De klassieke retorica heeft een universele pretentie: volg haar regels en je zult je gehoor overtuigen, in welke eeuw en in welke stad dat gehoor ook leeft. Maar sinds we geluid en beeld kunnen opslaan, weten we dat waarschijnlijk niet werkt. De toespraken van Hitler en Mussolini zien er helemaal niet meer meeslepend uit, maar een beetje belachelijk. We weten niet hoe wij … [Lees meer...] overEruditie is niet ouderwets
retorica
Taal krijgt zijn autoriteit van buiten
Het komt slechts zijdelings aan de orde in het artikel dat de Australische taalkundige Ingrid Piller schreef voor het Journal of Sociolinguistics: het failliet van de gedachte dat je met taal je autoriteit kunt opbouwen. Het is een oud idee, dat ten grondslag ligt aan de klassieke retorica én aan veel latere analyses. Maar het stort volledig in elkaar wanneer we het succes … [Lees meer...] overTaal krijgt zijn autoriteit van buiten
Deze Troonrede kon zoveel beter
Door Wouter van der Land Vorige week probeerde ik hier het begin van de Troonrede te voorspellen. Ik zat er dichtbij. Mijn voorspelling luidde: ‘Leden van de Staten-Generaal, vandaag is het precies 75 jaar geleden dat operatie Market Garden plaatsvond.’ De koning begon als volgt: ‘Leden van de Staten-Generaal, vandaag precies 75 jaar geleden begon operatie Market … [Lees meer...] overDeze Troonrede kon zoveel beter
Hoe begin je een Troonrede?
Door Wouter van der Land Een goed gepoetste koets, hoedjes en een gloedvolle toespraak. Volgende week is het Prinsjesdag en dat is niet alleen een feest voor het oog, maar ook van de taal. De Troonrede is onze belangrijkste nationale redevoering. Nederlanders van Willemstad tot Pietersburen schakelen de tv of radio aan om naar de koning te luisteren. Wat zal hij ons dit … [Lees meer...] overHoe begin je een Troonrede?
Framing?
Door Marc van Oostendorp Sinds november 2016 geloof ik niet meer in retorische analyses van politiek taalgebruik. Is de beste techniek niet altijd die van de toevallige winnaar? En wat als straks nu een schutterige en verlegen persoon wint? (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overFraming?
“U bent erg mooi en u ziet er niet gevaarlijk uit.”
Over het ethos van Sint Nicolaas Door Ton van der Wouden 5 december is een ideale datum om een klassiek heikel punt aan te snijden: de geloofwaardigheid van Sint Nicolaas. Zoals wij allen weten loopt er een diepe kloof door onze maatschappij, een kloof die de gelovigen scheidt van de niet-gelovigen. Dat die kloof, al dan niet toevallig, ongeveer lijkt te correleren met een … [Lees meer...] over“U bent erg mooi en u ziet er niet gevaarlijk uit.”
Pas verschenen: Vertrouw mij! Manipulaties van imago
(Persbericht AUP) Vertrouw mij! laat zien hoe politici en kunstenaars hun publiek beïnvloeden, door hun persoonlijkheid en imago in te zetten en zo vertrouwen te winnen. De bundel bevat korte, goed leesbare essays over ethos (manipulaties van imago) en retorica voor een breed publiek. Van de retorica van Aristoteles tot de lessen van Oprah, van climategate tot … [Lees meer...] overPas verschenen: Vertrouw mij! Manipulaties van imago
20 november, Leiden / 23 november, Amsterdam: Presentatie Vertrouw mij! Manipulaties van imago
Op dinsdag 20 november zal de boekdoop plaatsvinden van het boek Vertrouw mij! Manipulaties van Imago met essays over ethos (karakter) als overtuigingsmiddel, onder redactie van Jaap de Jong, Olga van Marion en Adriaan Rademaker. De bundel zal in enkele presentaties kort worden gepresenteerd en het eerste exemplaar zal worden overhandigd aan burgemeester Henri Lenferink van … [Lees meer...] over20 november, Leiden / 23 november, Amsterdam: Presentatie Vertrouw mij! Manipulaties van imago
Nieuw kenniscentrum voor retorica van start
Wat maakt de Nijmeegse burgemeester Hubert Bruls zo’n goede spreker? Wat is het geheim achter de spraakmakende columns van Özcan Akyol? Hoe pleit advocate Nynke Brouwer voor een weinig geliefde cliënt? Deze drie en vele andere sprekers komen op 14 september aan het woord bij de aftrap van Peitho, een nieuw kenniscentrum voor retorica aan de Radboud Universiteit. Een middag in … [Lees meer...] overNieuw kenniscentrum voor retorica van start
Kanttekeningen bij onderzoek naar persuasieve communicatie
Door Kees de Glopper Als er één onderwerp is dat centraal staat in onderzoek naar taalgebruik en communicatie, dan is het wel persuasieve communicatie. Kijk maar naar de website van de conferentie VIOT2018 die van 17 tot en met 19 januari 2018 in Groningen is gehouden. Patriotisme, humor, typografische taalintensivering, framing, concrete details, interpersoonlijke … [Lees meer...] overKanttekeningen bij onderzoek naar persuasieve communicatie
Magneetarmbanden en retoriek
Door Guusje Jol Ik probeerde laatst een stoelmassage. Ik had voor de massage verteld over mijn aanhoudende kantoor-schouder-en-nek-klachten. Na afloop van de massage begon de masseuse aarzelend: ‘Ik heb hier geen belang bij, maar omdat je al verschillende dingen hebt geprobeerd… Misschien is dit iets. (Ze overhandigde en foldertje over magnetische armbanden.) Ik had … [Lees meer...] overMagneetarmbanden en retoriek
The Toerteltax
Door Marc Kregting 1. Nu de sociaaldemocratie met haar ‘klein BMW’tje’ zich in de prak rijdt, wordt de vraag: schuiven kiezers op? Het gedachtegoed van Marx mag omgeven blijven door immens wantrouwen en een frase over ‘die laatst overgebleven marxistische professor aan een tweederangsuniversiteit’ kan mikken op herkenning, dezelfde toonaangevende opinist Joris Luyendijk … [Lees meer...] overThe Toerteltax
Trumps fantastische taalgebruik: 3 redenen waarom het werkt (of niet)
Door Christine Liebrecht Fantastisch was de satirische welkomstboodschap van Arjen Lubach aan Donald J. Trump waarin hij Nederland voorstelde aan de kersverse president van de Verenigde Staten. Amerika mocht in de ogen van de machtigste man van de wereld dan misschien wel op een staan (‘America first!’), maar mag ons kikkerlandje dan op de tweede plaats komen (‘The Neterlands … [Lees meer...] overTrumps fantastische taalgebruik: 3 redenen waarom het werkt (of niet)
Studium Generale Groningen over taal en retoriek in de politiek
Nederlandse politici kunnen wel spreken Henk te Velde en Siemon Reker Datum: maandag 23 januari 2017 - 20:00 Locatie: Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen Tickets: €4,-/€2,- voor SGG-pashouders/gratis voor studenten In het Nederlandse parlement is welsprekendheid de afgelopen eeuw steeds belangrijker geworden. Is Mark … [Lees meer...] overStudium Generale Groningen over taal en retoriek in de politiek
Jacob Cats als rechtbankverslaggever
Door Ton Harmsen Behalve haar proefschrift over funeraire poëzie schreef Sonja Witstein ook twaalf artikelen, die gebundeld zijn in Een wett-steen van de ieught. Die titel verwijst naar de woorden waarmee Huygens de professor omschrijft in zijn Zedeprinten; het is ook een verwijzing naar de Wetsteen der vernuften, wat een van Witsteins lievelingsboeken was. Over Jacob Cats … [Lees meer...] overJacob Cats als rechtbankverslaggever
Wij, de 17e-eeuwers, Vondel, en Olga
Door Marc van OostendorpWaar ter wereld bevinden de emoties zich? Volgens een stelling in het gisteren verschenen boek Beïnvloeden met emoties. Pathos en retorica, zijn ze in de loop van de eeuwen "vaak verhuisd". Aanvankelijk woonden ze in de ziel, schrijven samenstellers Jaap de Jong, Christoph Pieper en Adriaan Rademaker, daarna verplaatsten ze zich naar het hart, toen korte … [Lees meer...] overWij, de 17e-eeuwers, Vondel, en Olga
Max Havelaar was een laffe dhimmi
Door Marc van OostendorpOnder de vele dingen die ik vorige week geleerd heb tijdens het Colloquium Neerlandicum was dit misschien het verrassendst: dat Max Havelaar een laffe dhimmi was.Een van de grote inzichten van de eenentwintigste eeuw is dat het laf is om tegemoetkomend te zijn aan mensen die de andere wereld zien dan jij. Er was onlangs weer sprake van … [Lees meer...] overMax Havelaar was een laffe dhimmi
Sporen naar stijlfiguren
Waarom is de term terroroehoe zo effectief, wat is de kracht van een K3-refrein en welke stijlfiguren worden zoal toegepast door hooligans? Stijlfiguren spelen een belangrijke rol in ons dagelijkse taalgebruik: het zijn manieren om een boodschap duidelijker, boeiender en doeltreffender te maken. Toch worden stijlfiguren vaak onbewust ingezet. Daarom spoort Uitgeverij Vantilt … [Lees meer...] overSporen naar stijlfiguren
Sorry dat ik hier sta!
Door Marc van Oostendorp "Mijn praatje", zei een spreekster gisteren terwijl ze nog maar net begonnen was, "is een uitgelezen mogelijkheid voor u om een middagdutje te doen. Ik zeg zodadelijk wel vijf keer hetzelfde." Ze kwam er in de 45 minuten die haar lezing duurde – ze was één van de keynotes in het congres dat ik dezer dagen bijwoon – zo vaak op terug dat ik van de … [Lees meer...] overSorry dat ik hier sta!
Anna Bijns en PowerPoint
Door Marc van OostendorpAnna Bijns is vooral bekend als de dichteres van lange lappen tekst. Haar tirades tegen Luther en het huwelijk hebben heel kunstige rijmschema's en ritmische patronen, maar lijken op het eerste gezicht vooral een opeenstapeling van woedende kreten.In haar proefschrift, nu bij uitgeverij Verloren verschenen in een handelseditie, laat Judith Keßler … [Lees meer...] overAnna Bijns en PowerPoint
Tegen de overtuigingskracht
Door Marc van OostendorpNoam Chomsky, de beroemde taalkundige, is tegen pogingen iemand anders te overtuigen. Dat zegt hij in het interviewboek The Science of Language (Cambridge University Press, 2012) tegen zijn gesprekspartner James McGilvray. In dat boek, waarin allerlei gedachten van Chomsky over van alles en nog wat geboekstaafd worden, noemt de oude meester … [Lees meer...] overTegen de overtuigingskracht
U en ik voor de koningin
De aftreerede van koningin Beatrix had de vorm van een cirkel. Ze begon met een verwijzing naar het volk ('Zoals u allen weet'), had het daarna vooral over zichzelf (wat logisch is gegeven het onderwerp), en sprak vlak voor het midden over Prins Claus en vlak na het midden over de Prins van Oranje en Prinses Máxima. En ze eindige weer met het volk ('uw koningin mocht zijn'.)Het … [Lees meer...] overU en ik voor de koningin
Ik zeg het maar één keer
Wie wil weten hoe het zit met de retorische cultuur van Nederland, moet vooral luisteren naar het live-verslag van Radio 1 gisterenmorgen van de toespraak van de net herkozen president Barack Obama. Volgens sommigen was dit de beste toespraak die Obama ooit gaf. Voor de Nederlandse radioluisteraar werd de toespraak vertaald of samengevat door verslaggever Wessel … [Lees meer...] overIk zeg het maar één keer
Hoe houd ik een vlammende toespraak?
Het nieuwe boekje van Jaap de Jong, Spreken als Max Havelaar, moet je eigenlijk niet lezen als je alleen wilt zijn, Een kroeg is misschien wel de beste locatie – een waar ze af en toe het geluid voor je willen afzetten zodat je op de biljarttafel kan houden om een vlammende toespraak te houden. De Jongs boekje geeft in een kort bestek een snelcursus in de klassieke retorica en … [Lees meer...] overHoe houd ik een vlammende toespraak?
Aristoteles’ Politica in Nederlandse vertaling
Deze maand verschijnt bij de Historische Uitgeverijde eerste Nederlandse vertaling ooit van de Politicavan Aristoteles.De Politica is een belangrijke tekst in de geschiedenis van het westerse politieke denken. In dit werk beschouwt Aristoteles de organisatie van het staatkundige verband en de plaats van de burger daarin. Hij gaat op zoek naar de voorwaarden voor de beste … [Lees meer...] overAristoteles’ Politica in Nederlandse vertaling
