Swiid is in Frysk wurd dat sokssawat betsjut as ‘prachtig, luisterrijk, groots’. De Nederlânske wjergader is zwijd, mar dat wurd is net bepaald swiid ferneamd. De kening kin swiid klaaid wêze, en Grutte Pier hie bygelyks in swide namme. De lange i yn swiid wurdt, benammen troch de jongerein, hieltyd faker útsprutsen as in twalûd. It heart dan as it i-lûd yn stien en bier, en … [Lees meer...] overSwiid
taalkunde
‘Ik spreek de taal die ik wil’
Toen ze zestig jaar geleden werd ingevoerd, moest de taalgrens de Vlaamse en Franstalige Gemeenschap verzoenen. Maar in de praktijk wordt ze weleens gezien als een kwestie die België verdeelt. Sinds de taalgrens grondwettelijk verankerd is, hebben de gemeenschappen beperkte bevoegdheden gekregen voor taal, cultuur en onderwijs. Voor de laatste aflevering van onze reeks ‘De … [Lees meer...] over‘Ik spreek de taal die ik wil’
Etymologica: de ui
De beste tijd om uien te oogsten is al lang weer voorbij. Die valt in augustus las ik ergens, maar een stukje over de benaming ui kan natuurlijk altijd. Dat ik dat nu pas doe, vind ik eigenlijk wel gek, want de ui (Allium cepa) is voor een taalkundige een heel dankbare plant. Zijn verschillende benamingen geven namelijk een mooi beeld van de culturele invloeden, die … [Lees meer...] overEtymologica: de ui
Ras en taal
Een intrigerende discussie, in het nieuwe nummer van het Journal of Sociolinguistics: moet er een raciolinguïstiek komen, een discipline die het verband tussen ras en taal bestudeert? De discussie is aangezwengeld door een artikel van de Amerikaanse geleerden Jonathan Rosa en Nelson Flores en verschillende andere geleerden reageren erop. Rosa en Flores hebben de laatste … [Lees meer...] overRas en taal
Waarom Vlaanderen? De volkstaal in evolutie
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (3.1) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze aan de hand van enkele voorbeelden de rol van … [Lees meer...] overWaarom Vlaanderen? De volkstaal in evolutie
Verschenen: ‘Hoe bevrijd is onze seksualiteit?’,
Nieuw nummer van ‘de lage landen’ Nederland en België zijn wereldwijd voorlopers in de maatschappelijke en culturele omgang met seksualiteit. Maar een zeker gevoel van ongemak is nooit verdwenen en lijkt zelfs weer te groeien. Hoe dat precies zit, lees je in het nieuwe nummer van de lage landen. Welke plaats neemt seksualiteit in onze samenleving in? Hoe is dit … [Lees meer...] overVerschenen: ‘Hoe bevrijd is onze seksualiteit?’,
Taalmodellen kunnen niet niet
Een van de wonderlijke kenmerken van chatbots is dat niemand begrijpt hoe ze precies werken – ook de mensen die ze gemaakt hebben niet. Of beter gezegd: het principe is heel simpel – uitrekenen wat het meest waarschijnlijke volgende woord is gegeven wat er allemaal eerder is gezegd. Maar de computer rekent eerst zelf uit op welke aspecten uit de context hij daarvoor het best … [Lees meer...] overTaalmodellen kunnen niet niet
24e Taalkundeolympiade
Dit jaar wordt alweer de 24e Taalkundeolympiade georganiseerd voor leerlingen van de bovenbouw van het VWO. De Taalkundeolympiade bestaat uit uitdagende puzzels over de meest uiteenlopende oude en moderne talen en schriftsoorten. Het biedt leerlingen de gelegenheid om op een speelse manier kennis te maken met voor hen vaak onbekende aspecten van taalkunde. Alle … [Lees meer...] over24e Taalkundeolympiade
Nog lang niet uitgeteld: een vernieuwd hoofdstuk in de e-ANS
Deze maand publiceert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) het vernieuwde hoofdstuk Het telwoord van de online Algemene Nederlandse Spraakkunst (e-ANS). Daarin wordt beschreven welke typen telwoorden het Nederlands kent, hoe ze gevormd worden, en hoe we ze gebruiken. De Nederlandse telwoorden zitten vernuftig in elkaar. Er is een handjevol basisvormen, … [Lees meer...] overNog lang niet uitgeteld: een vernieuwd hoofdstuk in de e-ANS
Ribskjin
Ribskjin is in sa'n prachtich, echt Frysk wurd. Alderearst is it sa’n nijsgjirrich wurd dêr’t jo ûnmooglik in echte Hollânske wjergader foar fine kinne. Moai is ek it iroanyske understatement. Wat oaren 'vel over been' neame, is by ús 'aardich ribskjin' - neat om yn it bêste lân fan d' ierde moederaasje mei te hawwen... En dan past de klank ek noch sekuer by de betsjutting: … [Lees meer...] overRibskjin
Drie concentrische cirkels
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (2.6) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze aan de hand van enkele voorbeelden de rol van globalisering in … [Lees meer...] overDrie concentrische cirkels
Taalkunde in het Handboek Didactiek Nederlands
Geregeld verschijnt op Neerlandistiek een bijdrage met de titel ‘Nieuw in het Handboek Didactiek Nederlands’. Het Handboek Didactiek Nederlands is een digitale vakdidactische publicatie die voortdurend wordt aangevuld met vakdidactische en vakinhoudelijke bijdragen over taalbeheersing, taalkunde en letterkunde. De beoogde lezers van het handboek zijn leraren en … [Lees meer...] overTaalkunde in het Handboek Didactiek Nederlands
Halveren
Hoe sette jo dit sintsje út in resept oer yn it Frysk: 'halveer de tomaat'. As jo earste idee is 'healvearje de tomaat', wit dan dat sok Frysk oan 'e protters raast en beart as skuorde klokken. Yn it Frysk sizze je earder: 'snij de tomaat troch de helte' of 'snij him midstwa'. 'Halveren' betsjut neist 'yn twaen ferpartsje' ek noch 'oant op 'e helte ferminderje'. … [Lees meer...] overHalveren
Studenten onder de toppen van hun kunnen
Soms komt een proefschrift precies op tijd voor de maatschappelijke discussie. Dat geldt in ieder geval voor Lidy Zijlmans die vandaag in Nijmegen promoveert, op een proefschrift over welke rol vaardigheid in een vreemde taal speelt bij studiesucces aan de universiteit. (Ik ben, voor de duidelijkheid, een van de promotoren.) Zijlmans moest het doen naast een baan – als … [Lees meer...] overStudenten onder de toppen van hun kunnen
Leeft de taalstrijd nog in Voeren?
Met de vaststelling van de taalgrens ging Voeren over van Wallonië naar Vlaanderen. Dat leidde tot grote communautaire spanningen, die een climax bereikten in de jaren 1980. Hoe leven de mensen van Voeren nu, decennia later? Zijn er nog steeds spanningen tussen Franstaligen en Nederlandstaligen? … [Lees meer...] overLeeft de taalstrijd nog in Voeren?
Etymologica: Kokkels
In de onlangs verschenen Canon van de Nederlandse Natuur van Dick de Vos hebben ook de kokkels een plaatsje gekregen. Iedereen kent deze schelpdieren wel, hetzij als gerecht, hetzij van de mooie schelpen op de Nederlandse en Vlaamse stranden. De officiële naam eetbare hartschelp verwijst naar beide gebruiksmogelijkheden. Die naam is een vertaling van de Latijnse naam cardium … [Lees meer...] overEtymologica: Kokkels
Hedde Zeijlstra over de betekenis van woorden
De taalkundige Hedde Zeijlstra, hoogleraar aan de universiteit van Göttingen, schrijft aan een trilogie over woorden in het Nederlands. Het eerste deel, De betekenis van woorden, verscheen in de afgelopen week. Wat weten we over woordbetekenis? … [Lees meer...] overHedde Zeijlstra over de betekenis van woorden
Jemig de podcast
Jemig de pemig, asjemenou, doemdenken, popie jopie, computer says no en een beter milieu begint bij jezelf. Uitspraken die we allemaal gebruiken, maar waarvan we misschien vergeten zijn dat ze uit reclames, liedjes en televisie- en radioprogramma’s komen. In de podcast Jemig de podcast bespreken De Dikke van Dale-hoofdredacteur Ton den Boon en KRO-NCRV/NPO Radio … [Lees meer...] overJemig de podcast
De Bharatās: de stam die India zijn naam gaf
Duizenden jaren geleden stichtten de Bharatās hun koninkrijk in het noorden van het land dat India zou worden en naar hen ook Bhārat heet. Deze naam, heden steeds sterker uitgedragen, is geestelijk rijk en heeft verwanten in de Germaanse talen. Een keuze “India, dat is Bhārat, zal een Verbond van Staten zijn.” Zo begint de grondwet van het land dat zich in 1947 losmaakt … [Lees meer...] overDe Bharatās: de stam die India zijn naam gaf
Frans
Als iemand de uitdrukking 'you are a scholar and a gentleman' gebruikt, denk ik altijd aan Frans Hinskens: iemand die een echte geleerde is én een heer, iemand die voorkomend is, en probeert anderen te helpen. Vandaag pensioneert hij van de twee plaatsen waar ik ook werk – het Meertens Instituut en de Radboud Universiteit. Een echte geleerde: Frans heeft, volgens mij al als … [Lees meer...] overFrans
Letterlijk een scheve schaats rijden?
In de inleiding van de Middelnederlandse Van den Vos Reynaerde vergelijkt de dichter mensen tot wie de boodschap van zijn werk niet doordringt en van wie hij vreest dat ze aan zijn verzen gaan schaven, waarna ze een leugenachtig karakter krijgen, met de raaf: Te vele slachten si den raven,Die emmer es al even malsch:Si maken sulke rijme valsch Van taalkundigen is een … [Lees meer...] overLetterlijk een scheve schaats rijden?
Die Karoo as universum
Oor velddenke, |xam-Afrikaans, en die Boesman-universiteit Luan Staphorst het op 23 September 2023 hierdie lesing gelewer by die Etienne van Heerden Veldsoirée te Cradock. … [Lees meer...] overDie Karoo as universum
Call for papers: Germanic Sandwich 9
Lancaster University, United Kingdom (11-12 April 2024) Website The Dutch linguist C.B. van Haeringen showed in his 1956 monograph Nederlands tussen Duits en Engels that, consistent with its geographical intermediate location, Dutch occupies a middle position between English and German in quite a systematic way as far as its linguistic structure is … [Lees meer...] overCall for papers: Germanic Sandwich 9
30 november 2023: Bij natte vloer glad: grammatica in het wild
Op donderdag 30 november houdt Ronny Boogaart een lezing in de serie Letter en Geest: Neerlandistiek in Leiden. De lezing zal zowel op locatie als online te volgen zijn. Bij natte vloer glad: grammatica in het wild In deze lezing laat Ronny Boogaart zien wat er gebeurt als je met een taalkundige bril naar de wereld om je heen kijkt. Teksten op bordjes, in liedjes, … [Lees meer...] over30 november 2023: Bij natte vloer glad: grammatica in het wild
Taal blijft mensenwerk
De constructie om te proberen te + werkwoord levert ons weleens moeilijkheden op wegens het kennelijk al te dicht bijelkaar voor (moeten) komen van tweemaal datzelfde woordje te. Is dat zo, dat we moeite hebben met iets als het zeggen van tweemaal hetzelfde woord achtereen? Laten we LexisNexis gebruiken om te zoeken naar te te, dus binnen dezelfde zin … [Lees meer...] overTaal blijft mensenwerk
