• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Vvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren

5 september 2015 door Marc van Oostendorp Reageer

Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (36)
Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?

Door Marc van Oostendorp

Is iemand die zich Rein van Sinne noemt een man of een vrouw? Rein is natuurlijk een mannennaam, maar het ligt misschien meer voor de hand dat een zeventiende-eeuwse vrouw zich zo noemt en een gedicht schrijft namens ‘de jonge dochters in het algemeen’ dan dat een man dat doet.

Het gedicht was een ‘klinkdicht’ (men was inmiddels begonnen de term sonnet te vertalen) dat verscheen in het voorwerk voor de bundel Het vermaeck der Jeught van Boudewijn Jansen Wellens:

Clinck-Dicht.
Vande Ionghe Dochters int ghenerael, tot berispinghe der berispers: ende tot lof des lofvvaerdighen dichters. B. I. Wellens.

BErijmde Grijsaerts die van over vele jaren,
Om te berispen al, ghenomen hebt u vreucht,
Devvijl ghy min als niet, tot s’Ieughts vermaeck vermengt,
En voelt u Ieughtsche tijt, naer Lethes vliet ghevaren.

Vergeefs ghy dan al poocht, met u vervroren haren
Ons te benijden hier, al Het vermaeck der Ieught.
Spijt u, en die’t benijt: vvy houden het voor deught.
En nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren.

Comt Nimphen , ras ter baen, laet ons met danckbaerheyt
Ontfangen ons Apoll’ , die hem nu thoont bereyt,
Ons Het vermaeck der Ieught, in moeders tael te bringhen.

Ons handen vvit en teer, laet hem vveder tot loon,
Van bloemen en LAVRIER, nu vlechten eenen croon,
Om zijn Poëtisch hooft daer mede vast t’omringhen.

Rein van sinne.


Rein had het schrijven van sonnetten in ieder geval helemaal in haar vingers. Het gedicht begint en eindigt met hoofdtooien: in regels één en vijf wordt duidelijk gemaakt dat de mopperende grijsaards die de jeugd geen verzetje gunnen rijkelijk van rijm en ijs voorziene haren hebben. Aan het eind wordt de dichter van alle jeugdige vreugde juist voorzien van een krans van bloemen en laurier.

(Ik wil al een tijdje schrijven over het wonderlijke gebruik van hoofdletters in deze tijden, het is me niet altijd duidelijk waarom het ene woord – Poëtisch – wel en het andere – hooft – niet met een hoofdletter geschreven wordt, of in dit geval waarom LAURIER helemaal in kleinkapitaal gezet it.)

Bijzonder in dit gedicht is het gebruik van de verleden tijd: en nemen het aan in dank, van wie het ons deed vergaren. Volgens normen die ontwikkeld zijn na de tijd van Rein van Sinne mag dat het ons deed vergaren alleen betekenen: die ervoor zorgde dat wij het vergaarden; maar het zijn duidelijk toch niet jonge dochters die al dat vermaak bij mekaar hebben gebracht.

Er kan hier kortom niet anders bedoeld zijn dan van wie het ons vergaarde: het deed heeft alleen als functie om de zin in de verleden tijd te zetten. Dat is een gebruik van doen dat je nu nog steeds wel vindt, maar door sommige zeurkousen meestal wordt afgekeurd als ongrammaticaal of kinderlijk: het zeurkousen dat rondloopt met ijs op hun hoofd in plaats van bloemen. Rein van Sinne liet ons al in 1612 zien, vierhonderd jaar geleden, dat je doen ook heel goed hiervoor kunt gebruiken.

Annelies de Jeu heeft over het auteurschip van dit gedicht geschreven. Volgens haar is het niet zeker dat het door een vrouw geschreven is.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: 17e eeuw, 196 sonnetten, letterkunde, poëzie, sonnet

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • Vertalen

Geloof my vry, wat andren snoeven;
Die d’ echten smaak en geur wil proeven,
Drink’ uit de oorspronkelijke flesch!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Agenda

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

2 juli 2025: Boekpresentatie ‘Een nieuw geluid’

21 juni 2025

➔ Lees meer
26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1991 Cornelis Stutterheim
➔ Neerlandicikalender

Media

De structuur van wetenschappelijke artikelen

De structuur van wetenschappelijke artikelen

21 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d