Het Dialectenbureau, aflevering 4 Dialect is toch een spreektaal? Toch floreert aan het begin van de eenentwintigste eeuw het dialect juist ook in geschreven vorm. We gaan langs bij de Beslisbomenmaker Des Vaderlands, Dichter des Vaderlands én de uitgever van het kinderboek Des Vaderlands. In Friesland, Zeeland en Utrecht. Steven Sterk geeft de verhalen van Nijntje in … [Lees meer...] overLezen en schrijven in dialect
taalkunde
6 oktober 2023: 12e Dag van de Friese taalkunde
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de twaalfde Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezighoudt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, kindertaalverwerving, enz. In de lezing kan over wetenschappelijk … [Lees meer...] over6 oktober 2023: 12e Dag van de Friese taalkunde
Waarom jij straattaal niet begrijpt (en waarom dat de bedoeling is)
Nederlandse jongeren klinken meertalig. Ze lenen woorden uit Surinaams en Marokkaans, leggen speciale accenten en maken ogenschijnlijke taalfouten. Straattaal is een manier om te laten zien wie ze zijn. Dat blijkt geen twintigste eeuwse uitvinding. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 'foute' taal. Dat doen we met Jacomine Nortier, Universitair Hoofddocent … [Lees meer...] overWaarom jij straattaal niet begrijpt (en waarom dat de bedoeling is)
“Wel even tekenen voor ommekomst, ja!”
Hedendaagse talige evolutie in de Tweede Kamer Taal ontwikkelt zich,- is er een opener deur? Over het taalveranderingsgeval ommekomst schreef ik diverse malen op mijn eigen blog, bovendien maakte ik er in 2018 een lemma van in dat prachtige Binnenhofse woordenboek Dat gezegd hebbend en iets minder neutraal maar wel met mijn instemming werd ik er in … [Lees meer...] over“Wel even tekenen voor ommekomst, ja!”
“Een sandwich Duits en Engels met daartussen Nederlands, alstublieft!”
Over superlatieven, tweeledige werkwoordclusters en de sandwichpositie van het Nederlands Daniela: “Dit is de meest creatieve sandwich die wij ooit gezien hebben!” Alexander: “Is het niet: De creatiefste sandwich die wij ooit hebben gezien?” Fenna: … [Lees meer...] over“Een sandwich Duits en Engels met daartussen Nederlands, alstublieft!”
Limonette, de tweede kwaliteit limonade
Achter het achtervoegsel 29 In de zesde aflevering van deze rubriek (juni 2021) dook Cefas van Rossem in de wereld van likorette, een ‘zoete likeurachtige drank’. Het achtervoegsel -ette geeft in dat woord aan dat de alcoholhoudende drank wel lijkt op likeur maar het vanwege een gering alcoholpercentage niet zo mag heten. In deze aflevering zijn we van de blauwe … [Lees meer...] overLimonette, de tweede kwaliteit limonade
Het Dialectenbureau: Dialect en wetenschap
Er wordt al ongeveer 150 jaar onderzoek gedaan naar dialecten, maar dat is nog niet makkelijk, vooral niet als het gaat om het verleden van het dialect. Ook omdat er geen opnames bestaan. Onderzoekers hebben in de loop van de tijd manieren gevonden om dat toch te doen. Cor van Bree is in Nederland een absolute autoriteit op het gebied van taalonderzoek. Een inspirator voor … [Lees meer...] overHet Dialectenbureau: Dialect en wetenschap
Wat literatuur- en taalwetenschap van elkaar kunnen leren
Wat hebben taal- en literatuurwetenschap elkaar te zeggen? Dat is een vraag die zo oud is als de scheiding van deze twee vakken uit de klassieke filologie, maar hij doet zich nog regelmatig gelden bij talenstudies. Hij geldt bijvoorbeeld voor een vak als de neerlandistiek, waar die disciplines allebei vertegenwoordigd zijn, zonder dat er nu bijvoorbeeld heel veel … [Lees meer...] overWat literatuur- en taalwetenschap van elkaar kunnen leren
Kijntijd
De knoppen barsten weer van het blad, dat zich kunstig ontvouwt en voortgroeit tot de volle tooi van bomen en kruiden. Wee dan de ziel die er niet stil bij staat om goed en nader te kijken. En weet ook: het oude woord voor dit schouwspel—dit groene uitbarsten—is het kijnen. Bij de verschillende bomen komt het lover nooit gelijktijdig. Hagedoorn en berk zijn er telkens … [Lees meer...] overKijntijd
Te verschijnen: Ewoud Sanders, Het n-woord. De geschiedenis van een beladen begrip
Aan het eind van de achttiende eeuw stelde een woordenboek dat ‘negers’ beestachtig, ongodsdienstig, onredelijk, ontrouw, schaamteloos, woest en wreed zijn. Stamden zij, ‘gelijk wij’, wel af van de eerste mens? Halverwege de negentiende eeuw meldde een veelgebruikt naslagwerk dat ‘negers’ niet kunnen niezen. De geschiedenis van het n-woord toont op pijnlijke wijze de witte … [Lees meer...] overTe verschijnen: Ewoud Sanders, Het n-woord. De geschiedenis van een beladen begrip
Dop en deksel
Intrigerende vraag, onlangs gesteld door Martine Mussies op Mastodon: wanneer gebruiken we precies dop en wanneer deksel? We kwamen er geloof ik met zijn allen niet uit, en ook de woordenboeken geven niet onmiddellijk uitsluitsel. Van Dale zegt bijvoorbeeld over deksel: En over dop: Als je dit zo leest, zou je denken dat deksel een algemener begrip is dan dop, en dat … [Lees meer...] overDop en deksel
Nederlandstalige vaktaal: ja!
Vorige week werd in Brussel het zeer succesvolle congres “Terminology: domain loss and gain” gehouden, een organisatie van NL-Term, het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), de Europese vereniging voor Terminologie (EAFT) en Infoterm. Meer dan 120 deelnemers vanuit heel Europa deelden ervaringen over hoe in bepaalde talen termen wel of niet beschikbaar waren voor specifieke … [Lees meer...] overNederlandstalige vaktaal: ja!
Meertaligheid – goed voor je brein en goed voor de samenleving
Op school, op werk, op straat en soms ook thuis: ons leven wordt steeds meertaliger. Wat zijn daarvan de gevolgen? Raken we in de war van al die talen, of is het juist goed voor ons? Goed voor ons brein, goed voor de economie, goed voor de samenleving? We spreken erover met taalkundige Anne-Mieke Thieme, die momenteel onderzoek doet naar taalgebruik tussen kinderen in de … [Lees meer...] overMeertaligheid – goed voor je brein en goed voor de samenleving
Het Dialectenbureau: Muziek en dialect
Dialect en muziek, dat lijkt een beproefde combinatie, maar de relatie tussen beide is priller dan je denkt. In deze aflevering reist Marc van Oostendorp naar Drenthe, de achterhoek en Limburg. Van de grote drie iconen uit de dialectpop leert hij waarom zij succesvol zijn tot ver buiten de grenzen van hun dialectgebied. Met veel muziek, een legendarisch optreden in Paradiso en … [Lees meer...] overHet Dialectenbureau: Muziek en dialect
Is taal een systeem?
Ik zit nu ongeveer 35 jaar in de taalwetenschap, maar ik geloof niet dat ik een ingrijpende gebeurtenis heb meegemaakt zoals het verschijnen van ChatGPT en andere grote taalmodellen in het publieke domein. Tijd voor een video! … [Lees meer...] overIs taal een systeem?
Grambank shows the diversity of the world’s languages
An international team has created a new database that documents patterns of grammatical variation in over 2400 of the world’s languages (Persbericht Max Planck Institut) What shapes the structure of languages? In a new study, an international team of researchers reports that grammatical structure is highly flexible across languages, shaped by common ancestry, … [Lees meer...] overGrambank shows the diversity of the world’s languages
28 april 2023: Juniorendag van Anéla en VIOT
Op vrijdag 28 april 2023 vindt aan de KU Leuven (locatie Antwerpen) de Juniorendag van Anéla en VIOT plaats. BA- en MA-studenten, net afgestudeerden en promovendi zullen op de Juniorendag hun scriptie- of promotieonderzoek op het gebied van toegepaste taalkunde (taalgebruik, taalverwerving, taalonderwijs, taalbeheersing of communicatie) in een … [Lees meer...] over28 april 2023: Juniorendag van Anéla en VIOT
Het dialectenbureau: Dialect en verzet
Het thema van de eerste aflevering is Verzet: van de Friezen die vechten voor een eigen taal, de jeugd in de Bijlmer die zich met straattaal afzet, tot Bennie Jolink die het woord 'boerenlul' heeft omarmd als geuzennaam en de kloof tussen stad en platteland al in 1981 constateerde. Maar wie goed luistert, ziet vooral veel overeenkomsten tussen deze dialectsprekers. De … [Lees meer...] overHet dialectenbureau: Dialect en verzet
‘Het ligt er wel onder’
Surfen in vakantietijd heeft rare gevolgen. Er komen koppen voorbij, dermate bizar, dat de verleiding van het open klikken minder dan ooit lokt. Toch blijft het aanzuigingseffect inwerken op het brein dat ik meezeul en dat wil weten. Zo las ik een week na dato via GoPress alsnog het artikel ‘Is het “groter dan” of “groter als”? Het hangt ervan af aan wie je het vraagt, zo … [Lees meer...] over‘Het ligt er wel onder’
Geen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
Sommige taalverandering is nog altijd lastig te betrappen. Met een dochter in huis die naar school gaat, hoor je natuurlijk af en toe dingen die je zelf nooit zou zeggen. "Geen zorgen", bijvoorbeeld. Ik begrijp wat er bedoeld wordt, het is ook in mijn Nederlands volkomen welgevormd, het is me enige tijd niet eens opgevallen. Maar ik zou altijd zeggen: "Maak je geen … [Lees meer...] overGeen zorgen: nasynchronisatie-Nederlands
Zijn lange zinnen altijd complex?
In mijn vorige blog besprak ik een artikel waarin was onderzocht of een tekst te simpel kan zijn. Daarin vergeleken de onderzoekers teksten met simpele en complexe woorden en zinnen. Misschien vroeg je het je tijdens het lezen van de blog al af: wanneer is een zin eigenlijk complex? Dat is een tijdje geleden in het onderzoek ‘Zinslengte en zinscomplexiteit’ (2017) van Henk … [Lees meer...] overZijn lange zinnen altijd complex?
Slips of the hand: versprekingen in gebarentaal
In het tweede nummer van Onze Taal dit jaar staat een interessant artikel van Berthold van Maris en Max Kisman over een voor de psycholinguïstiek intrigerend fenomeen: versprekingen. Als je wilt weten hoe taal in het menselijk brein werkt, dan zouden die versprekingen het inzicht daarin kunnen vergroten als je begrijpt wat er precies in het brein verkeerd gaat als mensen een … [Lees meer...] overSlips of the hand: versprekingen in gebarentaal
Etymologica: lente
Er is geen jaargetijde waarvan de komst van oudsher zozeer wordt verwelkomd als de lente, in ’t bijzonder de maand mei. ‘Die winter is verganghen, ic sie des meien schijn”, schreef een middeleeuws dichter. Dat was in zijn tijd toen de winters doorgaans bar koud waren, een nog grotere belevenis dan tegenwoordig. ’t Was ook vooral de maand mei waar men naar uitzag. De literatuur … [Lees meer...] overEtymologica: lente
Waarom Nederlanders voor Vlamingen vaak als kleuters klinken
Waar je maar moeilijk aan ontsnapt, ook als beroepstaalkundige, zijn gevoelens van vertedering of ergernis als je mensen zich anders hoort uitdrukken dan je gewend bent. Er is een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek naar ‘attitudes’, voor het Nederlands – bijvoorbeeld van mijn naaste collega’s Laura Rosseel en Stef Grondelaers. Vooroordelen over West-Vlaams, Limburgs, Brabants, … [Lees meer...] overWaarom Nederlanders voor Vlamingen vaak als kleuters klinken
Verschijnt binnenkort: Meertalig door Viorica Marian
Wie meer dan één taal machtig is, is een rijker mens, zegt taalwetenschapper Viorica Marian. Het is zo veel meer dan alleen een extra communicatiemiddel; het brengt een volstrekt nieuwe manier van denken met zich mee. Taal vormt namelijk je brein: wat je waarneemt, hoe je informatie onthoudt, welke gedachten je hebt en welke keuzes je maakt. Kortom, de talen die je spreekt … [Lees meer...] overVerschijnt binnenkort: Meertalig door Viorica Marian