Deel 1: Het toelichtingsdocument In oktober zijn de nieuwe conceptexamenprogramma’s Nederlands verschenen, opgesteld door een vakvernieuwingscommissie die bestond uit leraren vmbo en havo/vwo, vakexperts, curriculumexperts en een procesregisseur. De conceptexamenprogramma’s hebben betrekking op vmbo-bb, vmbo-kb, vmbo-gl/tl, havo en vwo en bestaan uit een karakteristiek van … [Lees meer...] overDe nieuwe conceptexamenprogramma’s Nederlands
taalkunde
Wat zit er achter uitdrukkingen, gezegdes en spreekwoorden?
Uitdrukkingen, gezegdes en spreekwoorden komen in de meeste talen voor, hoewel er verschillen bestaan tussen bijvoorbeeld Franse en Nederlandse uitdrukkingen. Ze worden dagelijks gebruikt door iedereen, soms zonder het te beseffen. Ongeacht leeftijd, geslacht of afkomst komen ze voor om te communiceren en een band met anderen op te bouwen. Iedereen kent wel iemand die ze soms … [Lees meer...] overWat zit er achter uitdrukkingen, gezegdes en spreekwoorden?
Verschijnt binnenkort: Taal van het Friese landschap
Het Friese landschap is een boeiend geheel van gevarieerde gebieden. Het merengebied, de kleistreken van Westergo en Oostergo, de woudstreken, het Waddengebied of Gaasterlân, steeds zijn er veel bijzondere plekken als je erdoorheen rijdt, fietst, vaart of loopt. Dat landschap is in de afgelopen eeuwen sterk veranderd. Er is veel verdwenen en begrippen die erbij hoorden zijn … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Taal van het Friese landschap
Etymologica: Het gebied Rekselaar bij Genderen
Het Rekselaar is het gebied ten noorden van Genderen. Soms is het ‘de’ Rekselaar, soms ‘het’ Rekselaar. Dit inconsistente lidwoord-gebruik is te zien als een teken dat mensen niet weten waar de naam voor staat of vandaan komt. Hieronder volgt een poging de naam te verklaren. Het Rekselaar op de kadastrale kaart van Genderen van 1832. De smalle percelen ten westen van de … [Lees meer...] overEtymologica: Het gebied Rekselaar bij Genderen
Van de Jordaan naar de Gazastrook in Amsterdam?
Wie heeft wanneer de naam Nederland voor ons landgebied naar voren geschoven? Daar zal ongetwijfeld naamkundig over nagedacht en geschreven zijn, maar dat laat ik hier even buiten beschouwing. Ik begin met deze vraag naar aanleiding van het stukje van Paulien Cornelisse op de voorpagina van De Volkskrant van 11 november, getiteld 'Jammer dat Nederland al Nederland heet'. … [Lees meer...] overVan de Jordaan naar de Gazastrook in Amsterdam?
“Ambigue”: een geval van woordbeeldbesmetting?
In de Trouw van 1 november stond de volgende zin: "Democratieën kunnen ook verzanden in een zogenaamde anocratie, een regeringssituatie waarbij de plek van de macht ambigue is geworden." Daarin viel me de spelling ambigue op, met een <e> die lastig te verantwoorden is, zeker omdat de Trouw in 2021 bekend heeft gemaakt de officiële spellingregels te gaan gebruiken. … [Lees meer...] over“Ambigue”: een geval van woordbeeldbesmetting?
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
In dit artikel wordt ingegaan op kernwaarden van etniciteit, waarvan taal er één is. In sommige migrantengemeenschappen speelt het een grotere rol dan in andere. Smolicz introduceerde het begrip ‘ethnic core values’. Kernwaarden van etniciteit: Waarom verdwijnt het Nederlands in emigratielanden zo snel? Nederlanders die vertrokken zijn naar emigratielanden als de VS, … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
Taalverandering betrapt! 1: De cyclus van negatie
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries. Vandaag deel 1. De cyclus van negatie. Als hij het geld voor de zeggenschap over de vrouw niet wil geven Wat een zinnetje weer, nietwaar? De man was in Oudfriese tijden verplicht om een ‘mondschat’ te betalen om de juridische zeggenschap over zijn vrouw te verkrijgen. … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! 1: De cyclus van negatie
Winnaars groot dictee der Nederlandse taal bekend
Het groot dictee der Nederlandse taal is dit jaar gewonnen door tekstcorrector Irene Vorstenbosch (47 jaar) uit Vught en de Rotterdamse actuaris Wouter de Voogd (26 jaar) uit Rotterdam met beiden slechts vijf fouten. Dat is afgelopen weekend bekend geworden tijdens de uitzending van het KRO-NCRV programma De taalstaat op NPO Radio 1, live vanuit de centrale bibliotheek in … [Lees meer...] overWinnaars groot dictee der Nederlandse taal bekend
Middelnederlands tere ‘boom’: een spookwoord?
Het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) noemt in deel VIII in kolom 247-48 een zelfstandig naamwoord tere m. of vr. met de betekenis ‘boom’. Er wordt daarbij verband gezocht met gelijksoortige vormen, die inderdaad ‘boom’ betekenen, zoals Engels tree; Gotisch triu; Oudfriesch trê, Oudengels treo, trio; Oudnoors tré, en het zou verder verwant zijn met Grieks doru en drûs. Het … [Lees meer...] overMiddelnederlands tere ‘boom’: een spookwoord?
22 november 2024: TaalTheaterNacht in Emmen
De Stichting Taalpodium Emmen, kortweg STEM, viert haar 35-jarig jubileum, in samenwerking met Facet, met een extra feestelijke TaalTheaterNacht. Inmiddels 35 jaar geleden vond de eerste TaalTheaterNacht plaats, met optredens van vele bekende en minder bekende artiesten. Twee schrijvers die toen ook optraden, dichter en columnist Jean Pierre Rawie en de Drentse … [Lees meer...] over22 november 2024: TaalTheaterNacht in Emmen
De/het hoen
Vaak gebruik ik het woord "hoen" niet. 's Morgens voer ik "de kippen" of in het Fries "de hinnen". Als het woord "hoen" al eens ter tafel komt, dan is het meestal in een samenstelling als "korhoen", "dwerghoen", "mesthoen" of "leghoen".Die samenstellingen zijn voor mij duidelijk het-woorden. "De korhoen" klinkt me raar in de oren. Vermoedelijk daarom zou ik ook "het hoen" … [Lees meer...] overDe/het hoen
Belastingdienst ondertekent Direct Duidelijk Deal
De Belastingdienst heeft op donderdag 7 november, de Direct Duidelijk Deal ondertekend. De fiscus sluit zich hiermee aan bij het overheidsbrede netwerk dat staat voor duidelijke en begrijpelijke communicatie vanuit de overheid. Julien Spliet, plaatsvervangend directeur-generaal van de Belastingdienst: “Begrijpelijke taal is belangrijk voor onze dienstverlening richting … [Lees meer...] overBelastingdienst ondertekent Direct Duidelijk Deal
Drie kandidaten voor de Wablieft-prijs 2024
Het boek Iedereen Reynaert, de nieuwe bewonersbrieven van Stad Gent en WinWin van Radio 2. Dat zijn dit jaar de drie kanshebbers voor de Wablieft-prijs. Met die prijs bekroont de organisatie een persoon, project of organisatie die duidelijke taal gebruikt. De winnaar maken ze bekend op 3 december. Iedereen Reynaert is het verhaal ‘van den vos Reynaerde’. Marianne Vonck … [Lees meer...] overDrie kandidaten voor de Wablieft-prijs 2024
Vacature: Docent Nederlandse Taalkunde (Vervangingscontract)
Voor het tweede semester van het academiejaar 2024-2025 is UCLouvain Campus Brussel dringend op zoek naar een kandidaat (M/V/X) voor de volgende vakken: a) Nederlandse Taalkunde: Theorie en Grammaticale Analyse (BGERM1141) b) Nederlands: Syntaxis en Onderzoeksmethodologie (BGERM1232) c) Nederlands: Taalvariatie in de Lage Landen (BGERM1355) Aan … [Lees meer...] overVacature: Docent Nederlandse Taalkunde (Vervangingscontract)
De oudste poëzie
De woordenschat van de Indo-Europese talen gaat terug op een oertaal die in het huidige Oekraïne gesproken is geweest toen de Steentijd overging in de Bronstijd. Die taal kunnen taalkundigen redelijk goed reconstrueren dankzij goed gefundeerde klankwetten en zo kunnen ze uitspraken doen over de tussenliggende eeuwen. Zeg maar de Bronstijd, de periode waaraan … [Lees meer...] overDe oudste poëzie
Op syn Gitersk (*1751- † ?X) II*. By it weiwurden fan ien fan de migraasjetalen fan Fryslân
Taalkundige ferskillen tusken it Stellingwerfsk en it Gitersk? Yn Op syn Gitersk I is de skiednis fan de opkomst en delgong fan it Nedersaksyske dialekt boppe de Tsjonger of Kuunder ferteld mei de taalsosjologyske achtergrûnen dêrfan. It die bliken dat de sterk geografysk bepaalde identiteit fan it Gitersk syn namme oant op it lêst bewarre hie. De fraach is no oft dat mei de … [Lees meer...] overOp syn Gitersk (*1751- † ?X) II*. By it weiwurden fan ien fan de migraasjetalen fan Fryslân
Duizenden basisschoolleerlingen in heel Nederland doen onderzoek naar meertaligheid
Op dinsdag 12 november worden 5.300 basisschoolleerlingen van groep 6, 7 en 8 voor één dag echte onderzoekers. Ze gaan een bijdrage leveren aan wetenschappelijk onderzoek van de Radboud Universiteit en Tilburg University over meertaligheid in de omgeving. Het project Alle Scholen Verzamelen wordt georganiseerd door de Wetenschapsknooppunten, die zijn verbonden aan de … [Lees meer...] overDuizenden basisschoolleerlingen in heel Nederland doen onderzoek naar meertaligheid
6 december 2024: 15de Dag van de Nederlandse Spraakkunst
Op vrijdag 6 december 2024 vindt aan de Universiteit Gent de 15de editie plaats van de Dag van de Nederlandse Spraakkunst (vroeger: Dag v/d zinsbouw), een kleinschalig colloquium dat expliciet als doel heeft om discussie over de grammaticale studie van het Nederlands te stimuleren over de theoretische en methodologische schotten heen. Op het programma staan drie … [Lees meer...] over6 december 2024: 15de Dag van de Nederlandse Spraakkunst
19 november 2024: lezing Stian Hårstad, hoogleraar Scandinavische taalkunde
Dinsdag 19 november komt Stian Hårstad, hoogleraar Scandinavische taalkunde aan de Norwegian University of Science and Technology (NTNU), een lezing geven in Maastricht (Maastricht University). hashtag#Noorwegen heeft een unieke situatie qua talen en dialecten. Zo bestaat er bijvoorbeeld niet één Noorse standaardtaal. In zijn lezing zal Stian onder meer ingaan op … [Lees meer...] over19 november 2024: lezing Stian Hårstad, hoogleraar Scandinavische taalkunde
Oud-presidentsvrouw
In een artikeltje op de website van de NOS viel me laatst de volgende formulering op: "de Amerikaanse oud-presidentsvrouw Michelle Obama". Die kan op zeker twee manieren worden geïnterpreteerd en die zijn allebei frappant.Vrijwel iedereen in het Nederlandse taalgebied zal wel weten dat mevrouw Obama getrouwd is met een Amerikaanse oud-president. Semantisch gezien ligt het … [Lees meer...] overOud-presidentsvrouw
Het laatste woord
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen 8 In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stuk leest u hun laatste woord. Hieronder ziet u de gestileerde contouren van een persoon. U … [Lees meer...] overHet laatste woord
Kinderidioom: stillezen en hoe boeken tot net-naast-normale-taal kunnen leiden
Cadeautje van nog klein kleinkind, bij je komen, zich ruggelings inparkeren op je schoot met een boekje in de hand: Voorlezen? Heerlijk voor beide partijen, voorlezen, voorgelezen krijgen en soms als dank gecorrigeerd worden.Als de ontwikkeling een beetje normaal verloopt, gaat het kind zélf lezen en stillezen.Met een beetje geluk hoort de oplettende omgeving aan nieuwe taal … [Lees meer...] overKinderidioom: stillezen en hoe boeken tot net-naast-normale-taal kunnen leiden
Oproep: In hoeverre zijn nieuwe woorden nieuw?
Ik wil begin januari in NRC iets schrijven over in hoeverre nieuwe woorden echt nieuw zijn. De woorden uit de jaarlijkse lijstjes van woorden van het jaar zijn allemaal “nieuwe" woorden, maar ook is duidelijk dat ze altijd (bijna altijd?) gebaseerd zijn op bestaande woorden: Nederlandse woorden, Engelse woorden, merknamen, etc. Dus “nieuw” is hier relatief. De vraag die … [Lees meer...] overOproep: In hoeverre zijn nieuwe woorden nieuw?
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
Wie snel even via Google opzoekt wat ‘diglossie’ is stuit op definities als deze (Wikipedia): Diglossie is een vorm van maatschappelijke tweetaligheid waarbij twee afzonderlijke talen of variëteiten van dezelfde taal elk in duidelijk afgebakende leefsituaties worden gebruikt. Sinds de Amerikaanse taalkundige Ferguson in 1959 de term ‘diglossie’ introduceerde is de definitie van … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
