• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

nauwkeurig / precies

9 november 2022 door Jan Renkema 6 Reacties

Verwarwoordenboek vervolg (292)

Afbeelding van Alicja via Pixabay 

In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de digitale versie van het Verwarwoordenboek op www.schrijfwijzer.nl.

Wilt u ook een ‘verwarpaar’ behandeld zien? Plaats dan een reactie onder deze rubriek. Kijkt u dan wel even op de website om te zien of de woorden al zijn opgenomen.

De woorden worden wel door elkaar gebruikt, maar er zijn verschillen in betekenisnuancering.

nauwkeurig / precies                          

De woorden worden soms door elkaar gebruikt, maar verschillen wel in betekenis.

nauwkeurig               zorgvuldig, met aandacht en oog voor details

Nog nooit werd een luchtweginfectie zo nauwkeurig onderzocht als corona.

Ik heb alles nauwkeurig schoongemaakt, je ziet er niets meer van.

precies                        exact, zonder afwijking

Er komen in elk geval meer dan honderd mensen, maar het precieze aantal is nog niet bekend.

Hij begreep niet precies wat zij bedoelde.

In het woord nauwkeurig zitten de woorden ‘nauw’ voor ‘smal’ en ‘keur’ dat van ‘kiezen’ komt. Dus in nauwkeurig kies je tussen mogelijkheden die dicht bij elkaar liggen. Vandaar de betekenisaspecten ‘aandacht’ en ‘oog voor details’. Het woord precies komt van een Latijns werkwoord voor ‘afsnijden’. Het is eigenlijk een term uit de retorica of redenaarskunst. Daar betekende het een korte samenvatting waarin je exact aangeeft wat je boodschap is, zonder uitweidingen.

Je kunt het betekenisverschil ook omschrijven met de tegenovergestelden van beide woorden. Het tegenovergestelde van nauwkeurig is: ‘globaal’ (algemeen) of  ‘slordig’. Het tegenovergestelde van precies is: ‘ongeveer’ of ‘vaag’. Een ander hulpmiddel om het verschil uit te leggen is het onderscheid tussen ‘proces’ en ‘resultaat’: Bij nauwkeurig gaat het erom hoe iemand te werk gaat, het proces. En bij precies gaat het eerder om het resultaat.

Met deze informatie kun je het juiste woord kiezen in de volgende twee zinnen:

De nauwkeurigheid/precisie van een meting geeft aan hoe groot de afwijking is tussen een gemeten waarde en de werkelijke waarde.

De nauwkeurigheid/precisie van een meting slaat op de spreiding van de gemeten waarden.

In de eerste zin moet nauwkeurigheid staan. Het gaat erom dat de gemeten waarde ook de werkelijke waarde is. In de tweede zin gaat het om precisie. Als de gemeten waarden ver van elkaar liggen, dan zijn de afwijkingen dus groot, en is de meting minder exact.

Er zijn altijd weer meer woorden in hetzelfde betekenisveld, opdat we nog meer ontzag krijgen voor ‘de wondere wereld van de woorden’. Voor het onderscheid tussen synoniemen van nauwkeurig heb ik onvoldoende duidelijke voorbeelden kunnen vinden. Bij accuraat lijkt het of je voldoende oog hebt voor details en ook de snelheid van het proces in de gaten houdt. Bij secuur ligt het accent veel meer op de details zelf, en bij nauwgezet lijkt het erop dat die details met volharding zijn bestudeerd. En het onderscheid tussen synoniemen van precies, zoals exact of stipt? Je raadt het al. Precies!

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: Verwarwoordenboek, woordbetekenis

Lees Interacties

Reacties

  1. Peter Hannemann zegt

    9 november 2022 om 13:20

    Je hebt wel precisiewerktuigen en precisieinstrumenten, maar geen nauwkeurigheidswerktuigen en nauwkeurigheidsinstrumenten, terwijl het volgens de redenering in deze tekst wel zo zou moeten heten.

    Beantwoorden
    • Jan Renkema zegt

      10 november 2022 om 09:03

      Klopt! Mooie observatie. Daar heb ik zo snel geen antwoord op.

      Beantwoorden
      • Peter Hannemann zegt

        10 november 2022 om 17:17

        Zo is dat nou eenmaal met taal, niet altijd logisch.

        Beantwoorden
    • Carel van Wijk zegt

      10 november 2022 om 17:44

      Een instrument of werktuig bepaalt toch niet de nauwkeurigheid van het resultaat? Dat doet de gebruiker ervan toch? Een precisieapparaat kan wel of niet nauwkeurig gebruikt worden. Nauwkeurigheid hangt af van hoe de uitvoerder te werk gaat, dat deze dat op de voorgeschreven wijze kan doen. Precisie hangt af van de kwaliteit van het werktuig, dat dat bij herhaling hetzelfde resultaat oplevert. Daarom kun je bij één meting wel zeggen dat die nauwkeurig is; of die meting ook precies is, kun je pas bepalen na meerdere metingen. Als je een kamer voor vloerbedekking opmeet, ga je nauwkeurig te werk, maar om zeker te zijn dat de opgegeven maten precies zijn, doe je de meting toch vaak liever nog maar eens over.

      Beantwoorden
      • Peter Hannemann zegt

        10 november 2022 om 18:28

        Een precisiewerktuig is bij voorbeeld een computergestuurde freesmachine, met die je op een duizendste van een millimeter nauwkeurig kunt frezen. Dit is ook steeds weer herhaalbaar, zonder dat de bediener hier weer nauwkeurig te werk moet gaan. Het uiteindelijke werkstuk kan de bediener, of iemand anders, met een precisie-instrument, zoals een micrometersschroef, nameten of het werkstuk binnen de tolerantie is. Dus, je freest nauwkeurig en je meet na, of het nauwkeurig gefreesd is, maar toch heet het een precisiewerktuig en een precisie-instrument.

        Beantwoorden
  2. Carel van Wijk zegt

    10 november 2022 om 15:52

    Beste Jan, als jij de spijker op zijn kop slaat, doe je dat zowel nauwkeurig als precies.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Paul Snoek • Een reus

Een reus kent zichzelf.
Hij zoekt een meisje zoet als een konijn
om weg te goochelen in en uit
de grote hoed van zijn hart.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d