• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Iedereen een beetje taalautist?

31 juli 2021 door Jan Renkema 2 Reacties

Onbegrip begrepen
40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 27)

M.C. Escher, Klimmen en dalen, 1960
Bron: WikiArt

–    Nu dan eindelijk jouw voorbeelden van miscommunicatie in alledaags taalgebruik.

–    Ja, ik heb wat verzameld! Ze lijken heel gezocht. Maar ze zijn mij allemaal echt overkomen. Ik heb ze steeds direct na de gesprekjes zo goed mogelijk genoteerd of samengevat.

–    Oké, ga je gang.

–    Ik zat een keer in de auto, op de achterbank, met vóór mij ook iemand naast de bestuurder. Ik ben A, en die andere persoon is B. En ik was verkouden.

A   Liggen er voorin nog zakdoekjes?
B   Even kijken … Nee sorry.

–    Bij aankomst zie ik toevallig dat er in het rechter voorportier wel zakdoekjes liggen, en ik raak wat geïrriteerd. En toen ging het ongeveer als volgt verder:

A   En ik vroeg je nog of er voorin zakdoekjes lagen!
B   Maar ze lagen er niet! Kijk maar, het voorvakje is leeg.
A   O nee, en hier dan, bij jou in het portier.
B   Ja, maar dat vroeg je niet.
A   Jawel! Ik vroeg toch ‘voorin’!
B   Oh, nou ik dacht alleen aan het voorvakje.

–    Ja, natuurlijk kan ik jou gemakkelijk gelijk geven, en B nonchalance verwijten in het zoeken naar zakdoekjes. Maar kijk eens naar het taalgebruik.

–    Dan moet je me wel even helpen.

–    Nou, vanuit B, die voorin zit, is alleen het dashboardkastje ‘voorin’. Maar voor jou, op de achterbank, is ook het portier náást B ‘voorin’. Het hangt er maar vanaf wat je perspectief is. We kennen dit ook in andere plaatsaanduidingen, bijvoorbeeld als een gespreksleider vóór een publiek de personen links en rechts van hem wil voorstellen: ‘Hier aan mijn linkerhand, voor u rechts, zit onze collega …’

–    Dus jij zegt dat ik alleen vanuit mijzelf redeneer? Goed, maar dan nu een heel ander voorbeeld, van communicatie via appjes. Mijn collega A appte mij over een werkafspraak. Ik ben hier B.

A   Kun jij volgende week ook op vrijdag werken?
B   Nee sorry. Maar wel op zaterdag, rond 13 uur. Kan dat ook?
A   Het is erg druk. Kun jij ook op donderdagmiddag?
B   Oké. Tot 15.30 uur.
A   Jammer dan. Dat is de moeite niet. Je weet dat we om 17 uur sluiten.
B   Maar ik doe toch een aanbod?
A   Nee, jij zegt eigenlijk dat je niet kunt!
B   Nee, ik bedoelde dat ik om 15.30 uur weg moet.
A   Maar je zei dat je pas om 15.30 uur zou kunnen!
B   Nee, dat zei ik niet. Ik zei tót 15.30 uur.

–    Hier is het misverstand gemakkelijk aan te wijzen. Dat is jouw‘Oké. Tot 15.30 uur.’

–    Is dat zo? Ik bedoelde te zeggen dat ik om halfvier weg moet. Maar er kan dan nog wel een periode van tweeëneenhalf uur gewerkt worden. Ik had toch een redelijk aanbod?

–    Je hebt dan niet door dat jouw formulering verkeerd kan worden opgevat.

–    Hoe dan?

–    Nou, dat jij pas om halfvier kunt beginnen, en dat jij dus nogal weigerachtig overkomt. En inderdaad, een periode van anderhalf uur kun je nauwelijks een middag noemen. Natuurlijk was er geen misverstand geweest als jij had geappt: ‘Oké. Maar ik moet wel om 15.30 weg.’ Maar dat is achteraf geredeneerd.

–    Dus jij zegt dat dit conflictje eigenlijk gaat over mijn aanbod dat als weigering wordt opgevat?

–    Ja, en dat conflictje is te herleiden tot de verschillende betekenissen van tot in combinatie met een tijdsaanduiding. Jij doet vanuit jouw ‘definitie’ een aanbod (‘Ik kan tot 15.30 uur werken’), en begrijpt daardoor niet dat je collega A het aanbod zó kan begrijpen dat het eigenlijk geen aanbod is (‘Ik zie je morgen om 15.30 uur’). Dat is de diepere oorzaak van dit misverstand.

–    Dus, eigenlijk geef je mij de schuld van deze miscommunicatie!

–    Haha, dat heb je mij niet horen zeggen. Ik wil alleen maar dit zeggen: interpretatie vindt – vaak ongemerkt – altijd plaats vanuit het eigen perspectief, ook als het om eenvoudige woordje gaat zoals voorin of om een tijdsbepaling. En dat kan helaas ook niet anders, want we zijn allemaal in zeker zin een beetje autistisch in communicatie.

–    Nou, misschien heb ik in een volgend gesprek meer succes met mijn voorbeelden.

Deze serie verschijnt op maandag, donderdag en zaterdag in de zomermaanden. Commentaar is uiteraard bijzonder welkom. Reacties worden verwerkt in een mogelijk vervolg op deze serie

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: communicatie, Onbegrip begrepen, taalfilosofie

Lees Interacties

Reacties

  1. Robert Kruzdlo zegt

    1 augustus 2021 om 10:50

    Dit gaat niet over taal, maar over “conflictverdelgen”. Een mens is nu eenmaal een dier met de gave zijn anderszijn te evoceren in een conflict. Maar of hij of zij (Hzij of Zhij) daar iets aan kan veranderen…: Nee. (Neem het conflict Camus-Sartre.) Ik lees Rimbaud of Raymond Radiguet, Isidore Ducasse, Thomas Chatterton, enzovoorts om in conflict te blijven. Taal botst.

    Beantwoorden
  2. Patricia Bouwhuis-Ooyevaar zegt

    1 augustus 2021 om 14:50

    “… dat heb je mij niet horen zeggen” is precies de kern van de zaak. Zo worden er ook dikwijls twee vragen in één zin gesteld. Maar toch… autistisch in communicatie? Misschien was ‘onduidelijk in communicatie’ beter geweest. Bij het woord ’taalautist’ denk ik aan mijn zoon, die vloeiend acht vreemde talen spreekt en wiens ervaringen met miscommunicatie veelal de inspiratie zijn geweest voor mijn stripverhalen over autisme. Het blijft lastig.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

M. Vasalis • Afsluitdijk

De bus rijdt als een kamer door de nacht
de weg is recht, de dijk is eindeloos
links ligt de zee, getemd maar rusteloos,
wij kijken uit, een kleine maan schijnt zacht.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

RAG

Een web van één draad lang
waarin een spin voer vangt,
waarop een vlieg kort zit,
beweegt, zijn poten wast,
wegvliegt en keert, niet weet
waarvoor die draad zich spant.

Bron: Enkele gedichten, 1973

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

26-29 juni: Dichters in de Prinsentuin 2025

18 juni 2025

➔ Lees meer
Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

Een rijk leven: afscheidsrede Johan Koppenol, VU Amsterdam

17 juni 2025

➔ Lees meer
3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

3 juli 2025: afscheidssymposium Johan Koppenol

17 juni 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1894 Edgard Blancquaert
sterfdag
1849 Barthold Lulofs
1984 Leonardus Michels
1986 W.A.P. Smit
➔ Neerlandicikalender

Media

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

Het culturele landschap van Frits van Oostrom

19 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De internationale positie van het Engels

De internationale positie van het Engels

14 juni 2025 Door Marc van Oostendorp Reageer

➔ Lees meer
Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

Inspiratiesessies in het Universitair Museum Utrecht

11 juni 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d