Door Marc van Oostendorp Er is al vaker geschreven over het verschil tussen veel en vele, maar de 33 pagina's die de Utrechtse taalkundige Eddy Ruys eraan wijdt in het wetenschappelijke blad Glossa laten ineens allerlei nieuwe kanten van dit paar zien. Er is om te beginnen een verschil tussen niet-telbare stofnamen zoals wijn en telbare woorden als flessen: … [Lees meer...] overNogal vele woorden
syntaxis
Ik ben de enige die m’n best heeft gedaan
Door Marc van Oostendorp Er gaat een bijzondere fascinatie uit van woorden als zijn en haar. Waarnaar verwijzen zulke woorden? Je kunt het vaak wel afleiden uit de context, maar hoe doe je dat precies? Waarnaar verwijst bijvoorbeeld het woordje haar in de volgende zin? Ik ben de enige die haar best heeft gedaan. [1] Het antwoord is, natuurlijk, naar ik, immers volgens deze … [Lees meer...] overIk ben de enige die m’n best heeft gedaan
Is het nodig om te gebruiken?
Door Marc van Oostendorp Een belangrijk deel van de moeilijkheid van het Nederlands wordt veroorzaakt door kleine woordjes. Zoals om, het onderwerp van een nieuw artikel van de Groningse taalkundige Gosse Bouma. Soms lijkt het niet uit te maken of je dat woord wel of niet gebruikt: De Indiërs proberen te investeren in Oeganda. De Indiërs proberen om te investeren in … [Lees meer...] overIs het nodig om te gebruiken?
Wees alsjeblieft beleefd
Door Marc van Oostendorp Wie het gezelliger wil maken, grijpt niet onmiddellijk naar de gebiedende wijs. Wie met zinnen strooit als Ruim de keuken op, wordt niet onmiddellijk als beleefd gezien. Toch zijn er wel verschillen, laat een groep Nijmeegse onderzoekers onder aanvoering van Helen de Hoop zien in een artikel in de onlangs verschenen bundel Linguistics in the … [Lees meer...] overWees alsjeblieft beleefd
De vragenschaal
Door Marc van Oostendorp Er zijn graden van vraagachtigheid. De vraagachtigste vraag is er een die met een vraagwoord begint: Waar haalt Abraham de mosterd? [1] Iets minder vraagachtig is de ja/nee-vraag, die met de persoonsvorm begint: Haalt Abraham zijn mosterd nu eens op? [2] En de minst vraagachtige vraag heeft de vorm van een bewering: Abraham is toch … [Lees meer...] overDe vragenschaal
Het eeuwige gevecht tussen als en dan
Door Marc van Oostendorp Moet je nu groter als zeggen of groter dan? Daarover kun je lang bakkeleien zonder dat een van de bakkeleiers er gelukkig van wordt. Je kunt je ook afvragen waaróm er eigenlijk variatie is, en waarom precies tussen die twee vormen. En dan kom je tot verrassende inzichten: dat het Nederlands zich bijvoorbeeld beweegt in de richting van het Duits, maar … [Lees meer...] overHet eeuwige gevecht tussen als en dan
Keert weêr de kroonprins
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (105) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Een nuttige term die geloof ik in de traditionele zinsontleding ontbreekt is wat in de wetenschappelijke literatuur wel topic wordt genoemd. Je kunt een Nederlandse zin niet goed begrijpen zonder die term, maar je moet enige … [Lees meer...] overKeert weêr de kroonprins
Was für ein faszinierende Konstruktionen!
Door Philipp Krämer Wat een mooie landschappen vind je toch in Nederland! (D.J.Bergsma, CC-BY-SA 4.0) Bescheidenheit ist eine Zier, weiter kommt man ohne ihr. So sagt es der Volksmund, ohne Rücksicht auf Verluste im Kasussystem. Ganz unbescheiden darf ich ein Kompliment zitieren, das meine Blog-Kolleg/inn/en und mich sehr gefreut hat. Ein Kollege aus den … [Lees meer...] overWas für ein faszinierende Konstruktionen!
En maar schommelen en maar kijken
Door Marc van Oostendorp Zolang de wereld nog niet vergaan is, zullen er hopelijk studies verschijnen zoals die Hans Broekhuis en Norbert Corver een tijdje geleden op Internet zetten: studies waarin een kleine, alledaagse constructie zorgvuldig wordt nageplozen. Broekhuis en Corver geven allerlei voorbeelden, en slagen er dan ook nog in net te doen of Annie M.G. Schmidt en … [Lees meer...] overEn maar schommelen en maar kijken
Wakker liggen van wijlen
Door Freek Van de Velde Wil je weten waar je collega's-neerlandici van wakker liggen, dan moet je aan de borreltafel van een neerlandistisch colloquium bezorgd informeren hoe het met ze gaat. Afgelopen week was ik op de Dag van de Nederlandse Zinsbouw (daar moet u beslist een keertje heen. Oergezellig),en daar liep ik Ton van der Wouden tegen het lijf, die ik bezorgd vroeg hoe … [Lees meer...] overWakker liggen van wijlen
Alles waar te voor staat
Door Marc van Oostendorp Ik heb mezelf gisteren op een dagje Brussel getrakteerd en daar hoorde ik onder andere een lezing van de promovenda Cora Pots en ik wist: alles is nog niet verloren. De lezing ging over een grammaticaal verschijnsel waarnaar al heel veel onderzoek is gedaan, maar Cora wist er toch weer een aspect uit te lichten waar ik nog nooit over had nagedacht en … [Lees meer...] overAlles waar te voor staat
Een goede kilometer
Door Marc van Oostendorp In het internationale netwerk van taalkundigen dat ik op Facebook om me heen heb, ontstond beroering toen een Weense collega met het bijgaande plaatje aan kwam zetten. Hoe zit de hier gebruikte constructie gut 1/2 Liter eigenlijk in elkaar? Om precies te zijn: wat doet gut daar? Een deel van de discussie ging erover dat je een soortgelijke … [Lees meer...] overEen goede kilometer
‘Het boek verkoopt 80.000 exemplaren’
Door Ariane van Santen Het boek Judas van Astrid Holleeder blijkt al na een dag een bestseller, het verkoopt goed/lekker/als een trein/als warme broodjes. Dat succes inspireert kennelijk tot innovatie. De Volkskrant online (05/11/2016) schreef erover: Het boek waarin Astrid Holleeder vertelt over de terreur van haar oudste broer Willem, verkocht zaterdag alle 80 duizend … [Lees meer...] over‘Het boek verkoopt 80.000 exemplaren’
Kinderen die leren dat je het op twee manieren kunt zeggen
Door Marc van Oostendorp Soms moet je als kind leren dat het allebei kan, in je moedertaal. Je kunt zus zeggen of je kunt zo zeggen: het is allebei mogelijk. Dat geldt bijvoorbeeld voor de volgende twee zinnen: Je weet dat ik deze koekjes wil eten. [volgorde 1] Je weet dat ik deze koekjes eten wil. [volgorde 2] De werkwoorden aan het eind kunnen in allebei de … [Lees meer...] overKinderen die leren dat je het op twee manieren kunt zeggen
Het de slachtoffers’ huis
Door Marc van Oostendorp Om de een of andere reden werd ik de afgelopen week ineens overstroomd met vragen over de bezitsrelatie. Had ik bijvoorbeeld weleens gehoord van de constructie hem broer (voor zijn broer)? En waarom klinkt 'de slachtoffers woning wordt onderzocht' gek, maar 'het slachtoffers huis' veel beter? Enige navraag onder collega's leerde dat er nog helemaal … [Lees meer...] overHet de slachtoffers’ huis
Dag van de Nederlandse zinsbouw, Universiteit van Amsterdam, 16 december 2016
Op 16 december wordt de tiende editie van de Dag van de Nederlandse zinsbouw gehouden. Er zijn dit jaar twee overkoepelende thema’s: (i) de relatie tussen de synchrone syntaxis van het Nederlands en andere gebieden van de taalkunde; (ii) adverbia. Tevens maakt de afscheidsrede van Hans Bennis in de oude Lutherse kerk deel uit van het programma. Iedereen is welkom: deelname is … [Lees meer...] overDag van de Nederlandse zinsbouw, Universiteit van Amsterdam, 16 december 2016
Na en naar
Door Marc van Oostendorp In dit zondagochtendminicollege bespreek ik het verschil tussen de voorzetsels na en naar: waar komt het vandaan? En hoe zit het in de Nederlandse dialecten? … [Lees meer...] overNa en naar
In war zonder lidwoord
Door Marc van Oostendorp Hoe lang zullen krantenkoppen nog een herkenbaar genre vormen? Voor koppen boven online-artikelen gelden niet per se dezelfde eisen. Zo moesten koppen vroeger kort zijn, of preciezer nog: een lengte hebben die grafisch goed paste boven het artikel (en meestal was dat betrekkelijk kort). Een koppenmaker liet daarom lidwoorden en bezittelijk … [Lees meer...] overIn war zonder lidwoord
Paardekooper postuum: Nagelaten wetenschappelijk werk van Piet Paardekooper
Op woensdag 15 juni wordt in de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde te Gent tijdens een openbare zitting het jongste nummer van Verslagen & Mededelingen voorgesteld. Het is een speciaal nummer geworden, met twee postume artikels van de in 2013 overleden P.C. Paardekooper, over negatie: een ervan gaat over de stapeling van negatie, het andere over … [Lees meer...] overPaardekooper postuum: Nagelaten wetenschappelijk werk van Piet Paardekooper
Ik hoop mogen we erin mogen
Door Marc van Oostendorp Soms komt er zomaar op een doordeweekse dag een nieuwe bevestiging binnen van een al lang bekende theorie. Dat gebeurde bijvoorbeeld vorige week, toen ik deze twee tweets kreeg: @fonolog @onzetaal vraagje: mijn dochter (4) spreekt geen voegwoorden uit in een bijzin. Is dat een bekend verschijnsel? 1/2 — Marlijn Timmermans (@MarlijnTM) 28 april … [Lees meer...] overIk hoop mogen we erin mogen
Is de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?
Onverwachte taalvragen aan de wetenschapsagenda (16) Door Marc van Oostendorp Zestien taalvragen hebben een geheel eigen koepel gekregen in de Nationale Wetenschapsagenda: de vragen over de vraag of we computers beter met taal kunnen laten omgaan, de zogenoemde taaltechnologie. Zestien vragen van de elfduizend die oorspronkelijk door de Nederlandse bevolking zijn … [Lees meer...] overIs de structuur van het Nederlands te complex voor computers om te produceren?
De syntaxis van tja
Wat we nog niet weten over het werkwoord (16)Door Marc van Oostendorp De vier klassieke woordsoorten zijn bijvoeglijk en zelfstandig naamwoorden, werkwoorden en voorzetsels. Dat dit de klassieken zijn wordt ook weerspiegeld in het monumentale Syntax of Dutch, waarvan onlangs het zevende deel verscheen. De delen gaan over die woordsoorten en de woordgroepen die je eromheen … [Lees meer...] overDe syntaxis van tja
Pas verschenen: Syntax of Dutch. Verbs and Verb Phrases, Volume 3
The Syntax of Dutch book series aims at presenting a synthesis of the currently available syntactic knowledge of Dutch. It is primarily concerned with language description and not with linguistic theory, and provides support to all researchers interested in matters relating to the syntax of Dutch, including advanced students of language and linguistics.Syntax of Dutch: … [Lees meer...] overPas verschenen: Syntax of Dutch. Verbs and Verb Phrases, Volume 3
Een boze Daan Roosegaarde
Door Marc van OostendorpWat Het Parool onlangs leuk vond op de tv: dat er 'een boze Daan Roosegaarde' op te zien was. Een intrigerende vraag is: wat doet dat lidwoord een daar? Bij eigennamen gebruik je meestal geen lidwoord, of omgekeerd gezegd, in een normale constructie neemt een een individu uit een groep: een boze ontwerper is een voorbeeld uit een … [Lees meer...] overEen boze Daan Roosegaarde
Weet ik het niet of ik twijfel erover
Wat we nog niet weten over het werkwoord (15)Door Marc van OostendorpV2Illustratie: M. van OostendorpHet wordt hoog tijd dat ik hier eens een afkorting introduceer: V2. Daar, daar heb je het. Je spreekt het natuurlijk uit op zijn Engels (vietoe, of anders: verb second), maar het is een eigenschap die het Nederlands juist doet onderscheiden van het Engels: in een stellende … [Lees meer...] overWeet ik het niet of ik twijfel erover
