• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De taal aan verandering onderheven

19 maart 2014 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Terwijl wij mensen door het park wandelen, een potje klaverjassen of onze neuzen snuiten, gaat de taal door met veranderen.

Studentenwerkstukken zijn daarbij voor iedere academicus een bekende, zij het in publicaties om ethische redenen bijna onbruikbare bron. Gisteren aan het nakijken en vond daarbij de volgende zin: “Zij wilden de taal aan verandering onderheven.”

Wat een vondst!

“Ze wilden de taal veranderen” klinkt te actief, “ze wilden de taal aan verandering blootstellen” te sloom. Ik heb het meteen gegoogled, maar kon het niet vinden. Althans, “aan verandering onderheven” vind je zelfs best vaak, maar dan altijd als bijvoeglijk naamwoord of passief deelwoord — ik kan die dingen nooit uit elkaar houden: “de taal is aan verandering onderheven”. Als actief werkwoord kom ik het buiten het werkstuk nog niet tegen.

Iedere stap in de ontwikkeling is logisch. Volgens de etymologiebank komt onderhevig oorspronkelijk wel degelijk van een werkwoordsstam, die ‘lijden, ondergaan’ betekent: haven. (Gehavend komt van dezelfde stam.) De a werd misschien een e vanwege hevig. De lijdende betekenis zit er nog steeds in, en dus is het niet gek als onderheven inderdaad als een deelwoord wordt gezien, op een lijn met overdreven en gesteven.

Van zo’ deelwoord naar een persoonsvorm is maar een kleine stap. Het had misschien onderhijven kunnen worden om de parallel met overdrijven verder door te trekken, maar dat is niet gebeurd. Misschien wordt het voltooid deelwoord in plaats daarvan ooit nog ‘(aan verandering) onderheefd)’ om juist de parallel met doorleefd te maken.

Ik wil niet zeggen dat ik de verandering toejuich of zelfs maar goedkeur — mem doet maar, mij maakt het niet uit. Maar ik voorspel dat toekomstige generaties de taal nog flink gaan onderheven.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: taalkunde, taalverandering

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De wenschen

Naauwlijks vraagt hy geld en goed,
Of hy zwemt in overvloed.
Straks begeert hy vrouwenmin:
Hy verzadigt zich daar in.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

In de juniavond was het dorp leeg,
uilen zoefden over,
iedere rieten pyramide zweeg.
 

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

5 september 2025: Jaarcongres van de Werkgroep Zeventiende eeuw

15 juni 2025

➔ Lees meer
20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

20 juni 2025: Presentatie Vertalen wat er niet staat

14 juni 2025

➔ Lees meer
14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

14 juni 2025: Programma rondom Een nieuw geluid

11 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1834 Jan ten Brink
sterfdag
2020 Hans Ekkel
➔ Neerlandicikalender

Media

De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

De Inktpodcast 29: Muziek voor tekst deel I

10 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d