• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Poleposition

4 december 2018 door Sterre Leufkens Reageer

Door Gudrun Reijnierse

Mensen die mij kennen weten dat ik er als autosportliefhebber een sport van maak om in (bijna) elke collegereeks een verwijzing naar de Formule 1 op te nemen. Tijdens de cursus Interculturele Communicatie laat ik bijvoorbeeld het ‘che fai’-gebaar zien dat Max Verstappen na de Gran Prix van Mexico (2016) richting Sebastian Vettel maakte. In niet elke cultuur heeft dat gebaar namelijk (dezelfde) betekenis, en dat kan tot communicatieproblemen leiden. Tijdens de colleges Wetenschapsjournalistiek leg ik graag de link tussen de veronderstelde effect van het drinken van Red Bull energydrink op rijprestaties en de recente overwinning van (inmiddels voormalig) Red Bull Racingcoureur Daniel Ricciardo op het circuit van Monaco – om daarna vooral in te gaan op de aard van die bevindingen in het licht van mogelijke belangenverstrengeling (zie bijvoorbeeld hier en hier). Zo levert autosport me voorbeelden om droge theoretische stof tijdens colleges concreet te maken voor studenten.

Autoracen is voetbal

Tot nu toe bleef de rol van sport in mijn onderzoek echter beperkt tot vage onderzoeksideeën die ik nooit ten uitvoer bracht, zoals het onderzoeken van sportmetaforen in The Voice of Holland (note to self uit 2012) of de interactie tussen Herbert Dijkstra en Maarten Ducrot tijdens alle etappes van een Tour de France (note to self uit 2015). Recent viel me in de media echter iets op in het gebruik van sporttermen waar ik wél concreet iets mee ga doen. Max Verstappen (daar dringt mijn voorliefde voor autosport zich opnieuw op…) zei afgelopen juni op de website van de NOS: “Maar soms was de afwerking net niet goed genoeg. Dan kreeg ik ‘m als het ware niet in de bovenhoek gekruld of schoot ik op de paal.” Autoracen is voetbal, dus. En zo kwam ik de afgelopen periode nog wel meer voorbeelden tegen. Zowel sporters als sportjournalisten gebruiken termen uit de ene sport om een andere sport te beschrijven.

Sport is autoracen

Het omgekeerde – voetbal is autoracen – komt ook voor. In oktober kopte De Telegraaf bijvoorbeeld: “Utrecht op poleposition voor finale play-offs”. En er is meer. Het NRC schreef afgelopen zomer over wielrenner Geraint Thomas die “[n]a een kwalificatie van tweeënhalve week (…) poleposition te pakken [heeft]; hij draagt al dagen de gele trui.” De Volkskrant berichtte over een gestaakte tenniswedstrijd: “Vandaag staat Nadal in poleposition om de tweede set uit te serveren.” Ondanks het feit dat Van Dale Hedendaags Nederlands slechts één betekenis geeft voor het zelfstandig naamwoord ‘poleposition’ – “voorste startpositie bij gemotoriseerde sporten” – kunnen atleten in niet-gemotoriseerde sporten dus ook op pole staan.

Het leven is een autorace

Interessant genoeg wordt de term ‘(op) poleposition’ (of de varianten ‘in poleposition’, ‘polepositie’, ‘pole’, etc.) bij uitbreiding niet alleen gebruikt voor sporters die vooraan starten/op kop liggen in een sportwedstrijd, maar ook voor allerlei andere sportgerelateerde situaties. Zo stonden voetballers Kane en Mbappé op poleposition om de ster van het WK voetbal te worden (Trouw) en stond Ziyech “in het Voetballer van het Jaar-klassement dus wel op poleposition” (De Telegraaf). Daarnaast kunnen sportclubs op poleposition staan om een speler binnen te halen: “FC Barcelona, dat lange tijd op poleposition leek te liggen [om Frenkie de Jong te halen]” (De Telegraaf), kunnen kandidaten op poleposition liggen voor een functie bij een sportbond (De Telegraaf), en kunnen plaatsen in poleposition zijn om een Europese locatie voor tophonkbal te worden (NRC).

De overgrote meerderheid (2311 van de 2819 gevallen) van de voorkomens van ‘poleposition’ of een variant daarvan valt volgens LexisNexis in de categorieën ‘sport & recreatie’ en ‘trends & events’. Maar ook buiten de sport liggen politici, bedrijven en financiële centra regelmatig op pole. Wilders bijvoorbeeld, in opiniepeilingen (de Volkskrant). Of Frankfurt en Luxemburg, om na de Brexit bedrijven uit Londen binnen te halen (NRC). Toenmalig minister Ploumen had met haar handelsmissie naar Cuba maar één doel: inderdaad, poleposition verwerven (De Telegraaf). Zelfs kinderen worden door hun ouders in poleposition gemanoeuvreerd om succesvol te worden (de Volkskrant). Het leven als autorace, zo lijkt het wel.

Op poleposition

Ik kan geen genoeg krijgen van dit soort voorbeelden. Mijn handen jeuken om verder uit te zoeken hoe het precies zit met die sporttermen in het nieuws. Wanneer worden sporttermen gebruikt, door wie, in welke vorm? Wanneer ben je ‘in’ poleposition en wanneer ‘op’? En komt de term poleposition bijvoorbeeld vaker voor in de Nederlandse media sinds Max Verstappen zijn entree maakte in de Formule 1? Wellicht wordt het tijd om toch eens wat vaker sport tot onderwerp van mijn onderzoek te maken!

Overigens lukte het Max Verstappen tot nu toe nog nooit om vanaf de eerste plek te starten in een Formule 1-race. Liefhebbers liggen nu al op poleposition om hem daar in het nieuwe Formule 1-seizoen eindelijk naartoe te juichen.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: corpusonderzoek, metafoor, taalkunde, taalwetenschap

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Afsluitdijk

De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

RAG

Een web van één draad lang
waarin een spin voer vangt,
waarop een vlieg kort zit,
beweegt, zijn poten wast,
wegvliegt en keert, niet weet
waarvoor die draad zich spant.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1894 Edgard Blancquaert
sterfdag
1849 Barthold Lulofs
1984 Leonardus Michels
1986 W.A.P. Smit
➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d