Nog in 1930 kondigden De Telegraaf en de Nieuwe Rotterdamsche Courant de ophanden zijnde ondergang van het Algemeen Beschaafd Nederlands aan, toch communiceren tegenwoordig meer dan 24 miljoen mensen in het Nederlands. Hoe ontwikkelde het Nederlands zich in de loop der eeuwen tot de op twee na grootste Germaanse taal? In zijn Grote geschiedenis van de Nederlandse … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Grote geschiedenis van de Nederlandse taal
taalgeschiedenis
Egmondse Willeram
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (4) De oudste Nederlandse tekst die overgeleverd is in de oorspronkelijke hand van degene die zelf verantwoordelijk was voor de tekst, in dit geval: de vertaler, heet de Egmondse Willeram. Het kreeg die naam omdat het mogelijk geproduceerd is in de Abdij van Egmond. Er is nog een naam: de Leidse Willeram, omdat het … [Lees meer...] overEgmondse Willeram
‘Van’ als citaatinleider: inderdaad ouder en vermoedelijk ook al langer gebruikelijk
Door Henk Wolf Verschillende mensen hebben gereageerd op het stukje dat ik hier op 1 maart heb geplaatst over 'van' als citaatinleider. Een paar interessante reacties wil ik hier graag bespreken.In het stukje gaf ik een paar zinnen in het Fries van het Duitse Saterland, afkomstig uit geluidsopnamen die Pyt Kramer vanaf 1970 heeft gemaakt. Daarin wordt het Friese equivalent … [Lees meer...] over‘Van’ als citaatinleider: inderdaad ouder en vermoedelijk ook al langer gebruikelijk
Is ‘van’ als citaatinleider ouder dan we dachten?
Door Henk Wolf Volgens mij heb ik iets leuks gevonden, dat niet alleen voor de bestudering van het Fries van belang is, maar ook voor de geschiedschrijving van het Nederlands. In ongepubliceerde Saterfriese opnamen uit de jaren zeventig vind ik namelijk veelvuldig 'van' als citaatinleider. Dat zou erop kunnen wijzen dat die citaatinleider in het Nederlands ouder is dan we … [Lees meer...] overIs ‘van’ als citaatinleider ouder dan we dachten?
Zum [r]-Laut im Saterfriesischen
Von Henk Wolf Obwohl Saterfriesisch dem niederländischen (West)Friesisch in manchen Hinsichten stark ähnelt, offenbart es dem westfriesischkundigen Sprachenliebhaber auch ständig wundervolle ‘exotische’ Eigenschaften. Eine davon ist der saterfriesische Umgang mit dem R-Laut. … [Lees meer...] overZum [r]-Laut im Saterfriesischen
Zo snel (als) mogelijk
Door Henk Wolf Een poosje terug schreef Siemon Reker al over de slag om de arm die ingebakken zit in het woordje als in 'zo snel als mogelijk', dat minister van volksgezondheid Hugo de Jonge geregeld gebruikt. Deze week kwam het woordje als in die woordgroep ook ter sprake op de Facebookgroep Leraar Nederlands. Het werd als een vernieuwing gezien en, zoals een beetje te … [Lees meer...] overZo snel (als) mogelijk
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
Over wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Drie weken geleden hebben wij ervoor gepleit historische interne dialectstudie te combineren met het bestuderen van de externe geschiedenis van de taal in Nederland. De aanleiding was een webinar door Marc van Oostendorp over de Waddendialecten waarin hij op basis van een vergelijking met de hedendaagse standaardtalen Nederlands en Fries, de … [Lees meer...] overOver wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Over wat (externe taal)geschiedenis met interne taalgeschiedenis te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Afgelopen vrijdag was de webinar In’to Summerschool over de waddendialecten, georganiseerd door In’to Languages van de Radboud Universiteit. Marc van Oostendorp gaf college over de verschillende dialecten die op de Waddeneilanden worden gesproken. Hij behandelde onder andere de vraag in hoeverre die dialecten als 'Fries' dan wel als … [Lees meer...] overOver wat (externe taal)geschiedenis met interne taalgeschiedenis te maken heeft
Hoe praat je over ziekte in het Nederlands van 1000 jaar geleden?
In dit educatieve filmpje, leggen taalwetenschappers Peter-Alexander Kerkhof (Universiteit Leiden) en Laura Bruno (Universiteit Gent) uit hoe mensen in de Middeleeuwen zeiden dat ze ziek waren. In de Nederlandse taal zit namelijk veel waardevolle informatie verborgen over hoe mensen in het verleden uitdrukking gaven aan hun alledaagse ervaringen. In deze uitleg komt 1200 jaar … [Lees meer...] overHoe praat je over ziekte in het Nederlands van 1000 jaar geleden?
Boeren in Nieuw-Nederland
Door Jan Stroop Als je door Manhattan wandelt of een foto bekijkt van Times Square is ’t bijna onvoorstelbaar dat daar ooit geboerd werd en dat je er struikelde over loslopende en wroetende varkens. En waar nu de Trumptower staat dat daar de mensen voor hun onderkomen de diepte in gingen: ze “graven… een viercante cuijl kelders gewijs in de aerde, … besetten de aerde van … [Lees meer...] overBoeren in Nieuw-Nederland
Bezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Door Joop van der Horst Nicoline van der Sijs heeft weer eens een prachtig boek geschreven! Laat dat duidelijk zijn. Het heet 15 eeuwen Nederlandse taal, en het is niks minder dan een grondige en uitvoerige geschiedenis van het Nederlands, zowel de interne als de externe geschiedenis. … [Lees meer...] overBezorgd om het Cor-van-Bree-effect
Nederlandse plaatsnamen op een zestiende-eeuwse Italiaanse landkaart
Door Peter-Alexander Kerkhof en Laura Bruno Op een zestiende-eeuwse landkaart van Frankrijk, getiteld La Franza en uitgegeven door Donato Bertelli in Venetië (actief als uitgever van 1558 tot 1623), vinden we in het uiterste noorden van het in kaart gebrachte gebied een middeleeuws aandoende weergave van wat de Habsburgse Nederlanden moet voorstellen. Op dit gedeelte van de … [Lees meer...] overNederlandse plaatsnamen op een zestiende-eeuwse Italiaanse landkaart
Dis nie myne nie, dit is nie joune nie
Door Joan Hambidge 'n Biografie oor 'n bekende persoon word vanuit 'n bepaalde blikhoek geskryf. Wanneer 'n mens 'n biografie oor Afrikaans aanpak, is dit 'n narratief waarin verskillende en dikwels teenstrydige stemme aangehoor word. Of selfs ongevraagde inligting uitgeblaker word. … [Lees meer...] overDis nie myne nie, dit is nie joune nie
Te verschijnen: Nicoline van der Sijs, 15 eeuwen Nederlandse taal
Hoe ontstond het Nederlands uit het Indo-Europees? Hoe belangrijk was het contact met sprekers van andere talen, dialecten of groepstalen? Waarom leren we op school dat hij vindt met dt moet, maar ik vind met een d? … [Lees meer...] overTe verschijnen: Nicoline van der Sijs, 15 eeuwen Nederlandse taal
A recently-discovered translation from Dutch to Siraya
Door Christopher Joby It's not often in one's career that one comes across a book or manuscript that has lain 'hidden' for several hundred years, but by chance this happened to me recently. In Amsterdam in 1661, the Dutch missionary Daniël Gravius published a volume comprising his translations of the Gospels of St. Matthew and St. John in the Formosan language, Siraya, a … [Lees meer...] overA recently-discovered translation from Dutch to Siraya
‘Het hoeft niet meer per se.’
De geschiedenis van hoeven Alles moet altijd veranderen en dus ontkomt ook het werkwoord hoeven daar niet aan. Het is een opmerkelijk werkwoord, bijvoorbeeld omdat het in het moderne Nederlands eigenlijk alleen kan voorkomen in zinnen waar een ontkenning voorkomt: je kunt wel zeggen 'je hoeft dat niet te doen', of 'je hoeft niets te doen' of 'niemand hoeft dat te doen', … [Lees meer...] over‘Het hoeft niet meer per se.’
Verkansie
Door Henk Wolf Vrijdag schreef columniste Nadia Ezzeroili in de Volkskrant een stukje over het woord verkansie, een variant van vakantie. De columniste observeert een groeiende populariteit van de geschreven vorm verkansie op de sociale media. Dat kan heel goed een juiste observatie zijn, daar wil ik af blijven, maar de suggestie dat de variant verkansie nieuw zou zijn of … [Lees meer...] overVerkansie
Nederlands en Afrikaans in Zuid-Afrika
Door Marc van Oostendorp Professor Wannie Carstens was deze week in Nederland en Vlaanderen om het tweede en laatste deel van zijn imposante geschiedenis van het Afrikaans te presenteren. Hij kwam ook even langs op het Meertens Instituut! (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overNederlands en Afrikaans in Zuid-Afrika
Ws Haita
Door Henk Wolf Op Facebook zag ik een poosje geleden de hiernaast afgebeelde tekst langskomen. Hij bevat een laat-zestiende-eeuwse Friese versie van het Onze Vader. De tekst lijkt ook voor Friezen erg exotisch, maar wie hem hardop voorleest, merkt dat de verschillen met het Fries van vandaag de dag niet eens zo groot zijn. Onder de tekst staat 'Us Heit neffens de âldst … [Lees meer...] overWs Haita
Pas verschenen: ‘Een mooie mengelmoes. Meertaligheid in de Gouden Eeuw’
Taal was belangrijk in de Gouden Eeuw. Schrijvers, dichters, taalgeleerden en journalisten legden zelfbewust de basis voor wat het Standaardnederlands zou worden, een taal waarop iedereen even trots leek te zijn als op de nieuwe Republiek. Tegelijkertijd openden de Lage Landen zich voor de rest van de wereld, onder andere door de handel en het vroege kolonialisme, maar ook door … [Lees meer...] overPas verschenen: ‘Een mooie mengelmoes. Meertaligheid in de Gouden Eeuw’
Dutch and Hungarian
Door Christopher Joby There has been relatively little contact historically between Netherlands and Hungary, which may explain why there are relatively few Dutch loanwords in Hungarian (about 50) and only a handful, if that, of Hungarian loanwords in Dutch. The area where speakers of Hungarian are concentrated, i.e. modern day Hungary and parts of surrounding countries such as … [Lees meer...] overDutch and Hungarian
Code switching in the Dutch East Indies
Door Christopher Joby When speakers of one language encounter those of another, they often insert words of the other language into their own. This is called code switching. They may do this for a number of reasons. One of these is that they lack a word to describe a new thing or idea they encounter or because the new language has more prestige than their own. When the … [Lees meer...] overCode switching in the Dutch East Indies
Gazette van Detroit and Emigrant Dutch
Door Christopher Joby Printing is an important means by which migrant communities can keep their language alive. In sixteenth-century Norwich, the Brabander Anthonie de Solempne operated a press for several years, printing psalters and liturgical books for use in the Dutch language church. Printing also played a role in supporting the use of Dutch among the tens of … [Lees meer...] overGazette van Detroit and Emigrant Dutch
Negation in Norwich Dutch
Door Christopher Joby Last month, I wrote a post about forms of address in Norwich Dutch (Norwichs Nederlands or Norwichs Vlaams). There I concluded we could tentatively talk of a Tu/Vos distinction in early modern Norwichs Nederlands. The dominant subject form of address in the letters written from Norwich to friends and family in Ieper in West Flanders (the Norwich … [Lees meer...] overNegation in Norwich Dutch
