Voor de Universiteit van Maastricht word ik regelmatig benaderd om iets over mijn onderzoek te presenteren aan leerlingen van de basisschool en het voortgezet onderwijs. Zij zijn immers de studenten van de toekomst. Ik kom net terug van een lezing voor negentig leerlingen van 4 VWO uit Noord-Limburg in de prachtig gerestaureerde kapel van het University College Maastricht aan de Zwingelput.

Voordat ik ga spreken over ‘wat wetenschap is’ vertelt een studente eerst hoe het is om in Maastricht te studeren. Ik begin met mijn les ruim voor twaalf uur en merk al vrij snel dat de aandacht behoorlijk verslapt. Ik vraag aan twee leerlingen in de eerste rij die druk met hun smartphones in de weer zijn wat er aan de hand is. Het blijkt net 12 over 12, op de 12de van de 12de in 2012 te zijn. Terwijl er een voorzichtig gejoel losbarst, kan ik wel waardering opbrengen voor deze fascinatie voor cijfersymboliek.

Op 12-12-2012 trouwen meer mensen dan gebruikelijk en het is ook de datum voor iets nieuws zoals de lancering van een Facebook-pagina Nine-gag Op Zn Limburgs ingeluid met de woorden ‘Auw hoor hey kiek ozze gloednuuje pagina’. Deze internetpagina is behoorlijk uniek want ondanks de Engels-Nederlandstalige titel schrijft bijna iedereen in het dialect. Het plezier dat gebruikers hebben, spat ervan af.

Een paar dagen erna zijn er al 26.547 personen die de pagina leuk vinden. Mensen haasten zich om foto’s van beroemde acteurs als Mr. Bean, Steven Seagal en Julie Andrews met bijschriften in het dialect te voorzien en daarmee het mondiale in het Limburgse te verankeren. Dit initiatief creëert voor schrijvers en lezers dus hele nieuwe mogelijkheden om hun dialect betekenisvol te gebruiken. Het dialect en het delen en beleven van humor als typisch Limburgs ‘Heat oas limbolandje ouch uns lol waat nemes anges begrip’ geeft een sterk gevoel van verbondenheid. Een dag later blijkt dat ‘nemes anges’ de ‘Hollenjers’ zijn die ‘ozze grappe neet snappe’. De schrijvers reageren op elkaars dialect. Bij een foto met het opschrift: ‘Ich hun ein augske op dich’ reageert een bezoeker met ‘Ich han é eugske op dich zant vur bie os’.

Wat mij opvalt aan deze pagina is dat het Engels zich zeker niet makkelijk met het dialect mengt. Dat zo’n Facebook-pagina ook van buitenaf als iets heel eigens en regionaals gezien wordt, blijkt wel uit de vrijwel onmiddellijke tegenbeweging van de Brabanders met hun Nine-gag Op Zn Brabants twee dagen later.

Taal is zo geschikt voor spel omdat sprekers – en in dit geval schrijvers – van moment tot moment zichzelf steeds opnieuw kunnen neerzetten ten opzichte van anderen. Ik laat in de VWO-les wat YouTube-filmpjes zien om te illustreren hoe humoristisch het is als twee oudere, zeer goed gekapte dames in een huiskamer met een Perzisch kleedje op tafel en een tikkende hangklok op de achtergrond zich als rappers voordoen en woorden uit het Amerikaans-Engels en Sranantongo door hun Nederlands vlechten: ‘Dus check ik zit in mijn waggi, 50 Cent pompt uit mijn speaker, je weet toch, gewoon chill, dus ik boek die bak vet hard toch, komt die skowtu met zijn neppe patas…’.

YouTube-filmpjes van rappers illustreren dat het Nederlands in dit genre uit zowel Amsterdam als Roermond praktisch onverstaanbaar is voor deze VWO-leerlingen hoewel zij zelf natuurlijk ook onderling weer speels in hun Nederlands zijn.

Een leerlinge levert op papier het woord swag bij me in dat zij kenmerkend voor haarzelf en haar vriendinnen vindt. Swag, daar heb ik nog nooit van gehoord.

Een rondgang op internet levert al snel op dat swag uit de hiphop-scene komt en vooral in sociale media circuleert. Het is oorspronkelijk een Engels woord en volgens het Merriam Webster Woordenboek (een van de oudste uitgevers van Amerikaanse woordenboeken) betekent swag ‘je op een arrogante of laatdunkend pompeuze wijze gedragen’ en ‘je met een air van zelfoverschatting bewegen’. Maar die betekenissen slijten door gebruik van swag al snel af tot zoals iemand op internet verklaart: ‘Je bent Swag(g) als je cool en hip bent’. Ik weet niet of Nine gag Op zijn Limburgs cool of hip is maar uniek is het wel.