Door Willem Kuiper
Het nare van fragmenten is dat je zo dolgraag het hele handschrift zou willen hebben, waarvan dit een fragment is. Het fijne van fragmenten is dat ze meestal ouder zijn dan het wél compleet bewaard gebleven handschrift. Als het om hele en halve bladen gaat dan laten fragmenten zich nog wel eens reconstrueren tot het boek waartoe ze behoorden, en kunnen zij een plaats in het stemma krijgen. Van Vanden vos Reynaerde zijn behalve twee complete handschriften, het Comburgse en het Dyckse handschrift, ook wat fragmenten bewaard gebleven, waarvan er één in mijn geheugen is blijven hangen. Het fragment D in de synoptische diplomatische editie van Hellinga, Zwolle 1952. Daar werd tijdens de Reynaert-colleges van Lulofs met filologische eerbied over gesproken, want die waren bijzonder.
Om een lang verhaal kort te maken. Gisteren ging ik op zoek naar het handschrift van de Karl Meinet, omdat ik wel eens met eigen ogen wilde zien hoe de editie van Adelbert von Keller, Stuttgart 1858 zich tot het handschrift verhield. Ja, ook in Duitsland geldt: Studies verwelken, artikelen vergaan, maar edities blijven bestaan. Eigenlijk te gek voor woorden dat er inmiddels geen Rijnlandse filoloog is opgestaan om een nieuwe editie te bezorgen, bij voorkeur digitaal en vrij toegankelijk op het Internet. Het enige handschrift van Karl Meinet wordt bewaard in de voormalige Hessische Landes- und Hochschulbibliothek te Darmstadt, de huidige Universitäts- und Landesbibliothek Darmstadt. Via Sammlungen vind je de website Digitale Sammlungen. Ik klikte op mittelalterliche und alte Hanschriften en zag de lijst die u net ook zag, als u erop geklikt heeft. Hadden de KB in Den Haag en de KB in Brussel maar zo’n lijst van gedigitaliseerde handschrifen. Karl Meinet was snel gevonden. Klik op de foto rechtboven in beeld en u komt hier: een tableau van alle openingen van de codex. Probleemloos down te loaden als u dat wilt. Om een voorbeeld aan te nemen!
Toen ik daarmee klaar was en weer wat anders wilde gaan doen, moest ik opeens aan die fragmenten E denken, die ook in Darmstadt zouden liggen, en geen D heten, omdat die letter al vergeven was. Zouden die fragmenten ook gedigitaliseerd zijn? Een vliegende kraai vangt altijd wat, en niet geschoten is altijd mis, dus … En ja hoor, tot mijn verrassing en vreugde bleken deze fragmenten in dezelfde catalogus te staan onder: Willem, Van den vos Reynaerde (Fragment), 14./15. Jahrhundert Hs-3321. U volgt dezelfde weg. U klikt op de foto rechtsboven en voor het eerst van uw leven kunt u dit fragment in kleur en redelijk scherp bekijken.
Moge dit een aanleiding zijn om de tekst van dit fragment weer eens synoptisch te lezen met de andere redacties en na te denken over de varianten. Want als ik iets overgehouden heb aan de Reynaert-colleges van Lulofs dan is het zijn en nu mijn liefde voor varianten. Dankzij varianten gaat een tekst leven.
