzanne AalberseVaak lees je over het verdwijnen van lidwoorden of naamvallen. Steeds meer mensen zeggen ‘de mooie meisje’ en de –n van ‘te allen tijde’ is er alleen op papier nog maar allang niet meer in gesproken taal. Toch zijn lidwoorden en naamvallen ooit ontstaan. Hoe eigenlijk en waarom?In zijn boek Sociolinguistic Typology. Social determinants of … [Lees meer...] overOver de geboorte van lidwoorden, naamvallen en andere (on)gemakken
