• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het toch wat trendy-achtige Nederlandse achtervoegsel -vriendelijk (2)

6 november 2022 door Siemon Reker 1 Reactie

Kranten begonnen nog iets eerder dan het Nederlandse Parlement vanaf eind 1971 het woord milieuvriendelijk te gebruiken. Dat gebeurde allereerst in combinatie met het werkwoord wassen om het verlagen van fosfaatgebruik mee uit te drukken. Er is op basis van de chronologie reden om aan te nemen dat ons achtervoegsel –vriendelijk ontleend is aan het Engelse friendly. Hoezo? Het eerste geval dat de Oxford English Dictionary noemt dateert van 1966 en dat betreft het user-friendly zijn van computers en programma’s die daarbij gebruikt worden. Ná het Engels lijkt náar het Engels.

Niet veel jaren later valt in The Guardian voor het eerst een “environmentally friendly bicycle” te noteren en wel in 1971. Dat vormt het begin van een grote vlucht van dat nieuwe achtervoegsel –friendly in het Engels. Ons Nederlands vliegt daar gelijk mee op.

Trouwens, het Duits blijft niet achter. In Duden Deutsch als Fremdsprache (…), Mannheim usw. 2002 zie ik –freundlich als “suffixoide” aangeduid met als voorbeeld umweltfreundlich (dus ‘milieuvriendelijk’) en verder een hele trits illustraties, die overigens niet alleen maar wel opvallend veel personen betreffen. Dat wordt in een subgroep via de voorbeelden hunde-, presse- en regierungsfreundlich van een specifieke betekenis voorzien, te weten ‘welgezind tegenover het in het basiswoord genoemde’. Dit betreft dus levende wezens of daaruit bestaande groeperingen waarbij –vriendelijk voor de hand ligt.

Al die voorbeelden in Van Dale betreffen steeds een combinatie van N+A, dus het achtervoegsel –vriendelijk in gezelschap van een zelfstandig naamwoord. Daarbij kan N ook een afkorting betreffen (eco, holebi, homo) en zowel enkelvoudig als meervoudig zijn: katvriendelijk, kindvriendelijk, kipvriendelijk contrasteren in dat opzicht met insectenvriendelijk, investeerdersvriendelijk, kiezersvriendelijk. Soms komt er een overgangs-s voor bij een enkelvoudig woord (arbeids-, gebruiks-, landschaps-, personeelsvriendelijk).

Omdat het linkerdeel telkens een N betreft, moet hamstervriendelijk wel betrekking hebben op de knaagdieren en niet op de actie van het hamsteren door mensen.

Dat –vriendelijk is wat om verder naar te kijken.

Dit stuk verscheen eerder op het eigen blog van Siemon Reker.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: achtervoegsel, morfologie, taalkunde, taalverandering

Lees Interacties

Reacties

  1. Geert Booij zegt

    7 november 2022 om 09:24

    Het gebruik van -vriendelijk in woorden als kindvriendelijk zou ik ik niet omschrijven als ‘achtervoegsel’. Woorden als kindvriendelijk zijn samenstellingen, waarin het rechterwoord vriendelijk een wat specifiekere betekenis heeft dan wanneer het woord zelfstandig wordt gebruikt, Zie de e-e ANS, par. 12.5.3.1. , https://e-ans.ivdnt.org/topics/pid/topic-16639088998707667

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Jan van Harten • Boeket

Na zijn heengaan bleef mijn moeder
goed verzorgd achter. Soms was ze druk
bezig om losse gedichten van mij
te lezen om ze daarna te verscheuren.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

FATUM

De hond drinkt uit zijn spiegelbeeld
het hele plasje leeg.
 

Bron: Barbarber, december 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

25 mei & 21 juni 2025: Leidse Zang voor Kerk en Kroeg

21 mei 2025

➔ Lees meer
21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

21 juni 2025: J.H. Leopold-lezing

19 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1920 Cyriel Moeyaert
➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d