Op de Facebookgroep Leraar Nederlands plaatste gisteren iemand het bovenstaande plaatje, afkomstig van de Facebookpagina van D66. Er staat een citaat op van Sigrid Kaag: "Laat je nooit, nooit, nooit aan jezelf twijfelen." De collega die het in de groep plaatste, vond dat vreemd klinken en vroeg zich af of de zin wel goed geformuleerd was. Daarover kan natuurlijk alleen het … [Lees meer...] overLaat je nooit, nooit, nooit aan jezelf twijfelen
werkwoorden
‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
Door Henk Wolf Daan moet nodig plassen.Daan moet nodig plasse. In het moderne Nederlands maakt het niets uit welke van de bovenstaande zinnen je gebruikt. De infinitief (de onbepaalde wijs, het 'hele werkwoord') kan eindigen op een -n of op een uh-achtig klankje, dat we meestal als -e schrijven. … [Lees meer...] over‘Plasse(n) doen’ in het Nederlands en Fries
Een vogel die z’n kuikens verhongert
Door Henk Wolf Het Nederlands heeft een zogenaamde veroorzakende vorm of causatief. Daarmee druk je uit dat iets of iemand een bepaalde handeling veroorzaakt. Als ik bijvoorbeeld van de zin 'de kar rolt van de heuvel af' een veroorzakende vorm wil maken, dan kan ik een zin bouwen als de volgende: … [Lees meer...] overEen vogel die z’n kuikens verhongert
Die vragenlijst met van die onzinwoorden
Door Marijke De Belder Twee weken geleden vulde u misschien een vragenlijst met onzinwoorden in op Taalpost. In deze tekst krijgt u daarbij een kijkje achter de schermen. Wat heb ik getest en waarom, hoe is het verlopen en wat zijn de resultaten? U vindt het hieronder. In 1989 observeerde Mieke Trommelen dat de stam van een ongeleed Nederlands werkwoord uit slechts één … [Lees meer...] overDie vragenlijst met van die onzinwoorden
Je werkwoorden op een rijtje zetten in de Nederlandse dialecten
Dialecten zijn de fruitvliegjes van het taalonderzoek: omdat bijna iedere persoon net wat anders spreekt dan zijn buurman, heb je er een gigantische hoeveelheid van. Dat helpt om heel precies in kaart te brengen op wat voor manieren talen van elkaar kunnen verschillen. Neem de volgorde van werkwoorden aan het eind van een zin. Het is helemaal niet moeilijk om een Nederlandse … [Lees meer...] overJe werkwoorden op een rijtje zetten in de Nederlandse dialecten
De checkout en het uitchecken
door Henk Wolf Een poosje geleden zat ik in een hotel in Duitsland. Zoals alle hotels had ook dit hotel een tijdstip vastgesteld waarop de gasten op hun laatste dag aan hun verplichtingen moesten hebben voldaan (sleutel inleveren, afrekenen etcetera). Al die verplichtingen heetten volgens het informatieboekje de Checkout en het bijbehorende werkwoord was auschecken. Dat … [Lees meer...] overDe checkout en het uitchecken
Ik kunnen niet, meester!
Door Roland de Bonth In de Nederlandse literatuur neemt humor een belangrijke plaats in. Om deze bewering te staven, stelde uitgeverij Novella in 1991 een bloemlezing samen met humoristische verhalen van (vooraanstaande) Nederlandse auteurs. Zo treffen we er stukken in aan van onder anderen Rudy Kousbroek, Simon Carmiggelt, Bob den Uyl, Maarten Biesheuvel, Gerrit Komrij, Remco … [Lees meer...] overIk kunnen niet, meester!
Xantippe wordt een werkwoord
Simon de Vries en zijn Seldsaemheden der liefde Door Peter Altena Wie leest nog Simon de Vries? De Utrechtse veelschrijver, die zijn gloriejaren kende in de laatste decennia van de zeventiende eeuw, was in de laatste decennia van de achttiende eeuw voor Gerrit Paape een rolmodel, omdat hij zo véél schreef. In het laatste decennium van de twintigste publiceerde Arianne … [Lees meer...] overXantippe wordt een werkwoord
Methaan schetende koeien
Door Marc van Oostendorp Een belangwekkende kwestie weer, onlangs op Meldpunt Taal. Iemand meldde: In de Groene Amsterdammer van deze week werd 'scheten' als transitief werkwoord gebruikt. De precieze zin weet ik niet meer, maar er stond zoiets als 'methaan schetende koeien'. (Het bedoelde stuk staat hier; het gaat inderdaad precies over "methaan schetende koeien") En iemand … [Lees meer...] overMethaan schetende koeien
Hard aaien
Door Marc van Oostendorp Soms moet een mens kracht uitoefenen en soms moet een mens het daarover hebben. Je kunt bijvoorbeeld iets of iemand slaan, of duwen of aaien. Over dat soort werkwoorden gaat het proefschrift waarop Anja Goldschmidt vorige maand in Utrecht promoveerde. Je kunt die werkwoorden op verschillende manieren onderverdelen, zegt Goldschmidt. Er zijn … [Lees meer...] overHard aaien
Het werkwoord VARren
Door Marten van der Meulen Ik was de afgelopen dagen in Engeland, en dus volgde ik het WK voetbal op de BBC. Ik begon er lekker een beetje in te komen: spannende wedstrijden, rare regels (door op gele kaarten), ik vermaakte me prima. En er is altijd de kans op een leuke taaluiting: voetbal staat bekend om z'n nieuwe woorden, uitdrukkingen in een nieuw jasje en heel specifieke … [Lees meer...] overHet werkwoord VARren
Zelfstandig naamwoorden vertragen
Door Marc van Oostendorp Slecht nieuws voor de liefhebber van het zelfstandig naamwoord: werkwoorden zijn gemakkelijker uit te spreken. Dat blijkt uit een nieuw artikel in het tijdschrift PNAS door de Amsterdamse onderzoeker Frank Seifart en een groep collega's. Seifart deed iets wat op het eerste gezicht heel eenvoudig was: hij analyseerde geluidsopnamen van sprekers van … [Lees meer...] overZelfstandig naamwoorden vertragen
Anne sei dat er my hie sjoen
Door Marc van Oostendorp Sommige dingen kun je nu eenmaal op verschillende manieren zeggen. Er lijkt bijvoorbeeld geen verschil of je nu Anne zegt dat hij me gezien heeft. zegt, of: Anne zegt dat hij me heeft gezien. De meeste mensen hebben het idee dat allebei de vormen grammaticaal zijn, en dat je ze allebei kunt zeggen (al vind je de ene vorm misschien wat … [Lees meer...] overAnne sei dat er my hie sjoen
Ligt of staat het boek op tafel?
Help mee met het in kaart brengen van de keuze tussen liggen en staan. Door Heleen de Vries Anderstaligen verbazen zich vaak over het Nederlandse gebruik van de werkwoorden ‘liggen’, ‘staan’ en ‘zitten’ voor levenloze dingen. Zo zit een boek in je tas, ligt het op tafel, maar staat het op de boekenplank. In veel andere talen worden deze werkwoorden alleen voor mensen gebruikt … [Lees meer...] overLigt of staat het boek op tafel?
Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (144) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Verlangen Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht, naar het naakte bijzijn van de minnaar smartelik getracht, zij heeft in de grote leegte van haar wit bed, de peluw gekust, als wilde ze zijn matte … [Lees meer...] overMeenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Zag mij!
Door Marc van Oostendorp Elektronische post uit het oosten van Nederland! Hoe staat de taal er daar voor, volgens onze correspondent ter plaatse? Mijn zoon (7) en mijn dochter (13) hoor ik iets zeggen dat mijn dochter (19) niet zegt: 'Zag mij!'. Of 'zag mijn gezicht!' Ze geven ermee aan dat de gezichtsuitdrukking of de handeling alweer in het verleden ligt. Eigenlijk dus: … [Lees meer...] overZag mij!
Woordsoorten zijn raadsels
Door Marc van Oostendorp Er zijn onderwerpen in de taalkunde waarover we na duizenden jaren theoretiseren nog steeds weinig weten. Woordsoorten zijn zo'n onderwerp. Het is in het Nederlands duidelijk zinnig om bijvoorbeeld werkwoorden (lopen, slapen) te onderscheiden van zelfstandig naamwoorden (wandeling, bed). De eerste twee hebben bijvoorbeeld een verledentijdsvorm … [Lees meer...] overWoordsoorten zijn raadsels
Geluisterde podcasts
Door Marc van OostendorpAls iemand aan mij vraagt wat ik luister, aarzel ik onwillekeurig even. Op een pagina van de zakenwebsite NRCQ gebeurde het gisteren een paar keer. Luisteren werd gebruikt met een lijdend voorwerp:Deze veertien podcasts moet je luisteren vandaagWat luister jij op weg naar je werk?Ik weet dat andere mensen dat zeggen, maar ik zou zelf geloof ik … [Lees meer...] overGeluisterde podcasts
De visueel ingestelde mens!
Door Marc van OostendorpIk ben er nu ook voor de visueel ingestelde mens, en dus voor iedereen! Althans, dat beweerde de taalkundige Sterre Leufkens onlangs. In een blog over haar proefschrift, schreef zij:Voor de visueel ingestelde mens is hier nog een samenvatting van mijn proefschrift te vinden in de vorm van een videoblog, door prof. Marc van Oostendorp.Twee … [Lees meer...] overDe visueel ingestelde mens!
‘Oo’ als teken van de verleden tijd
Door Marc van OostendorpIk kan toveren: wat is de verleden tijd van breulen? Ik weet dat je dat werkwoord nog nooit hebben gehoord, ik heb het namelijk zojuist zelf verzonnen, en toch kan ik raden welke vorm je kiest. Sterker nog, ik weet wat jullie tweede keus zal zijn. Dat komt doordat ik een artikel heb gelezen van de Groningse onderzoekers Remco Knooihuizen en Oscar … [Lees meer...] over‘Oo’ als teken van de verleden tijd
Wat we nog niet weten over het werkwoord (2)
Krijgen als lijdende vormDoor Marc van OostendorpHet Nederlands is een van de best onderzochte talen ter wereld, en toch is er van alles en nog wat dat we niet begrijpen. Neem het werkwoord krijgen, bijvoorbeeld in de volgende zin:- Marc krijgt een pdf'je (van Hans). [1]Marc is in die zin het onderwerp, toch? Ja, volgens de schoolgrammatica wel. Maar volgens … [Lees meer...] overWat we nog niet weten over het werkwoord (2)
