(Persbericht)
Jutekako, schaverdijnen, palulle. Wie kent de dialectwoorden nog voor een schommel, schaatsen en een pannenkoek? Sedert de jaren 60 van de vorige eeuw is het traditionele dialect in Vlaanderen snel aan het verdwijnen. Dialect wordt daarom steeds meer als erfgoed gezien, maar kan net daardoor op veel belangstelling rekenen. Dialectverlies wordt immers aangevoeld als het teloorgaan van een stukje Vlaamse identiteit. Dialect màg dus weer.
De sectie Nederlandse Taalkunde van de Universiteit Gent heeft in verband met dialectologie een naam hoog te houden. Nagenoeg alle professoren Nederlandse Taalkunde waren tot voor kort dialectologen; er zijn in de loop der jaren zeer uitgebreide verzamelingen aangelegd, die momenteel gedigitaliseerd worden om ze te ontsluiten voor het publiek. Een eerste resultaat van dat werk, het dialectloket, gaat vandaag online op www.dialectloket.be
Het project dialectloket startte in 2009 als een ‘wetenschapspopulariseringsproject’ bij de redactie van het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten (WVD), een taalwetenschappelijk project van de Universiteit Gent dat sedert 1972 de dialectwoordenschat verzamelt van West-, Oost-, Frans- en Zeeuws-Vlaanderen.
Vandaag staat dialectloket online als een multimediale website, waar het grote publiek in vier loketten informatieve teksten, digitale woordenboeken, honderden geluidsfragmenten, boeiende video’s en prachtige taalkaarten vindt. Ook voor leerkrachten Nederlands voorziet de site een educatief luik vol tips en lesideeën. De klemtoon van dialectloket ligt wel op de dialecten en de dialectologie, maar ook andere vormen van taalvariatie komen uitgebreid aan bod: jongerentaal, tussentaal, chattaal, Nederlands in België en in Nederland, Nederlands in de wereld enz. Het wetenschappelijk onderbouwd materiaal wordt gepresenteerd in een modern jasje, zodat iedereen zich probleemloos een weg kan banen door ons gevarieerde en boeiende taallandschap.
De blikvanger van het dialectloket is ongetwijfeld de collectie Stemmen uit het verleden: een verzameling dialectbanden die in de loop van de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw aan de Universiteit Gent tot stand is gekomen. De Gentse professoren Willem Pée en Valère Vanacker namen toen het initiatief om voor elke plaats in Vlaanderen een bandopneming te maken van een spontaan gesprek met een goede dialectspreker. Helemaal is dat niet gelukt, maar de collectie bevat uiteindelijk wel meer dan 750 banden, opgenomen in 550 plaatsen. Naast opnames uit heel wat Vlaamse gemeenten werd ook het Vlaamse dialect in Zeeuws-Vlaanderen en het vrijwel uitgestorven Frans-Vlaamse dialect op de banden vastgelegd. West- en Oost-Vlaanderen zijn het beste bewerkt. De sprekers die je op de banden hoort, zijn geboren rond 1900, de oudste, een man uit het West-Vlaamse Bossuit zelfs in 1871. Voor een aantal banden zijn ook transcripties beschikbaar, die alle werden ingescand.
Niet alleen taalkundig zijn de opnames interessant, ook voor de erfgoedsector en historisch onderzoek vormen ze een erg waardevolle collectie van levensverhalen en unieke mondelinge getuigenissen uit de vorige eeuw. Je hoort er alles van de belevenissen van Vlaamse IJslandvaarders, tot verhalen over de opkomst van fietsen, auto’s, elektriciteit enz. Alle opnames werden de voorbije jaren gedigitaliseerd en met de hulp van heel wat vrijwilligers voorzien van een korte inhoud in Standaardnederlands. Zo zijn de vaak verrassende verhalen ook toegankelijk voor niet-dialectsprekers.
Prof. dr. Jacques Van Keymeulen is projectleider van het project, dat werd uitgevoerd door Pauline Van Daele en Melissa Farasyn, met medewerking van Liesbet Triest, Tineke De Pauw en Veronique De Tier en Roxane Vandenberghe.
