Bij zo’n zachte winter als we nu beleven, zal ’t wel niet lang duren of de eerste kikkers laten zich horen. Daarom wil ik ’t nu alvast hebben over de namen, die er in de Nederlandse dialecten voor dat diertje bestaan. Daarbij let ik weer speciaal op de benoemingsmotieven. Waarom heet een zaak zoals ie heet? Bij stoel of boom is dat niet meer na te gaan, maar bij kikker is dat … [Lees meer...] overEtymologica: de kikker
taalkunde
Een moderne Prokrustes
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Vijftig jaar geleden had Jan Goossens zijn collega F. De Tollenaere boos gemaakt. Beide heren waren zeer vooraanstaande neerlandici, je zou dus kunnen spreken van een titanengevecht, maar in ieder geval schreef De Tollenaere een artikel in het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde om zijn ongenoegen te uiten. De … [Lees meer...] overEen moderne Prokrustes
Von Petra die Mutter
Als ich in den 90er Jahren zum ersten Mal ins Saterland kam, fiel mir eine sprachliche Eigenartigkeit auf. Im ganzen deutschen Sprachgebiet sagt man "Petras Mutter" und "die Mutter von Petra". Hier in der Gegend wird jedoch auch "von Petra die Mutter" gesagt. Auch im Saterfriesischen hörte ich diese Konstruktion: "fon Petra ju Mäme". Dass sie als "schlechtes Deutsch" und … [Lees meer...] overVon Petra die Mutter
Van Honolulu tot Warschau
Damascus is een hoofdstad. Een hoofdstad van een land, eventueel van een deelstaat, bekleedt een voorkeurspositie in de sfeer van Van hier tot… vooral als ze in een ander continent gelegen zijn. Enkele buiten-Europese voorbeelden: In diverse gevallen is er een grote stad op grote afstand gekozen als een uitroepteken, geregeld is er ook een inhoudelijke reden in … [Lees meer...] overVan Honolulu tot Warschau
De kat en haar naam
Biologen geven dieren en planten geleerde Latijnse namen en u zult bij het horen van het woord Felis wel vermoeden dat het gaat om de kat. Is het niet om de kattenbrokjes, dan wel om de tekenfilmpjes. Omdat de Romeinen er een naam voor hadden, wisten ze van het bestaan van het dier. De verspreiding van de kat Dat blijkt niet alleen uit teksten, maar ook uit … [Lees meer...] overDe kat en haar naam
Betrokken expertise, gedreven innovatie
Een van de meest geheimzinnige slogans van de afgelopen jaren was voor mij 'Betrokken expertise, gedreven resultaat' van het Rotterdamse bedrijf Lanclan. Wat het bedrijf nu precies te leveren heeft wordt ook uit de website niet helemaal duidelijk, sterker nog, wie de website leest, krijgt de indruk hier te maken te hebben met een parodie: lanclan staat voor uiterst … [Lees meer...] overBetrokken expertise, gedreven innovatie
Dialectprofessor Jos Swanenberg
John & Paul ontvangen aan hun taaltafel een heuse professor, die zich bezighoudt met taal en diversiteit, een breed gebied van dialect en streektaal tot jongerencultuur en straattaal. Welke taalergernis heeft deze deskundige? … [Lees meer...] overDialectprofessor Jos Swanenberg
Schrijfwedstrijd neologisme verlengd!
De deadline van de schrijfwedstrijd is verzet! Je hebt nog tot 1 april om een stuk in te zenden. Neerlandici en taalwetenschappers (in spe) uit binnen- en buitenland opgelet! Jong Neerlandistiek organiseert in de maand februari een schrijfwedstrijd met het thema ‘neologisme’. Met deze schrijfwedstrijd willen wij neerlandici in de breedte aanmoedigen om een blog te … [Lees meer...] overSchrijfwedstrijd neologisme verlengd!
Hoe kunnen andertaligen het beste uitspraak leren?
Uitspraak is zo belangrijk voor je verstaanbaarheid, en voor de indruk die je maakt, als je Nederlands praat. Maar hoe doe je dat eigenlijk, een goede uitspraak leren? En waarom is er zo weinig aandacht voor in de les? In deze aflevering praat ik daarover met logopedist en linguïst Marieke Goedgebure … [Lees meer...] overHoe kunnen andertaligen het beste uitspraak leren?
Thuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
De pandemie was in sommige opzichten een ramp en in andere een schandaal. Er zijn onverteerbaar veel mensen gestorven en er zijn een aantal idiote maatregelen genomen. Maar voor de creatieve wetenschapper was het ook een kans. Een zo'n creatieve wetenschapper is mijn collega Sharon Unsworth die samen met Marieke van den Akker en Caya van Dijk een artikel schreef over haar … [Lees meer...] overThuisscholing in thuistaal: geen slecht idee
Verschenen: Sprekende namen
Namen gebruiken we elke dag: we roepen elkaar, we geven ons adres op, we zoeken uit waar de bus stopt. Voornamen, achternamen, straatnamen en plaatsnamen – we staan er meestal niet bij stil. Maar soms vragen we ons af: hoe zit dat eigenlijk met zo’n naam? Waarom krijgt een kind juist die voornaam en geen andere? Waarom raken sommige namen in (of juist weer uit) de mode? Hoe … [Lees meer...] overVerschenen: Sprekende namen
Internationale Neerlandistiek 2023-3 verschenen
Het derde nummer van deze jaargang van Internationale Neerlandistiek is verschenen. Dit nummer bevat een vijftal artikelen over uiteenlopende onderwerpen, geschreven door auteurs wereldwijd. Ook bevat dit nummer vijf boekbesprekingen en een speciaal in memoriam naar aanleiding van het overlijden van em. prof. dr. en eredoctor Jos Wilmots in januari van dit jaar. Het tijdschrift … [Lees meer...] overInternationale Neerlandistiek 2023-3 verschenen
Van Afrika tot Zimbabwe
Van hier tot Tokio – Facetten (xii) Laten we een aantal voorbeelden zoeken uit een reeks van landen, ver weg alsof het om Tokio gaat. Daarna keren we langzamerhand terug naar Nederland vanwaaruit over een tijdje het slotakkoord van deze serie zal klinken. Eigenlijk vallen deze voorbeelden van “van hier tot X” uiteen in twee groepen. Allereerst is daar het type met de … [Lees meer...] overVan Afrika tot Zimbabwe
Etymologica: In volle varwe
Kleur tooit het land weer nu de krokus bloeit als vrolijke voorbode van Vrouwe Oostere, de lieve lentegeest. We kunnen haar wel evengoed Vrouwe Varwe noemen, met het oude woord voor ‘kleur’ dat ons allen nog bekend is in zijn nieuwere, mindere vorm verf. In het Germaans, de voorloper van onze taal en dier zusters, moet dit woord nog *farwō geluid … [Lees meer...] overEtymologica: In volle varwe
Ensembəl
Hoe spreek je precies het woord ensemble uit? Daarover staat een interessante melding op het Meldpunt Taal: De presentatoren van npo klassiek doen in het algemeen erg hun best om de namen van componisten en muziekstukken op de juiste manier uit te spreken. En meestal lukt dat ze heel aardig. Daarom wekt het des te meer verbazing dat ze vrijwel zonder uitzondering ‘ensemble’ … [Lees meer...] overEnsembəl
De stekker eruit trekken
Pieter Omtzigt heeft de stekker uit de coalitiebesprekingen getrokken, hoor en lees je nu overal. Die uitdrukking blijkt verrassend jong. De invloed van technische ontwikkelingen op onze woordenschat heeft me altijd geïnteresseerd. Ik bedoel: zonder de uitvinding van stoommachines zouden we nu niet zeggen dat iets of iemand op stoom ligt. Aan het begin van de … [Lees meer...] overDe stekker eruit trekken
It’s the economy, stupid
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.6) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze hoe economische argumenten in de kaart van het Engels kunnen … [Lees meer...] overIt’s the economy, stupid
Mejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Van hier tot Tokio – Facetten (xi) Frederik-Jan (de dubbele voornaam is geen toeval) Van Hier tot Gunder was een door Roemer of andere SP’ers gefingeerde naam voor iemand van adel, verondersteld rijke huizenbezitter bovendien. Onder de werkelijke, niet-verzonnen adellijke familienamen in Nederland vinden we in de sfeer van X tot Y Van Hemert tot … [Lees meer...] overMejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Inleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
Deze weken publiceer ik hier een tiendelige inleiding in de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Vandaag: de relatie tussen de fonologische en de morfologische structuur van woorden.. … [Lees meer...] overInleiding in de morfologie (7/10): Morfologie en fonologie
Jaorboek Nedersaksisch 4 verschenen: lezingen van het Nedersaksisch symposium en meer
Vrijdag 23-2 verscheen de nieuwste aflevering van het Jaorboek Nedersaksisch, oftewel jaargang 4 (2023). In het eerste deel staan de uitgewerkte lezingen van het Nedersaksisch symposium van 14 oktober 1923, gehouden in Kunstcafé Schurer, Assen. In deel 2 staan nog drie andere artikelen. Die zijn al evenzeer van belang voor de kennisverbreiding van het … [Lees meer...] overJaorboek Nedersaksisch 4 verschenen: lezingen van het Nedersaksisch symposium en meer
De moeder de vrouw in Messengersprache
Een van de beste inleidingen in de Nederlandse taalkunde heeft een update ondergaan! Onlangs verscheen de tweede druk van Niederländische Sprachwissenschaft van Ute K. Boonen en Ingeborg Harmes. Zo'n boek zou je eigenlijk in het Nederlands moeten vertalen, verzuchtte ik tien jaar geleden, en nog steeds bestaat er geen echt Nederlandse evenknie van: een inleiding in de hele … [Lees meer...] overDe moeder de vrouw in Messengersprache
Deze maand op Ensie
Stichting Ensie Encyclopedie realiseert een bibliotheek waar alle Nederlandstalige woordenboeken en encyclopedische werken op één plek samenkomen. Kennis uit heden en verleden wordt nauwkeurig gedigitaliseerd, van meta-informatie voorzien en voor iedereen gratis toegankelijk gemaakt. In februari beschrijven we een aantal boeken die op Ensie zijn geplaatst: 1.Beknopt … [Lees meer...] overDeze maand op Ensie
Geen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Onlangs kopte De Telegraaf dat het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers het educatiepakket ‘Plat veur Potwottels’ lanceert (17 januari 2024). Dit pakket laat kinderen tussen de 2 en 5 jaar kennismaken met het Achterhoekse dialect en leert ze spöllenderwies 'n betjen plat praoten. De titel van het Telegraaf artikel is vrij suggestief: Kinderen die dialect leren … [Lees meer...] overGeen taalachterstand voor kinderen die thuis een regionale taal spreken
Moderne taalkunde voor de brugklas
De taalwetenschap van 50 jaar geleden Lang leve de plenaire vergaderingen uit de vroege jaren zeventig. Het beeld dat weleens opduikt over de toenmalige afdelingen Nederlands, met hun honderden studenten met allemaal lange haren en vol kritiese gedachten over van alles behalve het eigen gedrag, is dat het vak zich toen ook langzaam van het voorgezet onderwijs … [Lees meer...] overModerne taalkunde voor de brugklas
Streektaalstrijd
Promo voor het bordspel Streektaalstrijd. … [Lees meer...] overStreektaalstrijd
