Op 20 septimber is taalkundige Jarich Hoekstra ferstoarn. Ta syn neitins ha Bouke Slofstra en Henk Wolf in pear stikken út Jarich syn pinne opdold om se hjir nochris wer yn it ljocht te jaan. Jarich skreau syn stik oer de ûnpersoanlike omnamwurden men, jins en jin yn it Nijfrysk (fan 2010) foar in kongres oer sokke omnamwurden yn Germaanske talen. It is faak en folle … [Lees meer...] overEn wa moat it belije? Men!
voornaamwoorden
Over de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Doorgaans weten moedertaalsprekers van het Nederlands feilloos onderscheid te maken tussen de subjects- en objectsvormen van persoonlijke voornaamwoorden. Tijdens de taalverwerving hebben zij onbewust geleerd hoe deze vormen gebruikt worden en deze kennis in hun grammatica verankerd. Soms echter zit een zin zo in elkaar dat het lastig kan zijn die keuze te bepalen. Daardoor kan … [Lees meer...] overOver de verwarring rond het gebruik van hen en hun
Je wast jou
Voornaamwoorden! Je kunt er een leven aan wijden. Neem alleen de wederkerende voornaamwoorden. Hoeveel hebben we er daar wel niet van! 'Ik was me', 'ik was mezelf', 'ik was mij', 'ik was mijzelf', en dan hebben we alleen nog maar de eerste persoon enkelvoud gehad. In een nieuw overzichtsartikel zetten Guido Vanden Wyngaerd en Eric Hoekstra ze allemaal op een rijtje (ook voor … [Lees meer...] overJe wast jou
‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
Het is een intrigerende studie die mijn voormalige Nijmeegse collega Stefan Grondelaers en een aantal van zijn collega's onlangs publiceerde in het vaktijdschrift Language Variation and Change. De onderzoekers doen verslag van hun pogingen om grip te krijgen op het gebruik van hun als onderwerp van een zin ('hun lopen op straat') door data te analyseren van Twitter. (Een … [Lees meer...] over‘Hun’ gebruiken om jong te lijken
12 december 2023: Evenement Hij/zij/hen/huh? Gender in boekvertalingen
Studenten van de masteropleidingen Redacteur/Editor en Vertalen organiseren het evenement Hij/zij/hen/huh? Gender in boekvertalingen op 12 december 2023 van 17.30 tot 18.30 in VOX-POP Amsterdam. Genderdiversiteit en inclusiviteit zijn de laatste jaren belangrijke aandachtspunten in de media. Steeds meer organisaties … [Lees meer...] over12 december 2023: Evenement Hij/zij/hen/huh? Gender in boekvertalingen
Jan Hen
“Als je iemand tegenkomt die non-binair is en diegene wil dat je naar diegene verwijst met ‘hen’, dan moet je dat gewoon doen.” “Je doet het zelf niet eens”, zeg ik. “Wat?” “Je doet het zelf niet eens”, herhaal ik. “Hoe bedoel je?” “Je had moeten zeggen: ‘Als je iemand tegenkomt die non-binair is en hen wil dat je naar hen verwijst met ‘hen’, dan moet je dat … [Lees meer...] overJan Hen
Halen genderneutrale voornaamwoorden wel iets uit?
We maken wereldwijd momenteel een gigantisch interessant experiment mee: in heel veel landen en in heel veel talen wordt geprobeerd om de taal 'inclusiever' te maken, bijvoorbeeld door genderneutrale voornaamwoorden te introduceren: naast hij en zij komt ook een die of een hen te staan. Kan dat? Werkt dat? En maakt het de wereld uiteindelijk beter? In die discussie is nu een … [Lees meer...] overHalen genderneutrale voornaamwoorden wel iets uit?
Voornaamwoorden en de blauwe ogen van Mark Zuckerberg
Een gedenkwaardige bijeenkomst, gisteren, in het Nederlandse hoofdkantoor van Meta. Instagram wil in de aanloop naar 'International Pronoun Day' op 3 oktober aanstaande voor een aantal talen waaronder het Nederlands (bij Meta noemen ze dat 'Nederlands/Vlaams') de mogelijkheid bieden dat gebruikers hun eigen voornaamwoorden mogen kiezen. Voor het Engels kan dat al sinds mei … [Lees meer...] overVoornaamwoorden en de blauwe ogen van Mark Zuckerberg
Ras, gender en het centrale dogma van de taalkunde
Er woedt een belangrijke maatschappelijke discussie over taal waarover je maar weinig taalkundigen hoort in het publieke domein: de discussie over hoe we allerlei identiteiten benoemen – discussie over wit tegenover blank, over slaafgemaakte, over non-binair taalgebruik, enzovoort: over de vraag in hoeverre de taal moet worden aangepast aan een veranderende sociale … [Lees meer...] overRas, gender en het centrale dogma van de taalkunde
De ongeziene verikeaisering van het Nederlands
Het zal jullie niet ontgaan zijn: het Genootschap Onze Taal heeft een nieuwe huisstijl. Het blad ziet er anders uit, de website ziet er anders uit, zelfs het logo dat al heel vele decennia overleefde, is aangepast. Maar zoals het een taalgenootschap betaamt, is de ingrijpendste wijziging er één in het taalgebruik. In ieder geval op de website wordt de lezer voortaan met je … [Lees meer...] overDe ongeziene verikeaisering van het Nederlands
De genderneutrale voorloper van ‘zijn’
Het bezittelijk voornaamwoord zijn gebruiken we voor mannelijke en onzijdige woorden: de man en zijn kinderen en het bedrijf en zijn oprichter. Zo’n twee millennia geleden was dat anders: *sīn-, de Germaanse voorloper van zijn, was genderneutraal. Dat betekent dat het zowel voor mannelijke, vrouwelijke … [Lees meer...] overDe genderneutrale voorloper van ‘zijn’
Woordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken
Over woordgeslacht, voornaamwoordelijke verwijzing en de relatie tussen die twee bestaat nogal wat verwarring, zo blijkt uit een aantal recente discussies op Neerlandistiek naar aanleiding van informatie daarover in de nieuwe dikke Van Dale. Om ervoor te zorgen dat de discussiepunten voor iedereen helder zijn, wil ik hier een aantal feiten op een rijtje zetten. Daarna geef ik … [Lees meer...] overWoordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken
De neiging tot ‘je’
‘Je’ als onbepaald voornaamwoord wordt wel eens – enigszins neerbuigend – omschreven als een ‘voetballers-je’: ‘Dan krijg je die bal en dan leg je hem af naar links…’ De voetballer die zijn ‘ik’ niet teveel op de voorgrond wil plaatsen heeft de neiging zich in zulke zinnetjes te verschuilen achter wat ik zou willen noemen ‘een bescheidenheids-je’. Wat hij beschrijft wordt … [Lees meer...] overDe neiging tot ‘je’
Leuk dat je weer geweest zijn
De wereld van de pronomina schudt op zijn grondvesten. De afgelopen weken stuurde de advocaat Samir Lhachmi uit Zeeuws-Vlaanderen me een aantal foto's die het bekende restaurant Katseveer in Wilhelminadorp (Zuid-Beveland) op Instagram plaatst: Hoe zit dat, vroeg Samir zich af. Hij kon zich best voorstellen dat iemand 'je zijn geweest' schrijft, en schreef "Mijn moeder zegt … [Lees meer...] overLeuk dat je weer geweest zijn
Ze zag volgens zichzelf niemand naast zich
Het fascinerendst van de wetenschap zijn toch eigenlijk de puzzels. Zelfs betrekkelijk eenvoudige zaken worden niet begrepen. Waarom zeg je in de volgende zinnen in het Nederlands niet zichzelf maar zich? Ze keek voor zich.Ze zag een slang naast zich.Ze hoorde iemand achter zich. Hans Broekhuis bespreekt de zinnen in een uitgebreid nieuw artikel dat hij wijdde aan het … [Lees meer...] overZe zag volgens zichzelf niemand naast zich
3 tips voor directeur Gijs
Over jij, u en een zorgverzekeraar. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] over3 tips voor directeur Gijs
Je kop
Door Henk Wolf Het woord kop worden gebruikt om de bovenkant of de voorkant van voorwerpen of geografische ruimten aan te duiden, zoals van een paal, een haven of een pier. Dat is stilistisch vrij neutraal: aanstoot geeft het zeker niet. Dat geldt ook voor de aanduiding van de voor- of bovenkant van een dier. Van een mier, een hond en een tyrannosaurus rex kun je gerust … [Lees meer...] overJe kop
Sam Smith en hun voornaamwoorden
Door Ronny Boogaart Volgens het Algemeen Dagblad van 13 september jl. wil de Britse zanger Sam Smith voortaan niet meer met hij worden aangesproken, maar met hen of hun, aangezien hij zich niet exclusief mannelijk of vrouwelijk voelt. Ik vraag me af hoeveel lezers van het AD dit bericht begrijpen. Ikzelf in elk geval niet meteen. Wat moet ik nou zeggen als ik Sam tegenkom … [Lees meer...] overSam Smith en hun voornaamwoorden
Waarom hangen hun al ruim een eeuw aan de kapstok?
Door Henk Wolf Misschien herinnert u zich nog de aflevering van De wereld draait door uit 2012 waarin taalkundige Helen de Hoop en toenmalig minister van onderwijs Ronald Plasterk spraken over het voornaamwoord hun. Bij m'n collega's en mij op NHL Stenden Hogeschool is het een populaire onderwijsvideo. Ik gebruik 'm zelf om studenten te laten zien hoe mensen … [Lees meer...] overWaarom hangen hun al ruim een eeuw aan de kapstok?
Seksistisch over woordgeslacht in 1919?
Taalkunde van 1919 In een onregelmatig verschijnende reeks zal ik af en toe taalkundige publicaties van 100 jaar geleden bespreken. Door Marc van Oostendorp Er wordt niet veel meer verwezen naar het fascinerende artikel 'Woordgeslacht als eenheidsgraad' over woordgeslacht dat Ph.J. Simons 100 jaar geleden publiceerde in De Nieuwe Taalgids. De ANS noemt het wel als … [Lees meer...] overSeksistisch over woordgeslacht in 1919?
Jouw iedere beweging
Door Kristel Doreleijers Op 8 mei 2019 kwam de nieuwe Nederlandstalige single Hoe Het Danst van Marco Borsato, Armin van Buuren en Davina Michelle uit. Borsato omschrijft het nummer op zijn website als 'een liefdeslied waarin het verhaal wordt verteld van twee mensen die niet goed weten hoe ze met elkaar verder moeten'. De single is de eerste in een nieuwe reeks … [Lees meer...] overJouw iedere beweging
Doet mèn maah een bieahtje: het gebruik van mijn voor mij in het zeventiende-eeuwse Nederlands
Door Giulia Mazzola en Peter Alexander Kerkhof Als je ooit met een Hagenees hebt gepraat, heb je het vast weleens gehoord: de dialectvorm “mèn” voor ‘mij’ in zinnen zoals “doet mèn maah un bieahtje”. Deze dialectvorm komt voor in de grammaticale functies van het meewerkend voorwerp, het lijdend voorwerp en na voorzetsels. Als klinkend kenmerk van het Haagse dialect komen we … [Lees meer...] overDoet mèn maah een bieahtje: het gebruik van mijn voor mij in het zeventiende-eeuwse Nederlands
De geit heeft last van z’n/d’r uier: horen dieren bij de mensen of bij de dingen?
Door Henk Wolf Ik vermoed dat vrijwel alle Nederlandstaligen naar Mark Rutte verwijzen met de voornaamwoorden hij, ie, hem, 'm, zijn, z'n. En ik vermoed ook dat zo goed als al die Nederlandstaligen naar Angela Merkel verwijzen met de voornaamwoorden zij, ze, haar, 'r, haar, d'r. Voor mannelijke referenten gebruiken we dus andere voornaamwoorden dan voor vrouwelijke. Dat is … [Lees meer...] overDe geit heeft last van z’n/d’r uier: horen dieren bij de mensen of bij de dingen?
Het meisje die jarig is en mijn broer, dat een vrolijke prater is
Door Henk Wolf Het meisje is grammaticaal onzijdig en biologisch vrouwelijk. Die twee soorten geslachten vechten steeds om voorrang in de grammatica. Bij de persoonlijke voornaamwoorden wint het vrouwelijke. Van de volgende zinnen is de bovenste verreweg het gewoonst: Het meisje zei dat ze jarig was. Het meisje zei dat het jarig was. Bij de betrekkelijke … [Lees meer...] overHet meisje die jarig is en mijn broer, dat een vrolijke prater is
Verwijzingen naar niets?
Nultaal (17) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overVerwijzingen naar niets?
