• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

De Dwaling van Sahlins

16 januari 2022 door Freek Van de Velde Reageer

Wie een beetje rondleest in de ethologie (gedragsbiologie) is wellicht bekend met de “Dwaling van Sahlins” (Sahlins’s Fallacy). Sahlins had de sociobiologie menen te kunnen ondergraven door erop te wijzen dat veel culturen geen woord hadden voor wiskundige breuken, en dat de mensen in zulke culturen daardoor niet bij machte waren te rekenen met verhoudingen die nodig waren om Darwiniaans voordeel te becijferen. Richard Dawkins wees er fijntjes op dat je voor een accurate beschrijving van een slakkenhuis een logaritmische spiraal nodig hebt, maar dat het niet waarschijnlijk is dat slakken logaritmische tabellen bijhielden. (Voor de jonge lezers: in de tijd vóór de zakrekenmachines moest je logaritmes opzoeken in tabellen.)

In wat ruimere zin komt de “Dwaling van Sahlins” opvallend vaak voor. Vooral in de antropologie: cultuur X heeft geen woord voor concept Y, dus mensen uit cultuur X zijn niet vertrouwd met Y. Dat klopt misschien soms wel, maar lang niet altijd. Russen hebben geen apart woord voor ‘arm’ en ‘hand’ – beide heten daar рука (en ik doe nu even net alsof ik Russisch kan), maar dat betekent niet dat Russen niet in de gaten hebben dat er een stuk biologisch gereedschap met vijf tentakels aan het einde van de arm zit. Het Engels heeft geen woord voor ‘knippen’, maar dat betekent niet dat Engelse kleuters niet met een schaartje overweg kunnen.

De denkfout is niet beperkt tot de antropologie. Ze komt ook voor in taalonderwijs. Bijvoorbeeld bij sommige voorstanders van grammaticaonderwijs, die beweren dat kennis van grammaticaregels onontbeerlijk is voor het goed leren van een taal. Dat is geen onredelijke aanname voor talen als Latijn en Grieks, die je eigenlijk niet zo goed onder de knie kunt krijgen als je er niet als kind mee opgroeit thuis, maar voor Frans, Nederlands en Engels kun je je afvragen of kennis van de grammatica wel helpt. Tegenstanders van expliciet grammaticaonderwijs voor moderne talen zeggen dat je een taal beter leert door inductie, en ik ben zelf op school geconfronteerd met Franse handboeken waarin je vooral veel dialoogjes moest leren en prefabs, zinsbrokken en tekstfragmenten moest lezen, om zo stap voor stap je kennis van het Frans op te bouwen.

Ik heb zelf jarenlang geloofd dat je deze Dwaling van Sahlins moest vermijden en dat dat inderdaad betekende dat je niet te veel grammatica-onderwijs moest verstrekken aan mensen die niet zozeer geïnteresseerd waren in taalkunde, maar vooral in het verwerven van een taal. Maar strikt genomen is dat een denkfout. Uit het feit dat slakken niets weten van logaritmische tabellen volgt niet dat kennis van logaritmische tabellen niet nuttig kan zijn als je een slakkenhuis wil bouwen. Zeker als je zelf geen slak bent. Voor sommige taalverwervers kan het heel nuttig zijn inzicht te hebben in grammatica. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het onderzoek van Ewa Dąbrowska (‘Different speakers, different grammars. Individual differences in native language attainment’ Linguistic Approaches to Bilingualism 2(3) (2012): 219-253). Misschien niet voor alle leerders, maar wel voor sommigen. Mij is het volstrekt onmogelijk een taal te leren door die prefabs, bijvoorbeeld. Ik heb een begaafde collega die fan is van de boeken over Harry Potter. Die had die boeken in het Engels gelezen, en dacht vervolgens Welsh te leren door Harry Potter opnieuw te lezen in het Welsh. Dat mislukte grandioos.

De volgende keer dat iemand grammaticaonderwijs wil bannen, op grond van het argument dat je ook geen zwemles moet geven op het droge, moet iemand er maar op wijzen dat die zich bezondigt aan Sahlins’s Fallacy’s Fallacy.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: grammaticaonderwijs

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Margriet Westervaarder • gelegen in een nest

gelegen in een nest
van dons en klein venijn
de takjes dagelijks herschikt
zacht mos en doornig groen

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

Van zomers die wij niet kennen
ritselen de blaren,
in winters die wij niet kennen
sneeuw onhoorbaar valt.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1933 Aad Nuis
sterfdag
1994 Jacob Drewes
➔ Neerlandicikalender

Media

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 1 Reactie

➔ Lees meer
Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

Hoe je taal maakt en hoe taal je raakt

14 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

Marc van Oostendorp over prijs voor Neerlandistiek

13 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d