Door Siemon Reker
In het nieuws is weer de eigen schaduw. Niet zozeer terug van weggeweest maar hoog op het lijstje van veelgebruikt idioom in de Tweede Kamer. Wilders (PVV) gebruikte het deze week driemaal in het debat na de mislukking van de eerste poging van Edith Schippers (VVD, CDA, D66, GroenLinks) in een poging uitgenodigd te worden om aan de formatietafel aan te schuiven. Maar al tweemaal eerder was het te horen in de korte zittingstijd van de nieuwe Kamer, eenmaal door Joël Voordewind (CU) en een keer door staatssecretaris Dekker.
Van Dale geeft twee omschrijvingen (“iets beter doen dan verwacht werd” en “voorbijgaan aan eigenbelang, afzien van persoonlijke belangen en gevoeligheden”) waarbij verrassend is dat voorbijgegaan wordt aan de oorspronkelijke lezing, ‘iets doen wat onmogelijk is’. Zó werd de uitdrukking ook voor het eerst in de Tweede Kamer gebruikt, door Relus ter Beek (PvdA, 7 februari 1979): “Ik ben bereid veel te geloven, zeker als het om deze Minister gaat, maar dit kan toch niet waar zijn, want hier wordt echt het kunststuk opgevoerd van iemand die over zijn eigen schaduw is heengesprongen.” Een kunststuk, kan niet waar zijn, iets onmogelijks.
In vergelijkbare sfeer uitte PPR-kamerlid Waltmans zich op 10 september 1980 toen het ging over de tekeningen voor de nieuwbouw van de Kamer: “Denkt men dat de heer De Bruin in staat is over zijn eigen schaduw te springen? Denkt men dat hij zijn op papier gewrocht geesteskind kan vergeten en zich kan ordenen in een nieuwe richting, in een nieuwe kanalisering van de bouwplannen van de Tweede Kamer en de reconstructie van het Binnenhof?”
De eigen schaduw was voorheen de vaste, bangmakende begeleider, getuige citaten uit 1886 (“Mijne Heeren, het is voortreffelijk omzichtig te zijn, zeer omzichtig zelfs, maar wanneer men achter elken boom een roover meent te zien, dan schrikt men op het laatst voor zijn eigen schaduw.”), 1927 (“(…) dat het communisme een wereldbeweging is, die zijn grondslagen vindt in het wetenschappelijk socialisme, het communisme van Marx en Engels en dat die wereldbeweging overal doordringt, waar het kapitalisme komt en dit kapitalisme volgt als zijn eigen schaduw.”) en 1952 (“het valt op, dat men bang is voor zijn eigen schaduw en niet de consequenties van in volle vrijheid genomen beslissingen durft te trekken”).
Tegen 1990 begint de figuurlijke betekenis in de politiek (‘doen waar je je eigenlijk tegen had verklaard, altruïsme laten zien’) succes te boeken in de Vergaderzaal. Vandaag heeft informateur Schippers aan een aantal fractieleiders gevraagd om toch nog ‘es te reflecteren want zo komen we niet verder. Ron Fresen legde in het Journaal van 11 uur uit dat Schippers langs deze weg de druk opvoert bij Pechtold (D66) en Roemer (SP). Lodewijk Asscher (PvdA) noemde hij niet, terwijl die het minste te verliezen heeft. Slechts 9 zetels.
Dit stukje verscheen eerder op het blog van Siemon Reker.
Laat een reactie achter