Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (17) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hét ritme van een sonnet werd aan het begin van de zeventiende eeuw de alexandrijn, van twaalf lettergrepen. Dat zijn er veel – het wordt al betrekkelijk moeilijk om dat nog als geheel in je hoofd te laten … [Lees meer...] overDe die
voornaamwoorden
Wij blanke mannen hebben veel geleden
Door Marc van Oostendorp Wat betekent het woord wij? In werkwoordsrijtjes wordt het wel voorgesteld als het meervoud van ik, zoals zij het meervoud is van hij (of zij). Maar daar klopt iets niet helemaal. Ik betekent zoveel als: de persoon die nu aan het woord is, maar wij wordt slechts zelden gebruikt door mensen die in koor spreken. In een nieuw artikel over voornaamwoorden … [Lees meer...] overWij blanke mannen hebben veel geleden
Is zij nu kapot?
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen zij en ze? Ja, de eerste heeft meer nadruk dan de tweede, maar verder? Uit allerlei onderzoek van de laatste paar jaar blijkt dat de vormen zich – net als je en jij of hij en ie en meer van dat soort paren – langzaam uit elkaar bewegen. Gaandeweg krijgt ieder van die vormen zijn eigen, speciale betekenisnuance. Wie weet … [Lees meer...] overIs zij nu kapot?
Al die kerken in al die wijken. Die?
Door Marc van OostendorpHet interview dat de theologe en oud-parlementariër Mirjam Sterk vorige week voor de radio hield met de jonge hippe predikant Ruben van Zwieten, blijkt een feest voor de taalliefhebber.Dat komt allereerst door het accent van Van Zwieten, die een ontmoetingscentrum is begonnen op de Amsterdamse Zuidas en die veel meer klinkt als een verdwaalde vennoot van … [Lees meer...] overAl die kerken in al die wijken. Die?
Je en jij
Door Marc van OostendorpWaarom betekent je soms wat anders dan jij? Dat is een van de intrigerende vragen die Bettina Gruber probeert te beantwoorden in het proefschrift waarop ze volgende week hoopt te promoveren (hier).Dat de twee woorden inderdaad soms verschillende betekenissen hebben, was al langer bekend. Gruber geeft er een aantal mooie voorbeelden van:- Als … [Lees meer...] overJe en jij
‘Het is naar ons zin’. Ons?
Door Marc van Oostendorp Ik heb een vriendin die taaladviseur is in hart en nieren. Terwijl we thee drinken, zit ze nog e-mails te beantwoorden van mensen die worstelen met allerlei vragen over of je dit wel kan zeggen, of dat. Gisterenavond was ze bezig met iemand die zich afvroeg of je moet zeggen 'het is naar ons zin' of 'het is naar onze zin'. Tja, wat is daar nu weer het … [Lees meer...] over‘Het is naar ons zin’. Ons?
Dat vind ikke niet
Door Marc van OostendorpGisteren had ik mijn post over dat vinnik leuk nog niet geplaatst, of er kwam een mail binnen van de DBNL, met het nieuws dat er deze maand daar geplaatst is. Daaronder zit ook jaargang 30 van het Groningse taalkundige tijdschrift TABU. En in die jaargang hadden de (huidige) Groningse hoogleraren taalwetenschap Jack Hoeksema en Jan-Wouter Zwart … [Lees meer...] overDat vind ikke niet
Is de nieuwe paus een zij?
Door Suzanne AalberseBiologisch gezien zal de volgende paus een man zijn, dat wordt van tevoren gecontroleerd (zie de uitdrukking Testiculos habet et bene pendentes ). Toch is het mogelijk dat de paus “zij” genoemd wordt. De aanspreekvorm voor de nieuwe paus (en de paus-emiritus) is namelijk zijne heiligheid. Woorden die op –heid eindigen zijn altijd vrouwelijk en alle … [Lees meer...] overIs de nieuwe paus een zij?
U en ik voor de koningin
De aftreerede van koningin Beatrix had de vorm van een cirkel. Ze begon met een verwijzing naar het volk ('Zoals u allen weet'), had het daarna vooral over zichzelf (wat logisch is gegeven het onderwerp), en sprak vlak voor het midden over Prins Claus en vlak na het midden over de Prins van Oranje en Prinses Máxima. En ze eindige weer met het volk ('uw koningin mocht zijn'.)Het … [Lees meer...] overU en ik voor de koningin
Ik, je en hij bij Gerrit Komrij
Door Marc van Oostendorp Als ik jou was, en jij was een student letterkunde en die zocht een scriptieonderwerp, zou ik me buigen over Boemerang en andere gedichten, de postume bundel van Gerrit Komrij. Het eerste gedicht is, heel onkarakteristiek, geschreven zonder hoofdletters en zonder punten. Het heet psalm en begint als volgt: de avond vrees je en het grote krimpen de … [Lees meer...] overIk, je en hij bij Gerrit Komrij
Het persoonlijk aanwijzend voornaamwoord bij Jan Cremer
Dankzij de iPad-app die het Letterkundig Museum sinds kort gratis verspreidt, kan iedereen (nou ja, iedereen met een iPad) nu op ieder moment van de dag, thuis en onderweg, voor editeur spelen. De app bevat het volledige typoscript van Ik, Jan Cremer in facsimile, inclusief correcties van onder meer Cremer zelf en van C.B. Vaandrager. Je kunt er eindeloos in snuffelen en … [Lees meer...] overHet persoonlijk aanwijzend voornaamwoord bij Jan Cremer
