• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Herinnerde vetogen en tranen

9 augustus 2022 door Peter Altena Reageer

Foto: Yet Another Blog. (Soep: Begijnhof, Kortrijk)

Sprookjes spreken mee in de verhalen en romans van Manon Uphoff. Al eerder schreef ik over de sprookjes van Andersen in Begeerte (1995) en Vallen is als vliegen (2019). Uphoff liet de lezer daarover niet in het ongewisse en noemde de schrijver en de sprookjes bij naam. Met de sprookjes in De spelers ligt dat anders.

Manja, de verteller in De spelers (2009), wordt tot twee keer toe overvallen door een herinnering aan sprookjes. Het eerste bezoek van een herinnerd sprookje vindt plaats in de keuken van de moeder van Manja’s vriend. J. heet die vriend in het verhaal. De hele middag kookt en gaart J’.’s moeder een rundernek in bouillon, ‘met grijze bellen schuim die vetogen vormden’. Die vetogen doen Manja denken aan ‘het sprookje’ ‘van het arme echtpaar dat een goudstuk zou krijgen voor elke vetoog op hun soep’ en daarom de soep vetter en vetter maakt, ‘zodat alle ogen openbarstend één groot oog vormden’. In het sprookje leidt de hebzucht van het echtpaar naar de teleurstelling; geen veelvoud aan goudstukken, maar slechts eentje levert de soep op. Wie ‘arm’ is, zoals dit echtpaar en de jongeman in het verhaal ‘Poep’, zal in sprookjes zoals ze Uphoff heugen niet rijk worden, maar van laatste illusies beroofd worden.

Verdwaalde prins

Met de soep in het pannetje van de moeder van J. gaat het anders: ‘de vetogen bleven zich vermenigvuldigen’. In het sprookje zou dat goed nieuws zijn. Met de zo zorgvuldig bereide soep loopt het echter slecht af: op haast dierlijke wijze slurpt Spiro, de zwager van Manja en J., de bouillon en zuigt hij op het muiszachte vlees. J., die langdurig het gedrag van zijn zwager lankmoedig doorstond, ontsteekt in woede en wijst zijn zwager de deur. Vetogen genoeg, maar aan de leugen van een vreedzame co-existentie van J. en zijn zwager komt een wreed einde: wat resteert is haat.

De herinnering trekt de geschiedenis van J., zijn moeder en zijn zwager in de sfeer van het sprookje. Maar beide verhalen – het sprookje en het verhaal van de rundernek – kennen een wrede wending: de soep brengt verbittering.

Heel bekend is het sprookje van de vetogen overigens niet. In de Nederlandse Volksverhalen Bank trof ik het als sprookje nr ANYA0014. Het gaat daar om een in het bos verdwaalde prins die er een huisje treft. In dat huisje woont een vrouw en die serveert hem geweldige soep. Hij komt later nog eens bij haar aan en belooft haar een muntstuk te betalen per vetoog. Het arme vrouwtje ziet haar kans schoon en overvoert de soep met vet. De soep wordt daardoor zo vet dat er maar één groot vetoog op de soep ligt. Zij krijgt daarom maar één muntstuk.

Desillusie

Over de herkomst van dit vetogensprookje weet de Volksverhalen Bank niet heel veel te vertellen: het is op 15 mei 2004 per email ingestuurd, bij gelegenheid van de enquête van het favoriete volksverhaal in Nederland.

Wat later in de roman valt Manja, terwijl ze hoort hoe J. een computerspelletje speelt, andermaal een sprookje in, ‘een regel uit een sprookje, al kende ik geen enkel Engels sprookje’: ‘When the sun comes down the bad ones come home (and they wail with false voices, and rub their eyes to make the tears come)’. Die regel heb ik niet kunnen verbinden met een bekend sprookje.

Voor de lezer is het ook helemaal niet van belang om te bron te kennen van de vetogen, de tranen en de nachtelijke komst van de slechteriken. Wat de twee passages laten zien is dat Manja’s hoofd vol sprookjes zit. Haar geheugen is een voorraadkamer van wrede sprookjes – een sprookjesbank – en bij veel van wat zij ziet en hoort, is er onmiddellijk een associatie met verhalen, met verhalen die steevast een ongelukkig einde kennen. Die sprookjes hebben Manja geschoold in desillusie.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel, Uitgelicht Tags: Manon Uphoff

Lees Interacties

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Lucebert • Tajiri

Het licht is de liefde is niets
Een gat grijpt naar een ander gat
Het beeld bijt een beeld
De spiegel is bleek en bont

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

LIBELLEN

Hier is de broedplaats, takken in elkaar gehaakt,
manshoge brandnetel slaapt tussen grijze
verdorde armen, dun dood sparrehout.
Libellen paren een snel ogenblik,
bidden in zwermen, zetten zich,
doorzichtige strikken, korte takken,
op taktoppen.

Bron: Dierenalfabet, postuum verschenen, 1978

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1881 Maria Kronenberg
sterfdag
2018 Dana Constandse
➔ Neerlandicikalender

Media

De literaire letterenshow 2

De literaire letterenshow 2

12 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d