• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Stiekem Rotterdams praten

13 januari 2012 door Marc van Oostendorp Reageer

Uit piëteit met de betrokkene heb ik er zeven jaar over gezwegen, maar het moet nu maar eens naar buiten. In die tijd was Medy van der Laan namens D66 staatssecretaris bij het ministerie van OCW. Op een zekere dag kwamen haar kinderen van school en Van der Laan schrok: wat spraken die kinderen plat! En zij was immers staatssecretaris bij onderwijs en cultuur en bovendien ook nog verantwoordelijk voor de media. Als er nu toch iemand was die de taalverloedering een halt kon toeroepen, dan was zij het toch wel?

Gelukkig had het ministerie verstandige ambtenaren. Ik vermoed althans dat de reden waarom ik met nog twee andere taalkundigen werd uitgenodigd bij de staatssecretaris eigenlijk was dat we haar die ambitie uit het hoofd moesten praten. Dat de taal verandert kun je prettig vinden of juist heel erg vervelend — het is nog nooit iemand gelukt om er wat aan te doen. (In Frankrijk probeert men het bijvoorbeeld al eeuwenlang. Mensen die voor strengere regels zijn, beginnen altijd over Frankrijk met zijn Académie, maar er is geen enkele aanwijzing dat het Frans minder snel verandert dan andere talen, wat voor kleine individuele voorbeelden men ook mag geven. Dat zij ordinateur zeggen in plaats van computer maakt hun taal statistisch nog niet zuiverder en heeft ook niet per se iets met hun regels te maken.)

Het probleem is in een notendop: je kunt strenge straffen op school invoeren, je kunt de werknemers in de media verplichten allemaal op spraakles te gaan, maar je kunt niets doen aan de manier waarop mensen op straat en thuis met elkaar praten. En daar gebeurt waarschijnlijk vrijwel alle taalverandering. Anders dan veel mensen denken hebben de media en de school maar heel weinig invloed op de manier waarop we in het dagelijks leven met elkaar praten, zo blijkt uit allerlei onderzoek. Het enige dat je op die manier zou bereiken, is dat het verschil tussen de taal op school en in de media en de taal in de rest van de samenleving steeds groter wordt.

Dat alles probeerden we aan mevrouw Van der Laan uit te leggen, maar op zeker moment sprak zij: “Ja, maar ik wil nu eenmaal dat mijn kinderen netjes praten.”

Dat had ze nu beter niet kunnen doen. Dat netjes sprak ze namelijk op zijn Rotterdams uit, niet met een duidelijk van elkaar onderscheiden t en j zoals men elders doet, maar met die twee klanken samengesmolten. Het is niet makkelijk in woorden uit te leggen, maar gelukkig hebben we YouTube: hier doet Jules Deelder het, als hij ‘dat je’ zegt en iets later, op ongeveer 1:00 het woord beetje, en dan ook nog iedere keer als hij weet je wel zegt, wat hij heel veel doet.)
Het is kennelijk niet makkelijk te horen, en de meeste Rotterdammers zijn het er zich niet van bewust dat ze het doen. Het is in mijn ervaring dan ook dé test om een Rotterdammer die ‘netjes’ probeert te praten te ontmaskeren, en dat deed ik dus — misschien een beetje gemeen — bij Van der Laan.

Dat is ook zo knap van Anne Vegter, de schrijfster die gisteren de Awater-prijs kreeg voor haar bundel Eiland berg gletsjer. Volgens de biografische informatie die werd vrijgegeven woont zij pas sinds 1992 in Rotterdam, wat wil zeggen dat zij er als dertiger naartoe gegaan is, een leeftijd waarop mensen niet meer ingrijpend aan hun taal veranderen. In een ‘radioboek’ (hier te beluisteren) vertelde ze enkele jaren geleden een Rotterdams verhaal, en daarin gebruikt ze precies de Rotterdamse tj klank, zoals ze trouwens in het algemeen Rotterdams klinkt.

Wat Van der Laan dus niet heeft kunnen afleren, wist Vegter wel op te pikken. Dat is het verschil tussen de bestuurder met taalkundige smetvrees en de schrijfster die niet bang is om eens een ander register aan te boren — tussen taalcorrectheid en werkelijk taalgevoel.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: politiek, Rotterdams, sociolinguïstiek

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Frans Buyle • Anders

Het was anders. De wind
was anders van toon.
Ik vroeg de weg: het kind
aarzelde ongewoon.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

BERICHT HOE WE ZITTEN

Adem zien te halen
is het enige en
kijken of er geen paard aan komt.
 

Bron: Het Zinrijk, 1971

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

25 augustus 2025: Het Colloquium Neerlandicum 2025

23 juni 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

19 september 2025: Laatzomer Conferentie NDN

22 juni 2025

➔ Lees meer
2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1934 Dirk Bakker
sterfdag
1991 Karel Meeuwesse
➔ Neerlandicikalender

Media

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

22 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp 1 Reactie

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d