• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Troostkleren

30 januari 2015 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp

Hoe noem je woorden die je maar een paar keer op Google tegenkomt – vaker dan eens (want dan zijn het typefouten), maar minder dan een keer of tien? Het zijn woorden die kennelijk af en toe nodig zijn, en dan spontaan gemaakt kunnen worden.

Troostkleren is zo’n woord. Ik vind het 9 keer bij Google, waarvan 2 keer in recensies van de bundel Archaïsch de dieren van Hester Knibbe. De andere 7 keer gaat het om erbarmelijk geschreven zelfhulpboeken (“Door te stoppen met het grijpen naar deze begeerte, maakt ze de ’troostkleren’ tot ornament van haar werkelijkheidsveld”) en chicklit (“‘Kom maar binnen, als je het niet erg vindt dat ik mijn troostkleren aantrek’, zei ze.”)
Het was lange tijd kortom een woord voor een enkeling die zich wat onbeholpen uitdrukte. Maar sinds dit jaar is het ook een woord uit de Nederlandse poëzie:

Wanneer ik mij traag
in troostkleren nestel, droom
noch gedachterag witwas, verstrooid
de vrolijke zooi aan kleurval
bijeenhark onder steeds kaler hout
en opslag en een telkens ongenadiger hemel
gaat het vanzelf bezwerend zingen
de kat die voorbijschiet is grijs
donkergrijs maar niet zwart. In huis
al de afgevlogen vlinder, vuurmijt, kastanjes
vogelzaadtijd, dampende bloedworst in de terrine
en wildhandel Treuren ververst zijn vitrine.
De chicklit en het zelfhulpboek geven verschillende betekenissen aan troostkleren: kleren die troost geven doordat ze lekker zitten en je je daardoor prettiger voelt – het mode-equivalent van troosteten – of kleren die je een prettig gevoel geven wanneer je ze koopt (troostkopen komt trouwens ook zo’n duizend keer voor). Knibbe kiest duidelijk voor de eerste betekenis: hier is niet meer iemand aan het woord die zich te buiten gaat aan haar creditcard, hier is iemand voor wie het er allemaal bijna opzit en die hoogstens nog wat geld aan bloedworst uitgeeft.
Het woord troostkleed komt trouwens ook nog zo’n 900 keer voor; er worden zelfs in Zandvoort cursussen gegeven om die te maken.  Het betreft hier een soort spreien die gemaakt zijn van stukjes kleding van een overleden persoon. Misschien is troostkleren voor Knibbe wel het meervoud van troostkleed, en heeft de spreekster in dit gedicht zoveel overleden dierbaren dat ze zich in hun spreien kan nestelen.
Het gedicht is zelf trouwens ook een beetje een troostkleed – een lappendeken van mooie, herfstige veel aan elkaar genaaide herinneringen aan dingen die dood zijn, of bijna dood –van de bomen gevallen kleurige bladeren,  een afgevlogen vlinder, en natuurlijk bloedworst van de, in Rotterdam heel bekende, firma Treuren. Het biedt het soort melancholie waardoor je je prettiger gaat voelen – en zit daarom als troostkleren.

In de poëzieweek schrijf ik vijf columns over taal in het afgelopen jaar verschenen bundels. Deze reeks verschijnt ook op de website van Onze Taal.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 21e eeuw, Hester Knibbe, letterkunde, poëzie

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Agenda

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d