Door Marc van Oostendorp

Wat woorden in de krant NRC Handelsblad van dit weekend zeggen helaas veel over hoe boeken nu worden gemaakt. In het boek Dingenuitlegger, legt Randall Munroe allerlei moeilijke zaken uit: hoe een camera werkt, of het lichaam van een mens. Speciaal daarbij is dat Munroe daarbij alleen de 10 keer 100 vaakst geschreven woorden van zijn taal gebruikt.

De krant schrijft ook over hoe dat van Randalls taal naar de onze is gegaan. “Er was helaas geen tijd om het boek op een zo nerdy mogelijke manier te vertalen,” wordt daar gezegd. “Witteveen is niet begonnen met een lijst van de duizend meest gebruikte Nederlandse woorden en heeft ook niet achteraf gecheckt of hij onder de duizend gebruikte woorden is gebleven. AchterinDingenuitlegger staat een lijst met ‘de woorden die we het meest gebruiken’; dat is de lijst uit de Engelse editie, vertaald. Het zijn er 845. Witteveen vermoedt dat er geen woorden in de lijst staan die niet in het boek staan, en andersom, maar heel precies heeft hij dat niet gecheckt.”

Noem dat maar “niet zo nerdy mogelijk”! Er bestaan inmiddels verschillende lijsten met de vaakst gebruikte woorden van onze taal. Een belangrijke is SUBTLEX, dat de zinnen gebruikt die je bij films in een andere taal onderaan ziet. Om te tellen hoe vaak een woord gebruikt wordt, wil je namelijk het liefst gesproken taal hebben – mensen spreken natuurlijker dan dat ze schrijven. Maar aan de andere kant kun je makkelijker zoeken. Die zinnen die je in films ziet zitten op de helft.

De man die het boek van Randall in het Nederlands heeft geschreven had natuurlijk het begin van deze lijst achterin kunnen afdrukken, in plaats van die in de taal uit het land van Randall. Dat had niet meer geld gekost.Ook denk ik dat het iemands eer te na is om dat niet te proberen. Hoezo ‘helaas geen tijd!’ Dan eis je maar meer tijd of je vraagt iemand die jou helpt om Randalls boek in je eigen taal te schrijven! Of de vent die het boek wil verkopen moet jou meer tijd geven om de juiste woorden te kiezen!

$, 1, 10, 100, 15, 2, 20, 3, 30, 5, 50, 6, aan, aan_de_hand, aan_het, aandacht, aangenaam, aarde, aardig, absoluut, ach, acht, achter, achteruit, adem, adres, advocaat, af, aflopen, afspraak, agent, al, al., alex, alle, allebei, alleen, allemaal, alles, als, alsjeblieft, alsof, alstublieft, altijd, alweer, amerika, amerikaanse, ander, anderen, anders, angst, antwoord, arm, auto, avond, baan, baas, baby, bal, band, bang, bank, bar, bed, bedanken, bedoelen, bedrijf, been, beest, beetje, begin, beginnen, begraven, begrijpen, behalve, beide, bekend, bekijken, belachelijk, belangrijk, bellen, beloven, ben., beneden, benen, bereiken, bericht, beschermen, bestaan, betalen, betekenen, bevel, bewegen, bewijs, bewijzen, bezig, bezoek, bier, bij, bijna, binnen, blij, blijkbaar, blijven, bloed, bob, boek, boel, boodschap, boom, boord, boos, boot, boven, breken, brengen, brief, broek, broer, buiten, bureau, bus, buurt, camera, charlie, club, contact, controle, da's, daar, daarmee, daarna, daarom, daarvan, daarvoor, dag, dak, dame, dan, dan_ook, dan_wel, danken, dansen, dat, david, de, de_tijd, deal, deel, degene, delen, denken, deur, deze, dezelfde, dicht, die, dienst, diep, dier, ding, dingen, direct, dit, dochter, doden, doel, doen, dokter, dol, dollar, dom, donker, dood, door, doorgaan, dorp, dr., draaien, dragen, drie, drinken, dronken, droom, drug, druk, duidelijk, duren, dus, echt, eddie, een, een_uur, eens, eentje, eer, eerder, eerlijk, eerst, eerste, eigen, eigenlijk, eikel, eind, einde, eindelijk, elk, elkaar, elke, emmen, en, ene, engels, enige, enkel, enkele, er, eraan, eraf, erbij, erg, ergens, erin, ermee, erop, erover, eruit, ervan, ervoor, eten, even, excuseren, excuus, extra, eén, familie, fantastisch, fbl, feest, feliciteren, fijn, film, foto, fout, frank, gaan, gang, gast, gauw, gebeuren, gebied, geboren, gebouw, gebruiken, gedacht, gedenken, geen, geest, geheim, gek, geld, geleden, gelijk, geloven, geluk, gelukkig, generaal, genoeg, george, geraken, geschiedenis, gesprek, getuige, gevaar, gevaarlijk, geval, gevallen, gevangenis, geven, gevoel, geweer, geweldig, gewond, gewoon, geworden, gezegd, gezicht, gezien, gezin, gisteravond, gisteren, glas, god, godsnaam, goed, goedemorgen, goedenavond, goeie, gooien, goud, graag, grapje, grappig, groep, grond, groot, haar, haast, halen, half, hallo, hand, hangen, hard, harry, hart, haten, he, hebben, heel, heen, heer, heerlijk, hel, helaas, held, helemaal, helft, helpen, hem, hemel, hen, henry, herinneren, het, het_goed, heten, hetzelfde, hier, hierheen, hiermee, hij, hoe, hoer, hoeveel, hoeven, hoezo, hoi, hond, honger, hoofd, hoog, hopelijk, hopen, horen, hotel, houden, huilen, huis, hulp, hun, huwelijk, hè, hé, idee, idioot, ie, ieder, iedereen, iemand, iets, ijs, ik, in, in_de_gaten, in_deze, in_orde, inderdaad, ineens, informatie, inspecteur, interessant, ja, jaar, jack, jammer, jawel, je, jezelf, jezus, jij, jimmy, joe, john, jong, jongen, jongens, jou, jouw, juist, jullie, jurk, kaart, kalm, kamer, kans, kant, kantoor, kapitein, kapot, kat, keer, kennen, kennis, kerel, kerk, keuken, keus, keuze, kiezen, kijken, kind, klaar, klein, kleren, klinken, klootzak, kloppen, klote, knap, knul, koffie, kolonel, komaan, komen, konden, koning, koningin, kont, kop, kopen, kosten, koud, kracht, krant, krijgen, kunnen, kus, kwaad, kwalijk, kwijt, l, laat, laatst, lachen, land, lang, langs, last, lastig, laten, leeg, leger, leggen, leiden, lekker, leren, les, leuk, leven, lezen, lichaam, licht, lief, liefde, liefje, liegen, liever, lieverd, lift, liggen, lijk, lijken, lijn, lijst, links, lk, lol, londen, lopen, los, lot, lucht, luisteren, luitenant, lukken, lul, m., ma, maand, maanden, maar, maat, macht, majoor, maken, makkelijk, mam, mama, man, manier, mannen, max, me, mee, meenemen, meestal, meester, meid, meisje, meisjes, men, meneer, menen, mens, mensen, met, met_rust, meteen, meter, mevrouw, mezelf, michael, mij, mijn, mike, miljoen, minder, minuut, mis, misschien, missen, missie, moe, moeder, moeilijk, moeite, moeten, mogelijk, mogen, moment, mond, mooi, moord, moordenaar, morgen, mr, mrs., muur, muziek, na, naam, naar, naartoe, naast, nacht, nadat, natuurlijk, nee, neer, negen, nek, nemen, nergens, net, neuken, neus, new_york, niemand, niet, niet_alleen, niet_eens, niets, nietwaar, nieuw, nieuws, niks, nodig, noemen, nog, nog_geen, nogal, nooit, normaal, nou, nu, nummer, o, of, of_zo, oh, ok, oke, oké, om, oma, omdat, omhoog, onder, onderweg, onderzoek, ongelooflijk, ongeluk, ongeveer, onmogelijk, ons, ontdekken, ontmoeten, ontslaan, onzin, oog, ooit, ook, oom, oorlog, op, op_zoek, opa, open, ophouden, opnieuw, opschieten, oud, ouder, over, overal, pa, paar, paard, pakken, pap, papa, pardon, parijs, partner, pas, paul, per, perfect, persoon, persoonlijk, peter, pijn, pistool, plaats, plan, plek, plezier, politie, positie, prachtig, praten, precies, president, prijs, prima, proberen, probleem, professor, punt, r, raad, raam, raar, radio, raken, recht, rechter, rechts, redden, reden, reet, regel, regelen, regering, reis, rekening, relatie, rennen, respect, rest, rij, rijden, rijk, ring, rivier, rol, rond, rood, rotten, rug, ruimte, rust, rustig, ruzie, s, sam, samen, schat, schelen, schieten, schip, schoen, school, schrijven, schuld, schuldig, seconde, seks, sergeant, serieus, sheriff, shit, show, simpel, sinds, sir, situatie, slaan, slaap, slag, slapen, slecht, slechts, sleutel, slim, slot, sluiten, snappen, snel, soldaat, sommige, soms, soort, sorry, speciaal, spel, spelen, spijten, spreken, spul, staan, stad, stap, steeds, stelen, stellen, stem, sterk, sterven, stil, stom, stoppen, storen, straat, straks, stuk, sturen, succes, t, t., tafel, tante, tas, te, te_pakken, te_weten, team, tegen, teken, telefoon, tenminste, tenzij, ter, terug, terwijl, teveel, the, thee, thuis, tien, tijd, tijdens, toch, toe, toekomst, toen, tom, tony, tot, totdat, trap, trein, trekken, trots, trouw, trouwen, trouwens, tussen, tuurlijk, tv, twee, tweede, twintig, u, uit, uiteindelijk, uitleggen, uur, uw, vaak, vader, vakantie, val, vallen, van, van_plan, vanaf, vanavond, vandaag, vandaan, vanmorgen, vannacht, vanuit, vanwege, vast, vechten, veel, veel_dan, veilig, vent, ver, veranderen, verder, verdienen, verdomd, verdomme, verdorie, verdwijnen, vergeten, verhaal, verkeerd, verkopen, verlaten, verleden, verliefd, verliezen, vermoorden, verrassing, verschil, vertellen, vertrekken, vertrouwen, verwachten, via, vier, vijand, vijf, vinden, vlees, vliegen, vliegtuig, vlucht, voelen, voet, vol, volgen, volgens, volk, voor, vooral, voorbij, voordat, voorstellen, vooruit, voorzichtig, vorig, vragen, vrede, vreemd, vreselijk, vriend, vrienden, vriendin, vrij, vrijheid, vroeger, vrouw, vuil, vuur, waar, waard, waarheid, waarmee, waarom, waarop, waarschijnlijk, waarvoor, wachten, wagen, wakker, wanneer, want, wapen, warm, wat, wat_een, wat_voor, water, we, wedstrijd, week, weekend, weer, weg, weggaan, wegwezen, weinig, wel, welk, welke, welkom, welterusten, wens, wereld, werk, werkelijk, werken, wet, weten, wie, wij, wijn, willen, winkel, winnen, wonen, woord, worden, z'n, zaak, zak, ze, zee, zeer, zeggen, zeker, zelf, zelfmoord, zelfs, zes, zetten, zeven, zich, zichzelf, ziek, ziekenhuis, ziel, zien, ziens, zij, zijn, zin, zingen, zitten, zo, zo'n, zoals, zodat, zodra, zoeken, zoiets, zolang, zomaar, zon, zonder, zoon, zorg, zorgen, zoveel, zover, zulke, zullen, zus, zuster, zwaar, zwanger, zwart, zweren, één