Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

psycholinguïstiek

Aan de muur en een boek aan Jan geven na een hersenbloeding

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Dat we met allerlei vernuftige technieken in ons brein kunnen kijken, betekent vooralsnog niet dat we een heel duidelijk beeld hebben van hoe we de miljarden dingen die we weten (dat in de herfst de blaadjes van de bomen vallen, dat je een banaan niet bij het steeltje moet beginnen schillen, dat de supermarkt over vijf minuten open gaat en op drie … [Lees meer...] overAan de muur en een boek aan Jan geven na een hersenbloeding

Ik zeg dat omdat ik kan dat

door 8 Reacties

Door Marc van Oostendorp Van taalfouten en versprekingen kun je veel leren – bijvoorbeeld over hoe taal in ons hoofd werkt. Dat weten we al heel lang, en zeker voor de tijd van heel precies geplande experimenten waarbij mensen teksten op computers voorbij zagen flitsen of van hersenscans terwijl mensen naar het woord potgrond zoeken, waren foutjes en versprekingen een goede … [Lees meer...] overIk zeg dat omdat ik kan dat

Zelfstandig naamwoorden vertragen

door 8 Reacties

Door Marc van Oostendorp Slecht nieuws voor de liefhebber van het zelfstandig naamwoord: werkwoorden zijn gemakkelijker uit te spreken. Dat blijkt uit een nieuw artikel in het tijdschrift PNAS door de Amsterdamse onderzoeker Frank Seifart en een groep  collega's. Seifart deed iets wat op het eerste gezicht heel eenvoudig was: hij analyseerde geluidsopnamen van sprekers van … [Lees meer...] overZelfstandig naamwoorden vertragen

Deze en die zijn niet egocentrisch

door Reageer

Door Marc van OostendorpWat is het verschil tussen die vogel en deze? De betekenis van aanwijzende voornaamwoorden is een voortdurende zoektocht, maar er zijn nu nieuwe, experimentele gegevens. Maandag promoveert David Peeters in Nijmegen op een proefschrift over aanwijzende voornaamwoorden én over de betekenis van wijzen met je vinger.Een belangrijk punt voor Peeters … [Lees meer...] overDeze en die zijn niet egocentrisch

De innerlijke stem…

door 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp Als ik wat mensen onder de hersenscanner zou mogen leggen, dan zou ik geloof ik proberen uit te vinden hoe het zit met de innerlijke stem. Hoe vaak klinkt hij in een mensenhoofd? En vooral: hoe? We weten inmiddels iets over de innerlijke stem tijdens het lezen, bijvoorbeeld uit Amerikaans onderzoek van een paar jaar geleden. Bij lezen is het … [Lees meer...] overDe innerlijke stem…

Kan je taal je dommer of seksistischer maken?

door 6 Reacties

Een genuanceerd 'manifest' over taal en denken Je aandacht is meteen getrokken wanneer je de eerste zinnen leest van het nieuwe boek van de Amerikaanse taalkundige John McWhorter: "Dit boek is een manifest," schrijft hij. "Ik ga hier een idee tegenspreken dat sinds de jaren dertig bepaalde academici in hun greep heeft en dat de laatste tijd ook een sterke invloed heeft … [Lees meer...] overKan je taal je dommer of seksistischer maken?

Een hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden

door 7 Reacties

(Ik meen het.)Door Marc van OostendorpSommige taalfouten blijven altijd bestaan. Ze zullen ook nooit goed gerekend worden, zelfs niet door de zachtmoedigste taalkundige; al is het maar omdat ze altijd randverschijnselen zullen blijven tot het einde der taal, dingen die alleen maar incidenteel en per ongeluk gezegd worden en nooit door grote massa's worden overgenomen.Een … [Lees meer...] overEen hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden

Hoe wetenschappelijk is de taalwetenschap

door 20 Reacties

Door Marc van OostendorpHet begon ermee dat een bevriende psycholinguïste me vorige week vertelde dat veel psycholinguïsten liever geen 'taalkundige' (of linguist) genoemd worden. Ze vinden de psycholinguïstiek geen tak van de taalkunde, zoals ik zou denken, maar iets wat veel beter is dan de rest van de taalkunde – veel wetenschappelijker.Ik weet wel waar dat idee van komt: … [Lees meer...] overHoe wetenschappelijk is de taalwetenschap

Vondel en psycholinguïstiek deel 3: kennismaking met de Inwydinge

door Reageer

Door Viorica Van der Roest Voorwoord           Deel 1 Inleiding               Deel 2Het middelpunt van de kosmos is eigenlijk heel dichtbij: het is het Paleis op de Dam (tot 1808 het stadhuis van Amsterdam). Volgens Vondel tenminste:Terwijl elck element van blyschap juichen zal,De … [Lees meer...] overVondel en psycholinguïstiek deel 3: kennismaking met de Inwydinge

Vondel en psycholinguïstiek deel 2: het geheugen en de Clause Boundary

door Reageer

Door Viorica Van der RoestIn deze serie geef ik een uitgebreide samenvatting van mijn scriptie over de spannende combinatie tussen Vondel en psycholinguïstiek.Voorwoord           Deel 1InleidingHet geheugen speelt een belangrijke rol bij taalperceptie. Taaluitingen worden geanalyseerd in het werkgeheugen, waarbij het kan putten … [Lees meer...] overVondel en psycholinguïstiek deel 2: het geheugen en de Clause Boundary

Vondel en psycholinguïstiek deel 1: zinsperceptie

door Reageer

Door Viorica Van der RoestIn deze serie geef ik een uitgebreide samenvatting van mijn scriptie over de spannende combinatie tussen Vondel en psycholinguïstiek.VoorwoordInleidingVorige week eindigde ik met de vraag: wat doet enjambement precies met het perceptieproces van een luisteraar die een hoofd- of bijzin aan het verwerken is? Om daar een antwoord op te kunnen geven, heb … [Lees meer...] overVondel en psycholinguïstiek deel 1: zinsperceptie

Vondel en psycholinguïstiek: inleiding

door Reageer

door Viorica Van der RoestIn deze serie geef ik een uitgebreide samenvatting van mijn scriptie Twee betekenisvolle stijlkenmerken in Vondels Inwydinge van ’t Stadthuis t’ Amsterdam. Over de relatie tussen vorm en inhoud in een epische tekst van Vondel. Het is één van de twee scripties waarmee ik in 2003 afstudeerde bij de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur aan de Vrije … [Lees meer...] overVondel en psycholinguïstiek: inleiding

Vondel en psycholinguïstiek: voorwoord

door Reageer

door Viorica Van der RoestOmdat ik, toen het tijd werd om mijn studie Nederlandse Taal en Cultuur af te ronden, de keuze tussen letterkunde en taalkunde een onmogelijke vond, vroeg en kreeg ik toestemming om in beide richtingen af te studeren. Binnen de letterkunde koos ik voor de Middelnederlandse literatuur; het onderwerp van mijn taalkundige scriptie werd een ontmoeting … [Lees meer...] overVondel en psycholinguïstiek: voorwoord

Meertaligheid: de sleuteldebatten

door 1 Reactie

Door Remco KnooihuizenDe meeste Nederlanders leren vanaf hun geboorte Nederlands en gebruiken die taal de rest van hun leven. Meestal leren we er later nog een taal erbij, zoals Engels, Frans of Duits. Hoewel de meesten van ons één moedertaal kunnen aanwijzen, is dit soort meertaligheid wereldwijd de standaard: in veel landen leren kinderen zelfs vanaf hun geboorte al twee of … [Lees meer...] overMeertaligheid: de sleuteldebatten

Over eigenaardige bijvoeglijknaamwoordsgroepen bij gebrek aan zwaarwegender zaken

door 11 Reacties

Door Barend BeekhuizenDe trappen van vergelijking: moeilijk, moeilijker en moeilijkst, er lijkt niets moeilijks aan. Gelukkig heeft zo’n schijnbaar lekker lopend systeem toch altijd rafelige randen waar de meest spannende dingen gebeuren. Zo schreven Folgert Karsdorp en ik een paar jaar terug een stukje over het hoe en waarom van de omschrijvende overtreffende trap (meest X, … [Lees meer...] overOver eigenaardige bijvoeglijknaamwoordsgroepen bij gebrek aan zwaarwegender zaken

100 machientjes in 100 minuten

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Het Internationale Congres voor Taalkundigen (CIL) is een grote snoepwinkel waar ik een week lang — deze week — mag rondlopen! Sinds 1933 wordt het congres een keer in de vier jaar gehouden, en dit jaar lopen er 1500 taalkundigen van over de hele wereld in Genève rond. Wat een prachtig leven heb je als je daar bij mag zijn! Er is zoveel te ontdekken … [Lees meer...] over100 machientjes in 100 minuten

De smaak van iets

door 4 Reacties

Over synesthesieDoor Marc van OostendorpIk loop al een paar dagen te denken aan Susanne Clermonts, de zangeres die beter bekend staat als Krause. Hoewel ik eerlijk gezegd nog nooit van Krause had gehoord, of van haar muziek. Ik ben vooral geïnteresseerd in een afwijking van Clermont, en wat die ons kan vertellen over taal.Het zit zo. Susanne was onlangs te gast in het … [Lees meer...] overDe smaak van iets