• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Kerkhofwandeling 2: een absurd vormgedicht

5 januari 2020 door Henk Wolf 2 Reacties

Door Henk Wolf

Gisteren schreef ik over twee bordjes die waarschuwen voor laaghangende dan wel laag hangende takken. Ze staan bij de ingang van een kerkhof in de buurt van ons huis. Ze zijn daar niet het enige dat me in talige zin opvalt.

Erg opvallend is ook de tekst op de bovenstaande foto. Die staat op een muurtje. Dat muurtje hoort bij een hokje waarin een computer staat. Op die computer kun je een naam intikken. Als er dan op het kerkhof iemand met die naam ligt, verstrekt het apparaat je de exacte locatie van diens graf.

Hoewel we allebei heel geregeld over het kerkhof lopen, blijven mijn vrouw en ik nog steeds hoofdschuddend bij het muurtje staan. We zijn het er roerend over eens dat de tekst erop absurd is. Het waarom van die absurditeit is wel interessant. Ik zal proberen het hier onder woorden te brengen.

De horizontale woorden hebben allemaal betrekking op grote gebeurtenissen, existentiële vragen en diepe emoties. Als ze die al niet per se van zichzelf hebben, krijgen ze die wel doordat ze worden gebruikt in een opschrift op een kerkhof. Daarin zijn ze niet uniek. Op kerkhoven zijn uiteraard veel vaker woorden te vinden waarin een aspect van de menselijke sterfelijkheid wordt gevangen.

Het opschrift lijkt ook een soort gedicht, althans een tekst waarin naast inhoud ook vorm heel belangrijk is. Dat kan prima werken. Dat dat hier niet het geval is, komt doordat het verticaal gevormde woord informatie is. Dat heeft een heel andere connotatie dan de horizontale woorden. Waar je half verwacht verticaal een net zo diepzinnig begrip te vinden, vind je iets uiterst profaans, dat alle mijmeringen meteen de kop indrukt en je wijst op iets heel praktisch: een informatiehokje.

Vormgedichten kunnen mijmeringen oproepen, aansluiten bij de zwaarmoedige, peinzende stemming van de grafbezoeker. Hier gebeurt dat duidelijk niet. De vraag is wat dan de functie is van het vormgedicht. Dat kennen we in de openbare ruimte eigenlijk maar in één andere functie: die van het woordspel. En het speelse element is zo in strijd met de sfeer die de horizontale woorden oproepen en met de verwachte en gewenste sfeer op een kerkhof, dat het bizar wordt. Daaraan draagt in tweede instantie de knulligheid van de tekst bij. De tekst is geen acrostichon: het verticale woord is niet gemaakt uit de beginletters van de horizontale woorden, maar uit willekeurige letters uit die woorden. De horizontale woorden lijken onderling ook niet veel coherentie te vertonen, anders dan dat ze kruisletters voor het woord informatie leveren. Het is een broddelwerkje dat door de horizontale woordkeuze, de plaatsing en de vormgeving heel andere verwachtingen schept. Dat maakt het absurd.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: poëzie, pragmatiek, taalbeheersing

Lees Interacties

Reacties

  1. Ghislain Duchateau zegt

    5 januari 2020 om 22:50

    En toch hebben de woorden en begrippen op zichzelf een semantische en gevoelsmatig karakter.
    Zij hebben alle betrekking op de sfeer die kan worden ervaren als men op het kerkhof toeft. Het aanvoelen dat de woorden enkel absurditeit betekenen in hun geheel is ontoereikend als benadering van de muurtekst.

    Beantwoorden
  2. willyvdw zegt

    6 januari 2020 om 10:51

    Henk Wolf schrijft: “Het opschrift lijkt ook een soort gedicht, althans een tekst waarin naast inhoud ook vorm heel belangrijk is. Dat kan prima werken. Dat dat hier niet het geval is, komt doordat het verticaal gevormde woord informatie is. Dat heeft een heel andere connotatie dan de horizontale woorden.”
    Mij lijkt het net het omgekeerde. Die woorden roepen een sfeer op, hebben alle te maken met de tijd, met reflectie, sereniteit en de echte waarden van het leven. Eigenlijk een ’tekst’ die tot mijmeren aanzet. Maar je moet echt heel goed kijken om te zien dat hier aangegeven wordt dat er vlakbij INFORMATIE te vinden is.
    Dus ja, de twee ‘functies’ (aanzetten tot gemijmer én tegelijk een pragmatische aanwijzing geven) gaan moeilijk samen in één ’tekst’, maar zelf bleef ik in eerste instantie steken bij het gemijmer. En daarvoor is die ’tekst’ best geschikt.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Kees Spiering • Met schone lei

We zijn zo gezin als ’t maar kan —
toch loopt ze ver van mij. Verdriet
verslijt ze als kledij. Ons ontgaat
dat het kind geen capuchon draagt

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

DALENDE EEND

Een inval van herboren weelde,
het water schommelt diep onthutst,
een eend apart is klein van stuk,
zieltogend water zijn gemeente.
 

Bron: De Revisor, februari 1974

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

23 mei 2025: Nijmegen taalhoofdstad

16 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: Nederlands Centraal

26 mei 2025: Nederlands Centraal

7 mei 2025

➔ Lees meer
9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

9 mei 2025: een avond over patiëntenliteratuur in Perdu

7 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

sterfdag
1872 Johan van Dale
➔ Neerlandicikalender

Media

Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

25. alkalommal rendezték meg a Magyarországi Néderlandisztika Napját

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

De Vliegende Hollander. De Mythe bij Gerard Reve, Jef Last en Louis Ferron

12 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d