Door Henk Wolf

Tien jaar geleden stond aan de Rengerslaan in Leeuwarden nog de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, afgekort: NHL. In 2009 werd de naam gewijzigd in NHL Hogeschool. Dat is in veel opzichten een raadselachtige naam. Het opvallendste raadsel is natuurlijk waarom het woord Hogeschool nog eens gebruikt wordt als dat ook al in de afkorting zit. Raadselachtig is ook de aanwijzing van de pr-afdeling om vóór ‘NHL Hogeschool’ geen lidwoord te zetten. Studenten volgden in de folders college aan NHL Hogeschool, niet aan ‘de’ NHL Hogeschool.

Een nog groter raadsel vind ik dat ik niet weet hoe ik NHL Hogeschool moet uitspreken. Immers, waar ligt in die vreemde naam de klemtoon? In een gewone samenstelling (met lidwoord, zonder spatie) als ‘de Beatrixschool’ of ‘het ANWB-lid’ ligt de klemtoon op het eerste lid van die samenstelling, dus op ‘Beatrix’ of ‘ANWB’. In een lidwoordloze naam zoals ‘PTT Post’ en ‘Unicef Nederland’ (met spatie) krijgt juist het laatste stukje de klemtoon, alleen lijkt dat laatste stukje daar steeds de naam van een afdeling binnen het eerste stukje te zijn. Dat is bij NHL Hogeschool natuurlijk niet zo.

‘Dinges Instelling’

Een raadselachtige naam dus, NHL Hogeschool. Nou kun je die naam schouderophalend afdoen als het compromisproduct van pr-medewerkers met weinig taalgevoel, maar dan ga je eraan voorbij dat het naamtype ‘Dinges Instelling’ (met hoofdletters en spatie, zonder lidwoord) in het hoger onderwijs de afgelopen jaren op veel plaatsen opduikt. De buurman van NHL Hogeschool heette bijvoorbeeld vanaf 2008 tot dit jaar Stenden Hogeschool. Nu zijn de beide buren gefuseerd tot een instelling met hetzelfde naamtype: NHL Stenden Hogeschool.

Ook de Landbouwuniversiteit Wageningen heeft zichzelf in 2001 omgedoopt tot Wageningen Universiteit en je hebt in Nederland ook nog Zuyd Hogeschool, Avans Hogeschool en HAS Hogeschool, op hun websites allemaal zonder lidwoord genoemd. Vlaanderen heeft met dit naamtype Groep T Hogeschool en Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen. Wikipedia neemt het lidwoordloze gebruik over en schrijft:

AP, of voluit Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, is een hogeschool in de Belgische stad Antwerpen, ontstaan als een fusie tussen Artesis Hogeschool Antwerpen en Plantijn Hogeschool.

Het nieuwe naamtype valt ook op in dit citaat uit het artikel Artesis Hogeschool Antwerpen, waar alle andere onderwijsinstellingen nog wel een lidwoord krijgen, maar Artesis Hogeschool niet:

Samen met de Universiteit van Antwerpen, de Plantijn Hogeschool, de Karel de Grote-Hogeschool … en de Hogere Zeevaartschool, vormde Artesis Hogeschool de Associatie van Universiteit & Hogescholen Antwerpen (AUHA).
(De vetdruk komt van mij, HW.)

Sorbonne Université

Vorig jaar las ik over plannen voor een fusie van twee grote Parijse universiteiten; de Université Paris-Sorbonne en de Université Pierre et Marie Curie wilden samengaan en dan de naam Sorbonne Université gaan gebruiken. Ook in het Franse taalgebied duikt ‘Dinges Instelling’ dus op en in het Frans zijn samenstellingen met die volgorde helemaal onmogelijk.

De nieuwe instelling is ondertussen een feit en op haar website lezen we:

Les 13 et 14 octobre, Sorbonne Université réunit ses chercheurs au cœur du campus Pierre et Marie Curie pour y célébrer la fête de la science. Découvrez le programme !

Er wordt volgens dat citaat wat gevierd door Sorbonne Université en niet door ‘la’ Sorbonne Université. Ook in het Frans treedt ‘Dinges Instelling’ dus zonder lidwoord op. En ook in het Frans is dat raar.

Engels model?

Uiteraard was er meteen na de bekendmaking kritiek op de naam. Zo schreef iemand op Facebook het volgende:

Zou het werkelijk, zoals de schrijver van het bovenstaande Facebookberichtje aanneemt, gaan om een naam naar Engels model? Dat zou wel een verklaring voor deze naamgevingsmode zijn. In het Verenigd Koninkrijk heb je inderdaad Cardiff University, BPP University en nog heel wat andere hogeronderwijsinstellingen met zo’n naamtype. Zouden al die niet-Engelse hogescholen een naam zoeken die je een-op-een in het Engels kunt vertalen, zonder het erg te vinden dat er daardoor in de eigen taal wel een heel vreemd product ontstaat? Dat de Leeuwarder hogescholen zich in Engelstalige publicaties NHL University en Stenden University noemden (en nu NHL Stenden University gebruiken) is daar wel een aanwijzing voor.

Daarbij is het wel grappig dat juist in het Engelse taalgebied de voormalige London University haar naam al lang geleden heeft veranderd in University College London. Dat naamtype komt in Engeland veelvuldig voor, net als het naamtype University of Exeter. Die laatste twee naamtypen kun je probleemloos in het Nederlands gebruiken, zoals in Rijksuniversiteit Groningen en Hogeschool van Antwerpen.

(Een eerdere versie van deze column is verschenen op www.demoanne.nl.)