Het leek me gisteren ineens hoog tijd om Lucebert eens in het Latijn te vertalen. Volgens Piet Gerbrandy kende hij weliswaar geen Latijn, maar zijn naam is toch niet voor niets voor de helft (luce) voor de helft Romaans! Arnon Grunberg betoogde vorige week dat we meer gedichten uit ons hoofd moeten leren – om te beginnen Aan Rika van Piet Paaltjens.

Nu is er ook een andere manier om intiem vertrouwd te raken met een gedicht: door het te vertalen. Ook van Paaltjens’ werk zijn ooit vertalingen in het Latijn gemaakt.

Ik maakte het mij makkelijk en begon met het openingsgedicht uit apocrief / de analphabetische naam:

ego
mihi
ego
mihi 

mihi
ego
mihi
ego  

ego
ego
meum

meum
meum
ego

Hoe simpel het gedicht ook is, als je het in het Latijn vertaalt, moet je ineens keuzen maken: is mij een lijdend voorwerp of een meewerkend voorwerp. Mij (!) leek dat laatste beter: Ik / voor mij / ik /voor mij. En ook voor mijn moet je kiezen: mannelijk of vrouwelijk? Mannelijk leek me neutraler.

Het voordeel van dat sonnet is dat het kort genoeg is om op Twitter te zetten. Het nadeel daarvan is dat allerlei mensen het meelezen, en je beginnen uit te dagen. Dus waagde ik mij aan iets veel moeilijkers: ‘overhandig mij brekend’ uit de amsterdamse school:

dona mihi rvmpens
florem tvvm immensvm oscvlvm 

de v et de a tvvm stat spativm
anhelitv meo satvratvm

enim est corpvs mevm 
halitvs svrrectioqve 

et vox mea lascivit motaqve pendit in avra 
sicvt arbor opaca ad fontem 

exavdi pvlsationem tvvm manibvs tvis 
omnivm tenebrvm in solis svm
centvrio amplexvs svm
in nubibvs svm indicivm

U hoeft mij niet te vertellen hoe onvolmaakt mijn Latijn is, al hoor ik wel graag wat er nog concreet verbeterd kan worden (bijvoorbeeld in het reactiepaneel hieronder). In ieder geval viel me tijdens het vertalen op hoeveel Latijn er in dit (echt willekeurige, want alleen maar door een toevallige Twitteraar als lievelingsgedicht aangewezen) gedicht al zit. Die honderdman, is een centurio.

Maar vooral heb ik hierboven twee keer teruggegrepen op Ovidius. Ik verklap er een: ik kon me niet goed voorstellen wat klapwieken in het Latijn is, maar me wel herinneren dat Icarus klapwiekte: motaqve pendit in avra komt daarom afgezien van de werkwoordstijd letterlijk van Ovidius. En eigenlijk zijn klapwiekende stemmen en bomen, dolzinnig drijvende darren en wolken met wenken ook heel wel thuis in het universum van Ovidius.

Het betekent waarschijnlijk niets, ik geloof niet dat ik nu een literatuurwetenschappelijke ontdekking van jewelste heb gedaan – maar het zette voor mij het werk van Lucebert wel even in een ander licht.