• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Een onheilspellende, ongeletterde heks

14 augustus 2022 door Marc van Oostendorp Reageer

Een zomer met Manon Uphoff (39)

Jamie Grant

Er is voor zover ik kan zien nergens een recensie verschenen van het afgelopen november verschenen luisterboek waarin de actrice Jamie Grant De spelers van Manon Uphoff voorleest. Dat is jammer, want het is een interessante versie van dat boek. Voorlezen is een onderschatte kunst, maar Grant beheerst die. Ze heeft bovendien ongeveer de leeftijd van de vertelster en treft een toon die je meeneemt het verhaal in zonder dat je het gevoel hebt dat iemand aan je staat te sleuren.

Een opvallend kenmerk is dat Grant de Joegoslaven in het verhaal steeds laat spreken met een Joegoslavisch accent. Ik ben geen groot kenner van die accenten, maar wat Grant ervan maakt klinkt voor mij vrij aannemelijk. Toch is er voortdurend iets vreemds, want alles wijst erop dat die Joegoslaven soms echt Joegoslavisch (Kroatisch, Bosnisch) met elkaar spreken, er zijn scenes waarin de vertelster hen min of meer afluistert terwijl ze met elkaar in gesprek zijn. Maar ook dat Joegoslavisch wordt dus weergegeven door Nederlands met een accent.

Slotdialoogje

Die keuze volgt wat Uphoff al min of meer op papier deed, want daar laat ze deze personages af en toe grammaticale foutjes maken. Het bevestigt bovendien voortdurend de afstand die er is tussen de vertelster Manja en de Joegoslaven, zelfs haar vriend, J.: zij zijn allemaal heel duidelijk ‘de ander’, en de ondoordringbaarheid van die ander is een belangrijk thema in De spelers. Door het accent vergeet je geen moment dat deze sprekers anders zijn, al kent de vertelster ze kennelijk wel zo goed dat ze hen kan nadoen.

(Hoe zoiets ook zou kunnen werken: als een duidelijk trucje van de actrice – kijk eens, ik heb ook een Joegoslavisch accent in mijn repertoire. Maar na de eerste paar zinnen werkt het al niet meer zo, in ieder geval voor mij.)

Maar het verrassendste is: De spelers heeft in deze audioversie een ander einde. Dat wil zeggen, ik heb waar ik nu ben in gedrukte vorm alleen een eerste druk van het boek. Over het oorspronkelijke einde is betrekkelijk veel geschreven: de schrijfster kondigt aan dat ze ophoudt met schrijven. Dan volgt een slotdialoogje op de allerlaatste bladzijde:

In de keuken probeert hij de waakvlam aan te krijgen. Door de openstaande deur kan ik horen hoe hij met de aansteker speelt.

Tsss. Tssss.

‘Manja, ik wil een project.’

Lucifers tegen het sulfer van de wereld. Tsss. Tsss. Alsof de wereld en alles daarbinnen wat uit dood materiaal had bestaan nu werd aangestreken.

‘Waarom heb jij mij nutteloos gemaakt.’

Die laatste vraag nam recensente Marja Pruis bij het verschijnen in 2009 alsnog in voor de roman, waarover ze verder twijfels had. Maar in dit audioboek is hij dus verdwenen en daar valt ook iets voor te zeggen. In plaats daarvan eindigt het verhaal nu met nachtmerrieachtige herinneringen aan slachtoffers van de burgeroorlog die ze ontmoet heeft:

Daar was de jeep van de machtige Abdullah, hij zat achter het stuur. Bow-wow-wow deden de honden, hun nagels krassend tegen de achterwand van zijn bak.

Een knal…! De geur van zwavel… daar verscheen zelfs mijn oud-studente Gordana. Lange tijd had ik niet aan haar gedacht, niet eens meer de schaduw van een gedachte, maar hier was ze dan plotseling, met haar plukkende vingers en donker omrande ogen. In haar voddige ‘Chanel’-pakje, mager, tenger, maar niet fragiel, zat ze in een wolk van nat tapijt, sigaretten en kippenstront aan het voeteneind en keek me aan als een onheilspellende, ongeletterde heks.

Zoals ik gisteren al beschreef hadden recensenten als Pruis een voorkeur voor het verhaal van de relatie tussen Manja en J., en negeerden ze de trauma’s. Maar met dit einde vallen ze niet meer te negeren. De vertelster wordt hier definitief de waarheid ingetrokken (ingesleurd) van die vreselijke Europese oorlog.

Daar komt dan nog bij dat op deze manier het verhaal eindigt op het woord heks – een woord dat regelmatig bij Uphoff opduikt, zowel in positieve als in negatieve zin. Die mengeling heeft het hier ook: de vertelster heeft misschien neergezien op de onheilspellende en ongeletterde Gordana, die ’tenger, maar niet fragiel’ is – ze ziet er klein uit, maar breken kun je haar niet – maar diezelfde Gordana kijkt haar nu aan met een blik waaraan niet te ontsnappen is.

Dat is aangrijpender dan wiens zorgen over nutteloosheid dan ook.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: Manon Uphoff

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d