Door Marc van Oostendorp

“Heeft het College voor Examens”, luidde een Kamervraag van het Pvda-Kamerlid Jadnansing, “in 2014 opnieuw een gesprek gevoerd met hoogleraren taalkunde inzake de inhoud van het examen Nederlands en de nieuwe kritiek daarop?”

Het antwoord op die vraag luidt natuurlijk: nee, dat heeft het College voor Examens – de instelling die verantwoordelijk is voor de eindexamens in Nederland –  niet gedaan.  Het College houdt niet van discussie, dat was precies waar de ‘nieuwe kritiek’ uit de Kamervraag over ging. In een blog hier op Neder-L, waarnaar Jadnanansing verwees, vatte ik het als volgt samen:

“Hoe kan zo’n belangrijke instelling in Nederland het zich permitteren om eindexamens slordig samen te stellen (teksten slordig te redigeren, vragen slordig te formuleren, in een van de Havo-teksten is in ieder geval volgens sommigen een spelfout blijven staan) en vervolgens alle kritiek van de collega’s af te wimpelen?”

Inmiddels heeft het ministerie geantwoord, en het antwoord is duidelijk door het College ingefluisterd. Het antwoord is vooral pikant wanneer je beseft dat een belangrijk doel bij de eindexamens op het havo en het vwo het opsporen van drogredenen is:

In het overleg van het CvE (nu het CvTE) en Cito van 27 september 2013 met de hoogleraren Peter-Arno Coppen, Marc van Oostendorp, Arie Verhagen en Fred Weerman is onder meer gesproken over het argumentatieve begrippenkader/apparaat dat in de syllabi Nederlands havo en vwo en in de centrale examens Nederlands havo en vwo wordt gebruikt. De vraag was aan de orde in hoeverre dit begrippenkader aansluit bij de huidige stand van zaken van de wetenschap en of er mogelijk sprake was van specifiek Examen-jargon dat los is komen te staan van de argumentatiewetenschap en dat tot verwarring had kunnen leiden. Besproken is dat hier door experts naar gekeken zou kunnen worden. Dat onderzoek vindt momenteel plaats. Het CvTE heeft door het inzetten van een syllabuscommissie op dit onderwerp het zwaarst mogelijke middel ingezet waarover het CvTE beschikt. De syllabuscommissie hoopt haar werk voorjaar 2015 te hebben afgerond. Het is het CvTE bekend dat Prof. Van Oostendorp in zijn blog opnieuw opmerkingen heeft gemaakt over het examen Nederlands vwo. Er heeft op basis van deze blog geen nader overleg plaatsgevonden met Prof. Van Oostendorp. Volledigheidshalve zij opgemerkt dat door de verdeling van de examenstof over centraal examen en schoolexamen taalkunde geen deel uitmaakt van het centraal examen. Taalkunde kan worden onderwezen en beoordeeld via het schoolexamen. Momenteel wacht het CvTE het onderzoek, dat mogelijk leidt tot aanpassing van de syllabus af.

Het CvE heeft in ieder geval gedaan waar alle overheidsinstellingen goed in zijn: zijn naam veranderen (de T staat voor toetsen). Verder heeft het ‘het zwaarste mogelijke middel’ ingezet, namelijk een commissie in het leven geroepen. We wachten het werk van deze commissie geduldig af.

Opvallend in het hele antwoord is intussen dat het College de kritiek probeert af te schilderen als gezeur vanuit de ivoren toren: een of andere specialistische kwestie over de gebruikte terminologie in de ‘argumentatiewetenschap’, plus de particuliere kruistocht van een hoogleraar taalkunde om meer van zijn eigen vak in het eindexamen te krijgen.

Terwijl van dat laatste geen sprake is: lees dat blog waarop het CvE wil antwoorden. Ons bezwaar is niet per se dat er geen taalkunde in het eindexamen zit – dat is een andere discussie – maar dat het eindexamen rommelig is samengesteld en dat mensen die erover klagen in de hoek worden gezet: lees de reacties van de leraren onder het oorspronkelijke blog. Ik heb inmiddels een groot archief van dit soort klachten: van ouders, van leraren en van leerlingen. Die willen niet allemaal taalwetenschap in het eindexamen: ze willen een redelijk examen.

Hoe heet de drogreden ook alweer waarbij je op kritiek antwoordt door de motieven van de tegenstander in twijfel te trekken?