• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Schreven prehistorische mensen gebarentaal?

29 maart 2021 door Marc van Oostendorp 5 Reacties

Handen in Gargas. Foto: José-Manuel Benito, Wikimedia

Een fascinerende hypothese in de Philosophical Transactions of the Royal Society: de handen die prehistorische mensen schilderden in grotten waren misschien een vorm van gebarentaal. Als dat klopt, zijn dit misschien wel de oudste voorbeelden van overgeleverde menselijke taal!

Mensen maakten handafdrukken door pigment aan te brengen rondom een hand die tegen de muur gehouden werden. Een van de eigenaardigheden is dat bij veel van de handen vingers ontbreken. Waarom? Waren er vingers afgevroren of anderszins kwijtgemaakt? Hadden deze mensen een ritueel waarbij voor straf vingers werden afgehakt. De auteurs van het artikel in de Philosophical Transactions, twee Baskische taalkundigen, bekeken een groot aantal handvormen om te bezien welke combinaties van vingers precies verdwenen waren, en ze stellen dat de waarschijnlijkste hypothese is dat het gaat om vingers die voor het plaatje werden omgebogen.

Maar dat is nog niet alles: het gaat precies om die combinaties van vingers die je kunt ombuigen als je je hand in de lucht houdt. Wanneer je je hand tegen een wand houdt, zijn meer combinaties mogelijk, maar die werden niet gebruikt. Waarom zou je precies de handvormen afbeelden die je zonder steun kunt maken? De conclusie dat het hier om een gebarentaal ging, ligt voor de hand.

De onderzoekers wijzen erop dat er ook nu nog volkeren van jagers-verzamelaars zijn die naast gesproken taal een gebarentaal kennen. Om preciezer te zijn, gaat het daarbij altijd om volkeren voor wie de jacht een belangrijke bron van voedsel is – en welke voordelen gebarentaal heeft boven gesproken taal tijdens de jacht is niet lastig te verzinnen. De grottekeningen geven natuurlijk ook vaak taferelen die je zou kunnen interpreteren als onderdeel van de jacht.

Het blijft natuurlijk speculeren, en de hoeveelheid handgebaren is nu ook weer niet zó groot, maar mij lijkt dit een speculatie op hoog niveau. Het alfabet kenden deze mensen nog niet, dus het idee dat je zou kunnen visualiseren wat iemand zei was ze nog vreemd. Maar gebaren konden ze al wel afbeelden.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter van der Land zegt

    29 maart 2021 om 14:34

    Het lukt mij niet om vier vingers te buigen en dan ook nog te spreiden, zoals op het plaatje. Met afgehakte, gestrekte vingers lijkt me dat eenvoudiger.
    Voor gebruik tijdens de jacht lijken me verder andere, meer onderscheidende gebaren logischer (een vuist, vogel- of hertfiguur van hand maken, etc.). Zouden dit niet simpelweg symbolen voor getallen kunnen zijn? Een volle vingers staat dan bijvoorbeeld voor een gedood dier en een halve voor een ‘assist’ of voor een kleiner dier.

    Beantwoorden
    • Marc van Oostendorp zegt

      29 maart 2021 om 15:43

      Er is niet gezegd dat de hele handconfiguratie precies zo is als in de lucht. Het spreiden kan als functie hebben gehad om het pigmentplaatje duidelijker te maken; dat kon, want je hield je hand toch tegen de wand. Dat het misschien getallen zijn geweest, lijkt me (ik herinner me dat de Nederlandse gebarentaal een ingenieus systeem heeft van tellen op één hand), maar dan is dat nog steeds een vorm van gebarentaal.

      Beantwoorden
  2. Pek van Andel zegt

    30 maart 2021 om 11:30

    Het lukt mij wel hoor! Op jacht is gebarentaal extra nuttig: het prooidier kan je dan niet horen, en vlucht dan minder gauw!

    Beantwoorden
    • Frans zegt

      30 maart 2021 om 23:40

      Fwiw, voor mij ook geen probleem. 😉

      Beantwoorden
      • Pek van Andel zegt

        31 maart 2021 om 09:39

        A propos: Voor bespreking van een belangwekkend boek over de cruciale rol van de jacht in de vroege evolutie van de mens : https://www.de-gids.nl/artikelen/begon-wetenschap-met-de-kunst-van-het-spoorzoeken
        Ook al staat er in dat boek niets in over gebarentaal tijdens die jacht, het geeft er wel een eventuele context voor. Liebenberg doceert hier nu over in Harvard. Pek van Andel, Feerwerd (Gr.)

        Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d